Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Οι δραματικές εξελίξεις του τελευταίου μήνα με τα προβλήματα της γερμανικής Deutsche Bank είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου ενός τεράστιου προβλήματος. Είναι μόνο ένα δέντρο από το καμένο δάσος των σχεδόν χρεοκοπημένων ευρωπαϊκών τραπεζών. Τι όμως ακριβώς πρέπει να περιμένουμε;
Η κρίση στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα δεν είναι απλά κρίση με μια γερμανική τράπεζα, δύο ελληνικές ή μια ιταλική, όπως παρουσιάζεται με αποσπασματικό τρόπο. Παρότι τα CDS της γερμανικής τράπεζας, που εκτοξεύτηκαν στις 530 μονάδες (!) δείχνουν ότι η «γιγαντιαία» αυτή τράπεζα είναι με το ένα πόδι στον τάφο, η κατάσταση δεν είναι πολύ καλύτερη για άλλες γερμανικές τράπεζες, όπως την Commerzbank ή για ιταλικές ή και κάποιες ισπανικές, πορτογαλικές και γαλλικές τράπεζες.
Ενδεχόμενη κρίση, που θα ωθούσε σε ζημιές την Deutsche Bank, θα οδηγούσε σε ζημίες σε εύρος πιθανότατα -350 δισ., μια μικρή δηλαδή αναλογία (0,3% - 0,8%) από τα αξίας 42.000 δισ. παράγωγα και το χαρτοφυλάκιο που έχει. Οι ζημίες σε άλλες γερμανικές τράπεζες θα μπορούσαν να οδηγήσουν, συντηρητικά, σε 350 δισ. νέες κεφαλαιακές ανάγκες, ανεβάζοντας τον γερμανικό λογαριασμό σε 500 - 700 δισ. Αυτό είναι μεγάλο κομμάτι από το ΑΕΠ της χώρας και θα χρειαστεί «κούρεμα» ή μνημόνια για να καλυφθεί. Δεν είναι όμως το μόνο. Η είσοδος της παγκόσμιας οικονομίας σε νέα φάση ύφεσης θα οδηγούσε σε αύξηση των «κόκκινων» δανείων κάθε μία από τις άλλες μεγάλες χώρες, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία, σε επίπεδα 150 - 300 δισ. επιπλέον, καθώς μια μεσαίου μεγέθους κρίση οδηγεί ιστορικά σε «κόκκινα» δάνεια 15% - 20% του ΑΕΠ, ενώ μια μεγάλη σε επίπεδα 40% του ΑΕΠ. Αν αυτά τα νούμερα σας φαίνονται εξωπραγματικά, υπολογίστε ότι η κρίση που διανύει η Ελλάδα, ως αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό της αδίστακτης πολιτικής Σόιμπλε, της κόστισε όχι λιγότερο από 120 δισ. στον τραπεζικό της κλάδο, δηλαδή 45% του ΑΕΠ! Επειδή η κρίση θα είναι ηπιότερη για μεγάλα κράτη, έτσι θέλουμε να πιστεύουμε, 20% είναι ένα πιο ρεαλιστικό νούμερο. Συνολικά, θα πρέπει να περιμένουμε επομένως, για όλη την Ε.Ε., τα επίπεδα σε βάθος χρόνου ότι θα μπορούσαν να προσεγγίσουν τα 2,5 τρισ. ευρώ, με τα 6/10 από αυτό το βάρος στις 4 μεγάλες χώρες που περιγράφαμε και τα υπόλοιπα στις μικρές.
Με τις καταθέσεις της Γερμανίας στα 4,5 τρισ., αυτό σημαίνει ότι στη μεγάλη αυτή χώρα, σε περίπτωση που τα 500 - 700 δισ. δεν καλυφθούν από αυξήσεις κεφαλαίου, θα «κουρευτούν» μετοχές, ομόλογα και καταθέσεις. Το «κούρεμα» καταθέσεων θα είναι κάτι ανάμεσα σε 8% και 10% με βάση το «καλό» σενάριο, με το βάρος να πέφτει κυρίως στις «τράπεζες με το μεγάλο πρόβλημα», όπως Deutsche Bank, όπου ένα «κούρεμα» 15% - 20% δεν θα μπορούσε να είναι απίθανο. Στην υπόλοιπη Ε.Ε., θα μιλάμε όμως για «κούρεμα» επίσης 10% περίπου. Όλα αυτά αν εφαρμοστεί το bail in. Αυτό είναι κάτι που δεν έχει επικοινωνηθεί στο ευρύτερο κοινό και είναι ευνόητο γιατί, διότι δεν πρέπει, θα δημιουργούσε αδικαιολόγητο πανικό.
Σε περίπτωση, όμως, που δεν εφαρμοστεί bail-in, αλλά γίνει παραδοσιακή διάσωση (bailout –δηλαδή διάσωση με το λεφτόδεντρο των φορολογούμενων), όπως θέλουν το λόμπι Ιταλών και Γάλλων μεγαλοτραπεζιτών, οι επιπτώσεις θα είναι τραγικές, οδηγώντας σε κολοσσιαία προγράμματα λιτότητας, καθώς στα χρέη των τραπεζών θα προστεθούν και οι ανάγκες μείωσης γενικά των δαπανών - μαμούθ των κυβερνήσεων της Ε.Ε. Στο πρώτο σενάριο (bail-in) θα μιλήσουμε για κατάρρευση των χρηματιστηριακών αγορών. Στο δεύτερο σενάριο, όμως, (bailout –διασωση με λεφτά του φορολογούμενου) οδεύουμε προς κρίση βαθύτερη από εκείνη της δεκαετίας του ''30, επειδή ήδη οι κυβερνήσεις είναι υπερχρεωμένες. Καθώς ήδη το πολιτικό σκηνικό στην Ε.Ε. θυμίζει εκείνο της δεκαετίας του ''30, με ακροδεξιά κόμματα σε άνοδο και περίοδο μεγάλων και διαψευσμένων προσδοκιών, ας ελπίσουμε τα σενάρια να μην υλοποιηθούν ποτέ. Στη θέση, επομένως, του καμμένου δάσους των ευρωπαϊκών τραπεζών, μάλλον δεν θα φυτρώσουν νέες τράπεζες, αν συνεχιστεί η πολιτική που ακολουθήθηκε ως τώρα πανευρωπαϊκά. Το μόνο που θα φυτρώσει είναι ίσως πολύ πολιτικό… σανό, αλλά και τεράστια χρέη, κάτι που δεν προοιωνίζει τίποτα καλό για την Ευρωπαϊκή Ένωση, για τα χρηματιστήρια, για όλους μας…
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
