Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Αν κάποιος βάλει πάνω σε ένα τραπέζι τις 5 εκθέσεις, την έκθεση της Ε.Ε. για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, εκείνη του ΔΝΤ, του ΕΒΑ, της Ευρωπαϊκής Επενδυτικής Τράπεζας και τη μελέτη του κορυφαίου οικονομολόγου Acharaya για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, θα διαπιστώσει κάτι ανατριχιαστικό, που ξεπερνάει και τα χειρότερα σενάρια τρόμου! Είναι δυνατόν;
Το ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι η διαχείριση της «καυτής πατάτας» των «κόκκινων» δανείων. Τα «κόκκινα» δάνεια στην Ε.Ε. ανέρχονται, σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις, σε 1 τρισ. ευρώ, δηλαδή περίπου στο 8% του ΑΕΠ της Ε.Ε. Καλή διαχείριση αυτών των δανείων, με δημιουργία μια σημαντικής αγοράς διαχείρισης προβληματικών χαρτοφυλακίων, με την αλλαγή του καθεστώτος φορολόγησης, την αλλαγή της πτωχευτικής νομοθεσίας, αλλά και παροχή πληροφοριών για τα δάνεια, μπορεί να απελευθερωθούν κεφάλαια της τάξης των 250 δισ. ευρώ περίπου. Για την Ελλάδα το όφελος, όπως απεικονίζεται στη μελέτη του ΔΝΤ, μπορεί να φτάσει το 5% περίπου του ΑΕΠ με βάση το μεσαίο σενάριο. Σε 6 χώρες, συγκεκριμένα στην Ιταλία, την Ελλάδα, τη Σλοβενία, την Πορτογαλία, την Κύπρο και την Ιρλανδία, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι πάνω από το 50% των κεφαλαίων των τραπεζών, άρα μιλάμε ότι οι τράπεζες είναι, κατ'' ουσίαν, σχεδόν χρεοκοπημένες μόνο και μόνο από αυτό! Συνολικά στην Ε.Ε. το ποσοστό αυτό επίσης δεν είναι καθόλου χαμηλό, είναι 20% των κεφαλαίων των ευρωπαϊκών τραπεζών και μάλιστα με στοιχεία προ… 2ετίας!
Το δεύτερο είναι σε τι βαθμό μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους εταιρείες στις χώρες της Ε.Ε. μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους μέσα από τις χρηματιστηριακές αγορές, με άντληση κεφαλαίων, ώστε να βρουν το χρήμα που δεν μπορούν να τους δώσουν οι τράπεζες. Θα μπορούσαν, με διασυνοριακές εξαγορές/συγχωνεύσεις ή με την άντληση κεφαλαίων με αύξηση κεφαλαίου από το χρηματιστήριο, ή με έκδοση εταιρικών ομολόγων. Οι χώρες της μεσογείου πλην Γαλλίας και Ισπανίας, οι χώρες Ανατολικής Ευρώπης και η Ιρλανδία έχουν σε αυτό πολύ σοβαρό πρόβλημα.
Το τρίτο είναι οι συνολικοί κίνδυνοι, σήμερα. Αν την «έκθεση των τραπεζών σε κινδύνους από…απλήρωτα δάνεια», αντικαταστήσουμε από τους κινδύνους στο σύνολό τους σε αξίες τρέχουσας αξίας και μάλιστα όπως τους αποτιμά η αγορά, το κύριο πρόβλημα στο τραπεζικό σύστημα αυτήν τη στιγμή εντοπίζεται πλέον στις γερμανικές τράπεζες (λείπουν τα 3/4 της αξίας τους), στις γαλλικές και τις ιταλικές (λείπουν τα 6/10 της αξίας τους), με τη συνολική άμεση ανάγκη κεφαλαίων να φτάνει περίπου τα 830 δισ. ευρώ! Ο υπολογισμός των κεφαλαιακών αναγκών όπως προκύπτουν με τη μέθοδος Συστημικού Κινδύνου (SRISK) δείχνει σημαντική χειροτέρευση της κατάστασης των γερμανικών, γαλλικών και ιταλικών τραπεζών κατά τα 2 τελευταία χρόνια, ενώ επίσης οι ισπανικές τράπεζες δεν πάνε ούτε αυτές καλύτερα! Σε γενικές γραμμές, οι τράπεζες των μεγάλων αυτών χωρών φαίνεται σαν να χάνουν 10% - 20% των κεφαλαίων τους ετησίως (!) κάτι που δεν δικαιολογείται από τα απλά στατιστικά των δανείων τους, για δυο λόγους. Πρώτον, τα στατιστικά που οι τράπεζες παρέχουν είναι πιθανότατα ανακριβή πλέον και δεύτερον, υπάρχουν ρίσκα που δεν βρίσκονται στα δάνεια, αλλά σε άλλα προϊόντα, όπως εγγυήσεις, παράγωγα προϊόντα κλπ!
Αν συνδυάσουμε τα στοιχεία αυτά με την επίπτωση της ασφυκτικής δημοσιονομικής πολιτικής Σόιμπλε στο ΑΕΠ των χωρών που αναφερόμαστε, προκύπτουν δύο σημαντικά συμπεράσματα. Η πολιτική ασφυξίας του κυρίου Σόιμπλε έχει οδηγήσει σε κόστος ήδη 1 περίπου τρισ. στις τράπεζες, του οποίου μόνο το 1/4 μπορεί να καλυφθεί, αν και εφόσον καλυφθεί, με αλλαγές νομοθεσίας που προτείνει, και σωστά, το ΔΝΤ. Το δεύτερο είναι ότι αν αυτές οι εξελίξεις συνέβησαν σε 7 χρόνια (2008-2015) με μέση ανάπτυξη Ευρωζώνης 1,5% - 2% ετησίως, τότε σε μια νέα σοβαρή παγκόσμια κρίση του μεγέθους του 2008, οι κεφαλαιακές ανάγκες θα εκτοξευτούν, με συντηρητικές εκτιμήσεις, σε ύψος της τάξης των 2,5 τρισ. ευρώ περίπου! Όμως, όταν 5 δισ. ευρώ, δηλαδή το…0,2% των χρημάτων δεν μπορούσε να βρεθεί για τις ιταλικές τράπεζες επί 2 μήνες, πώς θα βρεθούν… 2.500 δισ. ευρώ έτσι απότομα; Μα φυσικά από το μεγάλο κορόιδο, τον Ευρωπαίο φορολογούμενο!
Αυτό που αποκρυπτογραφούν εν ολίγοις οι 5 εκθέσεις, και ασφαλώς ελπίζουμε να κάνουν λάθος, είναι δυστυχώς ότι τρομακτικότερο, εκείνο που αποκρύπτουν τα χαμόγελα του χερ Σόιμπλε και των ομολόγων του. Για την Ευρώπη θα «χρειαστεί» τα επόμενα χρόνια να εφαρμοστεί σχέδιο - εφιάλτης, όπως επιβλήθηκε το πρόγραμμα του ΔΝΤ στην Ελλάδα. Οι τράπεζες είναι σχεδόν φαλιρισμένες, λόγω της βαθιάς κρίσης στην Ε.Ε. του Σόιμπλε, και θα επιβληθούν όταν αποφασιστεί από την ηγεσία της Ε.Ε., γιγαντιαία προγράμματα λιτότητας ύψους 2 - 3 τρισ. στην καλύτερη στα κράτη μέλη - κορμό της Ε.Ε. (Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία) ώστε να χρηματοδοτηθούν οι τρύπες! Νέα προγράμματα λιτότητας, όμως, οδηγούν την Ε.Ε. στην απόλυτη οικονομική διάλυση –τα μετρα αυτά είναι βαθυτατα υφεσιακα από μόνα τους. Η Ε.Ε. οδευει προς νέα βαθιά υφεση, οτιδήποτε αυτό σημαίνει για τις αγορές και όλους μας…
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
