Στις 26 Δεκεμβρίου 1991, στις 19.32, υπεστάλει, στο Κρεμλίνο, η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο. Είχε προηγηθεί η διακήρυξη του Ανωτάτου Σοβιέτ για την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την ίδρυση της Κοινοπολιτείας των Ανεξαρτήτων Κρατών. Συγχρόνως, ο Μ. Γκορμπατσόφ, ο 8ος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, παραιτούνταν και παρέδιδε την εξουσία στον Μπορίς Γιέλτσιν.
Ο Γκόρμπι προσπάθησε να κατορθώσει το ακατόρθωτο. «Να σώσει τον σοσιαλισμό, αλλά χωρίς χρήση βίας. Αυτός ο στόχος ήταν αδύνατος γιατί ο σοσιαλισμός στηριζόταν αποκλειστικά στη βία».*
Πράγματι, όσες φορές οι λαοί που ζούσαν υπό σοσιαλιστικό καθεστώς επιχείρησαν να το μεταρρυθμίσουν, αντιμετωπίστηκαν με την βία των δυνάμεων του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Οι Ανατολικογερμανοί, οι Ούγγροι, οι Πολωνοί, οι Τσεχοσλοβάκοι, έζησαν στο πετσί τους αυτήν την βαρβαρότητα. Άλλωστε, και η ίδια η μπολσεβίκικη επανάσταση, στο πρώτο στάδιο της, ήταν ένα επιτυχημένο πραξικόπημα που το έφεραν σε πέρας 70.000 περίπου οπλισμένοι εργάτες και στρατιώτες στην Αγία Πετρούπολη και στην Μόσχα, σε μια Ρωσία των 165 εκατομμυρίων κατοίκων.
Στην συνέχεια, το καθεστώς επιβλήθηκε μέσα από την βία του εμφυλίου πολέμου και την πολιτική, κοινωνική και βιολογική εξόντωση όλων αυτών που η κομμουνιστική θεωρία όριζε ως αντιπάλους του προλεταριάτου.
Ο Γκορμπατσόφ ανέλαβε το 1985 όταν το σοβιετικό σύστημα εξουσίας είχε φτάσει σε πλήρες αδιέξοδο, καθώς αρτηριοσκληρωτικοί, υπέργηροι ηγέτες διαδέχονταν ο ένας τον άλλον. Μπρέζνιεφ, Αντρόποφ, Τσερνιένκο, Τίχονοφ, Γκρομίκο. Απαυδισμένος ο Ρήγκαν είχε πει μεταξύ σοβαρού και αστείου « πώς να κάνω δουλειά με τους Ρώσους, όταν μου πεθαίνουν ο ένας μετά τον άλλον»;* Τελικά, με τον Γκόρμπι, τόσο αυτός όσο και Μ. Θάτσερ βρήκαν ένα παραγωγικό modus vivendi, με τα γνωστά αποτελέσματα για όλη την Ανθρωπότητα.
Με τον τρόπο που κατέρρευσε το σοβιετικό σύστημα εξουσίας δικαιώθηκαν όλοι αυτοί που υποστήριζαν πως τα ολοκληρωτικά καθεστώτα δεν μεταρρυθμίζονται, ανατρέπονται. Οι ρωγμές που προκάλεσαν στο σοβιετικό μοντέλο η γκλάσνοστ και η περεστρόικα πολύ γρήγορα έγιναν ένα μεγάλο ρήγμα που δεν μπόρεσε να διαχειρισθεί το καθεστώς. Τα πολιτικά και κοινωνικά συστήματα που δεν διαθέτουν βαλβίδες αποσυμπίεσης των εντάσεων, δύο επιλογές διαθέτουν. Είτε θα καταφύγουν στην βία για να διασωθούν είτε θα σαρωθούν. Από την στιγμή που ο Γκόρμπι αποφάσισε να κρατήσει τα στρατεύματα του Συμφώνου της Βαρσοβίας στους στρατώνες τους, παρά τις εκκλήσεις των σκληροπυρηνικών για το αντίθετο, ο κύβος είχε ριφθεί.
Στην Ελλάδα ο «Ριζοσπάστης» στο φύλλο της 28ης Δεκεμβρίου 1991 είχε πρωτοσέλιδο την κόκκινη σημαία και υπότιτλο «ελπίδα, η πάλη των λαών», ενώ το κύριο άρθρο είχε έναν τόνο ηρωικό και πένθιμο συγχρόνως. Έγραφε: «μπορεί να χάθηκε η μεγάλη μάχη, αλλά θα κερδηθεί ο μεγάλος πόλεμος».
Είναι δύσκολο κάποιοι άνθρωποι που αφιέρωσαν την ζωή τους σε έναν αγώνα, να αναγνωρίσουν πως τελικά όλα έγιναν για ένα άδειο πουκάμισο. Κανένας δεν αντέχει την ακύρωση της ύπαρξης του.
Η υποστολή της κόκκινης σημαίας ήταν το χριστουγεννιάτικο δώρο της Ιστορίας προς την Ανθρωπότητα.
*Aποσπάσματα από το βιβλίο του John Lewis Gaddis «ο Ψυχρός πόλεμος».
