Του Κωνταντίνου Βέργου
Η είδηση 'πέρασε στα ψιλά', αλλά αφορά όλους μας. Ο Μάικλ Κόσκια, ένας κερδοσκόπος που χρησιμοποιούσε αλγόριθμους εξαπάτησης χρηματιστηριακών συναλαγών γνωστούς ως ''High-Frequency Trading''(HFT), οδεύει προς της φυλακής τα σίδερα. Πρέπει όμως να χαιρόμαστε ή να ανησυχούμε;
Χρειάστηκαν τέσσερα (4) χρόνια δικαστικού αγώνα ώστε να καταφέρουν οι εποπτικές αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών και της Μεγάλης Βρετανίας να καταδικάσουν έναν κερδοσκόπο, τον Μάικλ Κόσκια, σε φυλάκιση. Εξαρχής, φαίνεται παράξενο γιατί πήρε 4 χρόνια για να καταδικαστεί ένας κερδοσκόπος, και η είδηση μοιάζει απελπιστικά ασήμαντη. Όμως ο Μάικλ Κόσκια, δεν είναι ένας οποιοσδήποτε κερδοσκόπος, αλλά ενας κερδοσκόπος που χρησιμοποιούσε την μέθοδο Συναλλαγών Υψηλής Συχνότητας.
Οι Συναλλαγές Υψηλής Συχνότητας (HFT) αποτελούν μια νόμιμη (ως προχτές) πρακτική εξαπάτησης μιας μερίδας επενδυτών, από κάποιους άλλους. Η εξαπάτηση γίνεται με την μέθοδο 'spoofing', που σε γενικές γραμμές συνίσταται στον 'βομβαρδισμό' μιας χρηματιστηριακής αγοράς με εντολές αγοράς και πώλησης μεγάλου όγκου και υψηλής συχνότητας, πολλές εκ των οποίων στη συνέχεια… ακυρώνονται! Οι συναλλαγές αυτές, δημιουργούνται από ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή που ουσιαστικά καταφέρνει να ακυρώσει/γκρεμίσει ό,τι εντολές αγοράς ή πώλησης έχουν μπει από κανονικούς επενδυτές, σε χρόνο μη ορατό σε ανθρώπινο μάτι, στη συνέχεια να κατεβάσει ή να ανεβάσει απότομα τις τιμές και καθώς η απότομη άνοδος ή πτώση ενεργοποιεί αυτόματες πωλήσεις σε πελάτες που χρησιμοποιούν δανεισμό/μόχλευση σε συναλλαγές, να κερδοσκοπήσει αγοράζοντας σε εξευτελιστικά χαμηλές τιμές και πουλώντας στη συνέχεια σε πολύ υψηλότερες.
Πιο συγκεκριμένα, οι εντολές δίνονται με συχνότητες χιλιοστών ή και… εκατομμυριοστών (!) του δευτερόλεπτου, και αφορούν ογκους συναλλαγών που αποτελούν το 50%-90% των συνολικών όγκων της αγοράς.
Οι υπερασπιστές των πρακτικών αυτων (Συναλλαγών Υψηλής Συχνότητας) υποστηρίζουν ότι με αυτές τις πρακτικές αυξάνονται οι συναλλαγές, και άρα μειώνεται το κόστος συναλλαγών, ενώ επίσης η αγορά αποκτά σημαντικότερη ρευστότητα, καθώς υψηλές συναλλαγές οδηγούν σε αύξηση αγοραστών και πωλητών. Οι πολέμιοι, υποστηρίζουν ότι γίνεται αθέμιτη κερδοσκοπία έναντι των παραδοσιακών επενδυτών. Όπως και να έχει, το πρώτο σημαντικό περιστατικό HFT συνέβη στις 6 Μαΐου του 2010, όταν συναλλαγές τέτοιου τύπου οδήγησαν σε κατάρρευση (10% περίπου πτώση) των S&P 500, Dow Jones και Nasdaq. Η κατάρρευση διήρκεσε 36 λεπτά και οδήγησε σε καταστροφή σειράς επενδυτων και απίστευτη αποκόμιση κερδών για άλλους.
Υπάρχει σημαντική ακαδημαϊκή μελέτη του φαινόμενου εδώ και 6 χρόνια, και μάλιστα με ακαδημαϊκούς όπως της Αμερικανίδας καθηγήτριας Οχάρα που εργάζεται και για την Αμερικάνικη 'Επιτροπή Κεφαλαιαγορας', αλλά καθώς το κόστος λήψης στοιχείων από τα χρηματιστήρια είναι υψηλό (απαιτούνται 3.000 δολάρια ως ένα εκατομμύριο δολάρια ανά ημέρα συναλλαγών, ανάλογα με τον όγκο στοιχείων που κάποιος ζητάει), είναι δύσκολη η συστηματική έρευνα και η εξακρίβωση της κερδοσκοπίας από ακαδημαϊκούς σε βάθος χρόνου. Το ίδιο δύσκολη είναι η εξακρίβωση της κερδοσκοπίας και από τις εποπτικές αρχές, που πλέον πρέπει να εξοπλίζονται με υπερσύγχρονα λογισμικά, και υπολογιστές για να μπορέσουν έγκαιρα να διαπιστώσουν παραβάσεις. Όσο όμως δύσκολη και αν είναι η εξακρίβωση και όσο πολύπλοκα και αν φαίνονται όλα τα παραπάνω, ένα είναι το σίγουρο. Για πρώτη φορά υπήρξε απόφαση για κερδοσκοπία αυτού του τύπου, άρα δημιουργείται νομικό προηγούμενο, και πλέον ανοίγουν διάπλατα οι πόρτες για περιορισμό αυτών των πρακτικών όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και παγκόσμια. Ήδη δεν πέρασαν 24 ωρες από την προχτεσινή απόφαση της Αμερικάνικης δικαιοσύνης, και οι Γαλλικές αρχές επέβαλαν χτες με πρωτοφανή απόφαση πρόστιμο 5 εκατομμυρίων δολαρίων στην εταιρία Virtu Financial, για πρακτικές αυτού του τύπου. Ενδιαφέρον θα έχει να δούμε και στην Ελληνική αγορά αντίστοιχες εξελίξεις...
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
(Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.)
