Την εκτίμησή του ότι ο Ερντογάν δεν μπλοφάρει και ανεξαρτήτως κυρώσεων θα εμμείνει στην τακτική του γνωρίζοντας πως στην Τουρκία είναι κυρίαρχο το αντιδυτικό ρεύμα, δηλώνει στο liberal.gr o καθηγητής Μάνος Καραγιάννης, σημειώνοντας πως οι ΗΠΑ θα αντιδράσουν κλιμακωτά. Η χθεσινή απόφαση για τα F35 είναι μόνο η αρχή αναφέρει χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή Καθηγητή Διεθνούς Ασφάλειας στο King's College London και αναπληρωτή Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας οι κυρώσεις από πλευρά ΗΠΑ και ΕΕ δεν είναι αμελητέες. Εν τούτοις και οι δύο πλευρές δεν επιθυμούν να κλιμακώσουν την ένταση με την Τουρκία
Ειδικά σε ό,τι αφορά την Ε.Ε. πέραν των διαφορετικών απόψεων χωρών μελών που έχουν και συμφέροντα στην περιοχή ρόλο παίζει και το γεγονός πως στην Τουρκία βρίσκονται αυτή τη στιγμή εκατομμύρια προσφύγων.
Ο κ. Καραγιάννης τονίζει πως ο Ερντογάν «οικοδομεί μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική που θα προσομοιάζει με εκείνη που παραδοσιακά είχε η Οθωμανική Αυτοκρατορία» γνωρίζει την κατάσταση στη χώρα του, επενδύει σε αυτή και δεν μπλοφάρει.
Σε ό,τι αφορά την κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σημειώνοντας πως «η Τουρκία ακολουθεί μια επεκτατική πολιτική που αποσταθεροποιεί την περιοχή και οδηγεί, σχεδόν νομοτελειακά, στη σύγκρουση» προσθέτοντας πως «η Ελλάδα και η Κύπρος πρέπει να “αγοράσουν χρόνο”»
Στο πλαίσιο αυτό δεν παραλείπει να υπογραμμίζεται ουδείς δύναται να προβλέψει τις επιπτώσεις που θα έχει η περαιτέρω κλιμάκωση στις σχέσεις Τουρκίας με ΕΕ και ΗΠΑ.
Συνέντευξη στον Ανδρέα Ζαμπούκα:
- Είναι τελικά αποφασισμένος να λάβει μέτρα κατά της Τουρκίας ο Τραμπ; Και αν ναι, σε ποιο επίπεδο μπορεί να φτάσουν;
Εκτιμώ ότι η επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας συνιστά μονόδρομο για την αμερικανική κυβέρνηση. Δεν είναι μόνο η πίεση που ασκεί το Κογκρέσο με τον Νόμο για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής μέσω Κυρώσεων (CAATSA). Φαίνεται ότι πλέον κυριαρχεί στην Ουάσινγκτον μια δομική καχυποψία για τον Ερντογάν και τη μετακεμαλική Τουρκία. Αρκεί να διαβάσει κανείς τα δημοσιεύματα μεγάλων εφημερίδων και τις εκθέσεις δεξαμενών σκέψης (think-tanks) για να κατανοήσει το ρήγμα που έχει δημιουργηθεί στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Ωστόσο, η αμερικανική κυβέρνηση δεν θα φτάσει στα άκρα πριν το κάνει πρώτη η Τουρκία. Νομίζω ότι θα υπάρξει κλιμακωτή αντίδραση εναντίον της Άγκυρας.
- Η ΕΕ αποφάσισε μέτρα χωρίς άμεσες επιπτώσεις. Ήδη στηλιτεύεται το γεγονός στον ευρωπαϊκό και ειδικά στον γερμανικό Τύπο. Εκτιμάτε πως βαρύνει το γεγονός των 4 εκατομμυριών προσφύγων που βρίσκονται στην Τουρκία;
Δεν πρέπει να υποτιμούμε τη σημασία αυτού του γεγονότος, αλλά και να μην έχουμε αυξημένες προσδοκίες από την ΕΕ. Οι 28 χώρες αναγνωρίζουν ότι η Τουρκία συμπεριφέρεται με επιθετικό τρόπο στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι Βρυξέλλες όμως καλούνται να συνυπολογίσουν πολλούς παράγοντες στη λήψη μιας απόφασης, συμπεριλαμβανομένων και των διαφορετικών εθνικών συμφερόντων. Στην παρούσα φάση, η πλήρης απομόνωση της Τουρκίας κρίνεται ως επιζήμια εξέλιξη για τα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Κανείς δεν θέλει μια νέα προσφυγική κρίση στην Ευρώπη.
- Ο Ερντογάν πάντως εμφανίζεται να συνεχίσει την εξωτερική πολιτική του αδιαφορώντας για τις απειλές της ΕΕ και των ΗΠΑ. Και τους S-400 παραλαμβάνει και τις γεωτρήσεις συνεχίζει. Μπλοφάρει ή είναι αποφασισμένος για όλα;
Δεν πιστεύω ότι μπλοφάρει για τον απλούστατο λόγο ότι η Τουρκία που ξέραμε δεν υπάρχει πια. Ο Ερντογάν ηγείται ενός μεγάλου αντιαμερικανικού/αντιδυτικού ρεύματος που κυριαρχεί πλέον στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας. Το 2017, για παράδειγμα, το έγκυρο αμερικανικό Κέντρο Ερευνών Pew δημοσίευσε μια μελέτη για τον αντιαμερικανισμό σε 38 χώρες. Η Τουρκία σημείωσε το υψηλότερο ποσοστό, αφού το 72 τοις εκατό των ερωτηθέντων χαρακτήρισαν τις ΗΠΑ ως τη μεγαλύτερη απειλή για την εθνική ασφάλεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2013 μόνο 44 τοις εκατό έδινε την ίδια απάντηση.
Ο Ερντογάν το γνωρίζει καλά αυτό και οικοδομεί μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική που θα προσομοιάζει με εκείνη που παραδοσιακά είχε η Οθωμανική Αυτοκρατορία.
- Τι επιπτώσεις έχει για την Ελλάδα και την Κύπρο όλο αυτό το γεωπολιτικό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο;
Δεν αγνοώ τις θετικές οικονομικές επιπτώσεις της εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, αλλά δεν είναι αυτό το βασικό διακύβευμα. Η Τουρκία ακολουθεί μια επεκτατική πολιτική που αποσταθεροποιεί την περιοχή και οδηγεί, σχεδόν νομοτελειακά, στη σύγκρουση. Η Ελλάδα και η Κύπρος πρέπει να «αγοράσουν χρόνο». Δεν μπορεί να γίνει καμία σοβαρή διαπραγμάτευση με την Τουρκία όσο αμφισβητούνται τα κυριαρχικά δικαιώματα των δύο χωρών. Μετά την καταστροφική περίοδο διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ, η Ελλάδα πρέπει να ανακτήσει την χαμένη της αξιοπιστία στην ΕΕ και να δημιουργήσει νέες συμμαχίες. Ταυτόχρονα, είναι επιτακτική ανάγκη να ενισχυθούν οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις και την Εθνική Φρουρά. Η δημοσιονομική στενότητα είναι δεδομένη, αλλά πρωτεύει η ασφάλεια της χώρας.
- Μια περαιτέρω κλιμάκωση στις σχέσεις Τουρκίας με τις ΕΕ και τις ΗΠΑ θα έχει επιπτώσεις και στο Αιγαίο;
Δεν νομίζω ότι κανείς θα μπορούσε να το προβλέψει αυτό. Η πρόσφατη δήλωση του Ερντογάν, όμως, ότι η Ελλάδα και η Κύπρος είναι υποχείρια των δυτικών δυνάμεων αντανακλά μια βαθιά ριζωμένη αντίληψη που υπάρχει στην Τουρκία. Αφού έτσι μας αντιμετωπίζουν οι γείτονες μας, τουλάχιστον ας εκμεταλλευτούμε τη συγκυρία για να προστατεύσουμε τα εθνικά συμφέροντα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
* Ο Μάνος Καραγιάννης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King's College London και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
