Του Γιάννη Κωνσταντινίδη
Ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου, ανάρτησα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μια παρατήρησή μου σχετικά με την περιορισμένη έως μηδενική αναφορά των δημόσιων εορτασμών της επετείου στο πλέον αποτρόπαιο έγκλημα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στο Ολοκαύτωμα. Ένας από εκείνους τους ανώνυμους χρήστες με τα περίεργα ονόματα σχολίασε την ανάρτηση ως άκυρη και μου «έδωσε ραντεβού» στην επέτειο της 17ης Νοεμβρίου, υπονοώντας ότι θα περιμένει να δει αν θα αποδομήσω ή θα εξυμνήσω εκείνη την επέτειο. Το σχόλιό του μου θύμισε το κριτήριο ανάθεσης της ευθύνης προετοιμασίας των σχολικών εορτών στους καθηγητές των γυμνασίων και των λυκείων: οι «αριστεροί» αναλαμβάνουν την 17η Νοέμβρη και οι «δεξιοί» την 25η Μαρτίου. Έχουν αλήθεια χρώμα οι γιορτές;
Φαίνεται πως για πολλούς -πολιτικούς, δημοσιογράφους, αρθρογράφους και ως εκ τούτου και για το ακροατήριό τους και άρα και τον κάθε χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης- έχουν. Γιατί στο νου τον δικό τους οι γιορτές φαντάζουν ως μέσα προώθησης στρατευμένων μηνυμάτων, όχι ως ευκαιρίες τριβής με την πολιτική ιστορία. Ομιλίες και κείμενα που εμφανίζουν ως καθολική την αντίσταση έναντι στους Γερμανούς κατακτητές ή στη δικτατορία των Συνταγματαρχών προκειμένου να δείξουν τη σημασία της απροσδιόριστης «εθνικής ενότητας», όπως εξίσου και κείμενα που αποδίδουν την πατρότητα των λαμπερών στιγμών της αντίστασης κατά των Γερμανών ή της Δικτατορίας σε ιδεολογικοποιημένους πυρήνες ατόμων, κάνουν τις γιορτές να μοιάζουν με κονσέρβες έτοιμου φαγητού. Την αγοράζεις γιατί θέλεις να ικανοποιήσεις μια γνωστή και συγκυριακή ανάγκη σου. Με τον καιρό όμως εθίζεσαι στην κατανάλωση πλαστικής τροφής και πλέον η ανάγκη σου γίνεται μόνιμη. Τέτοια φτάνει να είναι και η ανάγκη για δημόσιο λόγο που ικανοποιεί την εθνική αυταρέσκεια ή την ιδεολογική δικαίωση. Αυτές είναι οι ανάγκες που δημιουργεί ο «δημόσιος λόγος-κονσέρβα». Ο δημόσιος λόγος που συντηρεί τους μύθους της «καλής και πατριωτικής δεξιάς» και της «καλής και μαχητικής αριστεράς».
Κάθε τέτοιος μύθος έχει το δικό του προνομιακό πεδίο παρουσίασης. Το κλίμα μιας επετείου προσφέρει ένα τέτοιο σκηνικό σερβιρίσματος των οικείων μας μύθων. Μελοδραματισμός και εθνική μοναδικότητα στις 28 Οκτωβρίου. Στείρα μαχητικότητα και ιδεολογική οικειοποίηση στις 17 Νοεμβρίου. Γενιές και γενιές μεγαλώνουμε με τους ίδιους μύθους. Γενιές και γενιές μεγαλώνουμε ιστορικά αδαείς. Σε χρωματισμένες γιορτές που άλλοτε εξυμνούμε και άλλοτε προσπερνούμε, αναλόγως του χρώματός τους. Σε γιορτές που τελικά μας διχάζουν γιατί ο καθένας μας επιλέγει να θυμηθεί την αξία της ενότητας ή της συμμετοχής -που και τις δύο ο «δημόσιος λόγος-κονσέρβα» δεν παραλείπει ποτέ να υπογραμμίσει- σε άλλη ημερομηνία. Οι κονσέρβες του επετειακού λόγου τελικά εγγυώνται ότι όσα εύχονται στους επιλόγους τους δε θα γίνουν ποτέ πραγματικότητα.
*Ο Γιάννης Κωνσταντινίδης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
