Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Μέχρι τώρα τα μάτια όλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είχαν εστιαστεί στα προβλήματα των Ιταλικών τραπεζών. Πολλοί όμως επενδυτές και καταθέτες στρέφουν πανικόβλητοι σε μια άλλη Ευρωπαϊκή χώρα, που εκθειάστηκε ότι «βγαίνει από το μάτι του κυκλώνα» την Πορτογαλία! Μήπως όμως αυτοί οι φόβοι είναι υπερβολικοί;
Τα 10-ετή ομόλογα της χώρας κυριολεκτικά δέχτηκαν «σεισμικές δονήσεις» μετά την έκθεση του οίκου πιστοληπτικής διαβάθμισης DBRS. Ο DBRS είναι ο μόνος από τους 4 πιστοληπτικούς οίκους που αναγνωρίζει (οι άλλοι 3 είναι οι Moody's, S&P και Fitch ) η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και που έχει δώσει τη διαβάθμιση που επιτρέπει στα ομόλογα της να αγοραστούν από την ΕΚΤ (επενδυτική διαβάθμιση). Ο επενδυτικός οίκος δήλωσε πριν 3 μέρες ότι το πρόβλημα της χώρας είναι ο συνδυασμός χαμηλής, σχεδόν μηδενικής, ανάπτυξης της οικονομίας, με υψηλά επίπεδα χρέους αλλά και «προβλήματα» στις τράπεζές της. Η Πορτογαλία, ως γνωστόν έχει ένα τραυματισμένο τραπεζικό σύστημα, με «κρυμμένους σκελετούς» στις ντουλάπες του. Προβλήματα που έχουν ενταθεί με την μακρόχρονη λιτότητα που έχει εφαρμοστεί στη χώρα.
Η Πορτογαλία φαινομενικά απέχει σημαντικά από τα ελληνικά δεδομένα, αλλά τα επιτόκια για τα 10-ετη ομόλογα ανέβηκαν απότομα, μέσα σε 2 μέρες, από 2,65% σε 2,95%. Παρότι το ύψος των επιτοκίων δεν πρέπει να εμπνέει ανησυχία από μόνο του, καθώς είναι χαμηλότερο από το 3,6% που είχε φτάσει μέσα στο καλοκαίρι, ή το… 4,4% που ήταν το Φεβρουάριο (!!!), οδηγεί σε τεράστια διεύρυνση διαφοράς από το βασικό επιτόκιο, που είναι το Γερμανικό, 300 μονάδων βάσης, δηλαδή 3%, που θεωρείται ότι αντικατοπτρίζει μεγάλους και δυνητικά αυξανόμενους κινδύνους, όπως εξάλλου έχουν τονίσει αναλυτές μεγάλων τραπεζών. Η χώρα, παρότι έχει τη διαβάθμιση ΒΒΒ και θα επανεξεταστεί από την DBRS σε δυο μήνες, είναι ορατός ο κίνδυνος πλέον να μπει στο μάτι του κυκλώνα. Λόγω της σχεδόν μηδενικής ανάπτυξης, η χώρα ίσως υποβαθμιστεί καθώς πλέον ο κίνδυνος να χρεοκοπήσουν υπερδανεισμένοι ιδιώτες και εταιρίες, και μαζί με αυτούς τράπεζες είναι πάνω από ορατός.
Να σημειωθεί ότι 25 δισ. περίπου δανεισμού Πορτογαλικών τραπεζών από την ΕΚΤ βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στις εξασφαλίσεις που εν μέρει είναι Πορτογαλικά κρατικά ομόλογα. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη πιο τρομακτικό: το εθνικό χρέος της Πορτογαλίας ως ποσοστό του ΑΕΠ που έχουν οι Πορτογαλικές τράπεζες πλέον στα χαρτοφυλάκια τους, έχει πλέον ξεπεράσει το 9% του ΑΕΠ, ενώ ήταν μόλις 1% το 2009!
Να θυμίσουμε ότι ακριβώς σε αυτά τα επίπεδα (9%) βρίσκονταν ως ποσοστό του ΑΕΠ το εθνικό χρέος που κρατούσαν οι Ελληνικές τράπεζες πριν…χρεοκοπήσει η Ελλάδα το 2012 και μαζί με αυτήν οι Ελληνικές τράπεζες! Αν αυτό δείχνει ότι πολλά κρέμονται από μία κλωστή, ή ότι ολόκληρα τραπεζικά συστήματα βρίσκονται στην…εντατική μονάδα με τον αναπνευστήρα, είναι το λιγότερο! Τα παραπάνω δείχνουν ότι η πολιτική «σκουπιδοποίησης» οικονομιών που ακολούθησαν οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών, και ο πρωταγωνιστής φόν Σόιμπλε, ίσως πλέον οδηγεί πλέον σε αλλεπάλληλες 'καραμπόλες΄. Το αν ο Σόιμπλε πανικόβλητος ακύρωσε πρόσφατα το πρόστιμο 0,36 δισ. στην Πορτογαλία και 2 δισ. στην Ισπανία, δείχνει μόνο τον πανικό του, όμως η ζημιά έχει γίνει και τώρα έρχεται ο λογαριασμός, η κατάρρευση σειράς χωρών της ΕΕ, σειρά ενδεχομένως τώρα της Πορτογαλίας…
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
