Του Κωνσταντίνου Βέργου
Κάθε Δεκέμβριο ή Ιανουάριο, ανοίγει τις πύλες του στο Χάρμπιν της Κίνας, το Διεθνές Φεστιβάλ Πάγου και Χιονιού, όπου εκτίθενται εντυπωσιακά γλυπτά από πάγο. Φέτος περιλάμβαναν έναν λαβύρινθο και ένα πιάνο. Οι φετινές αυξήσεις κεφαλαίου των Ελληνικών τραπεζών θυμίζουν πολλά από το παγωμένο Χάρμπιν.
Οι επισκέπτες του Χάρμπιν γνωρίζουν ότι θα δούν ένα παγωμένο έργο τέχνης, θα το θαυμάσουν και στην συνέχεια, θα βγάλουν αναμνηστικές φωτογραφίες, πριν αρχίσει να λιώνει, ενώ θα σταματήσουν στο τοπικό αναψυκτήριο του εκθετήριου και θα απολαύσουν, με ένα μικρό αντίτιμο, ένα πεντανόστιμο Κινέζικο γεύμα. Αντίθετα, οι συμμετέχοντες στην Αύξηση μετοχικού κεφαλαίου Ελληνικών Τραπεζών, αφού θαυμάσουν τα ‘αφηρημένα’ σε αξία χρηματοοικονομικά ‘έργα τέχνης’ που συνοδεύουν τέτοιες αυξήσεις (warrants, μετατρέψιμα ομολογιακά/cocos και λοιπά εξωτικά και ακατανόητα) θα κάνουν μία σημαντική επένδυση, που ένας θεός ξέρει αν θα καταλήξει να λιώσει σαν τα γλυπτά από πάγο του Χάρμπιν, ή αν θα μείνει κάποια, έστω, υπολειμματική αξία. Ας δούμε το γιατί, κάνοντας τα δύσκολα απλά, κάνοντας μια πρώτη προσέγγιση.
Κάθε επένδυση βασίζεται στην προσδοκία του κέρδους. Το ίδιο και οι χρηματιστηριακές επενδύσεις. Η αξία της εταιρίας βασίζεται σε προσδοκίες κερδών (ταμειακών ροών). Η φύση των τραπεζών τις ευνοεί στις καλές μόνο περιόδους. Όταν η οικονομία πάει καλά, το τραπεζικό σύστημα αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης (20%-40% ανάπτυξη κερδών ετησίως) και υψηλά περιθώρια κέρδους. Οι τραπεζίτες κερδίζουν υπέρμετρα στις καλές εποχές, διανέμουν υψηλά μπόνους, και συχνά κάνουν ‘’σημαντικές ομιλίες’’ με συστάσεις για την οικονομία. Όταν όμως η οικονομία συρρικνώνεται, η τράπεζα επωμίζεται ζημιές από τις χρεοκοπίες ιδιωτών και εταιριών που συχνά μηδενίζουν τα κεφάλαια τους. Αυτές οι ζημιές φτανουν σε διάφορα ύψη ανάλογα με το βάθος της ύφεσης. Για βαθιές υφέσεις όπως αυτή που βρίσκεται τώρα η Ελληνική οικονομία, συνήθως οι ‘χασούρες’ είναι κοντά στο 40% του ΑΕΠ μιας χώρας για τα πρώτα 4 έτη.
Η Ελλάδα ήδη μετράει 6 ετη κρίσης, αλλά ως τώρα, δεν έχουν, όμως καταγραφεί ούτε τα 2/3 αυτών των ζημιών. Στα παραπάνω, δηλαδή στο ότι δεν εχουν ακόμη ‘καταγραφει’ κίνδυνοι που συνήθως συμβαίνουν σε κρίσεις, ας προσθέσουμε την (αν)αξιοπιστία των ‘στρές τεστς’. Αυτή έχει αποδειχτεί με μελέτες ότι είναι διάτρητη, σε βαθμό που θυμίζει το τυρί εμεντάλ, καθώς τα στρες τεστς, γίνονται με παραδοχές δεν λαμβάνουν υπόψιν τους την δυναμική σχέση των κινδύνων*, για παράδειγμα δεν λαμβάνουν υπόψιν τους ότι όταν η μία τράπεζα έχει πρόβλημα, στην συνέχεια ανοίγει μια ‘’τρύπα’’ σε μια άλλη! Οι εμπειρικές μελέτες που έχουν γίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μάλιστα, δείχνουν μεγάλο πρόβλημα σε ό,τι αφορά κινδύνους τραπεζών πρωτίστως για την Γερμανία! Εν ολίγοις ο κίνδυνος στο τραπεζικό συστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μεγάλος, και η Ελλάδα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου των κινδύνων! Ίσως αυτά τα γνωρίζουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και δεν εΊναι τυχαίο οτι η νομοθεσία για Bail θα αγγίξει πλέον τις Ευρωπαϊκές Τράπεζες, καθώς τα κράτη αδυνατούν να διασώζουν συνεχώς τράπεζες!
Όσα αναλύσαμε πιο πάνω δείχνουν κατ’ αρχήν τους υψηλούς κινδύνους σε σχέση με χρηματιστηριακές επενδύσεις σε μετοχές Ευρωπαϊκών τραπεζών, περιλαμβανομένων των Ελληνικών, που δεν έχουν ακόμη διαγράψει πλήρως τις χασούρες από την κρίση. Επίσης δείχνουν ότι ενδεχομένως αυτές οι αυξήσεις δεν θα ειναι οι τελευταίες.
Όμως, παραδόξως, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν δύναται η Ελληνική χρηματιστηριακή αγορά να ανατιμηθεί ενόψει Αυξήσεων Κεφαλαίων τραπεζών, παρά την αύξηση που ήδη έγινε. Δείκτες κινδύνου, που σχετίζονται με το ύψος των ασφαλίστρων κινδύνου (CDS) στην Ελληνική αγορά, δείχνουν ότι υπάρχουν προϋποθέσεις για προσωρινή ανάκαμψη τιμών. Καθώς, όμως, η συμμετοχή στις αυξήσεις είναι μια πολύπλοκη πλέον εξίσωση, όπου επεισέρχονται παράγοντες που επηρεάζουν την αξιολόγηση, θα λέγαμε ότι η όποια ανατίμηση, αν γίνει, θα έχει κέρδη για τους παίκτες που είτε θα μπορέσουν να ‘κλειδώσουν κέρδη’ πριν εγκλωβιστούν σε υποχρεώσεις καταβολής κεφαλαίου σε νέες αυξήσεις ή σε ‘’πολύ μακροπρόθεσμους’’ επενδυτές!
Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
(Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.)
*Ενδεικτικά : Castren, O., Rancan, M., 2014. Macro networks: An application to Euro area financial accounts, Journal of Banking & Finance 46, 43-58.
