Το τι πρακτικά θα κάνουν οι Αμερικανοί για την υποστήριξη του αγωγού East Med μένει να διαφανεί στο μέλλον, και ο ρόλος τους θα γίνει ουσιαστικός εάν αποφασίσουν να ηγηθούν του όλου σχεδίου μεγάλες πετρελαϊκές όπως η Exxon ή και κατασκευαστικές επιχειρήσεις σαν τις Bechtel και Halliburton, τονίζει στο liberal.gr, ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Θεόδωρος Τσακίρης.
Χαρακτηρίζει την παρουσία Πομπέο στην τριμερή του Ισραήλ ως δηλωτική του διευρυνόμενου τούρκο-αμερικανικού χάσματος, καθώς όπως λέει ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, "επέλεξε να βρεθεί εκεί για να υπερθεματίσει την υποστήριξη των ΗΠΑ σε ένα σχέδιο αγωγών που εάν κατασκευασθεί θα αποκλείσει την Τουρκία από το διαμερισμό των αποθεμάτων φυσικού αερίου της Ν.Α. Μεσογείου, μειώνοντας παράλληλα την εξάρτηση της Ε.Ε. από τη Ρωσία".
Δεν θεωρεί ωστόσο ότι η δέσμευση των χωρών που συμμετείχαν στη τριμερή για "αντίσταση απέναντι σε κακοήθεις επιρροές στην Αν.Μεσόγειο", φωτογραφίζει απαραίτητα τις προκλητικές ενέργειες της Αγκυρας, παρά εκτιμά ότι παραπέμπει κυρίως στο Ιράν, τη Χέζμπολα, φιλο-ιρανικές πολιτικές και "τρομοκρατικές" οργανώσεις, όπως το ISIS.
Εξηγεί σε κάθε περίπτωση ότι η όλη συζήτηση γύρω από την ασφάλεια του αγωγού θα καταστεί πιο ουσιαστική εφόσον υπάρξουν ανάλογες δεσμευτικές αναφορές στο κείμενο της διακυβερνητικής συμφωνίας που θα υπογραφεί μόλις το αποφασίσει και η "προβληματισμένη" ενόψει Ευρωεκλογών, Ιταλική κυβέρνηση.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Τι σηματοδοτεί η χθεσινή τριμερής συνάντηση Τσίπρα-Νετανιάχου-Αναστασιάδη στο Τελ Αβιβ, παρουσία του αμερικανού υπ. Εξωτερικών Μ.Πομπέο;
Η παρουσία Πομπέο στο Ισραήλ, σε μια τριμερή που κανονικά θα έπρεπε να μονογράψει την εγκεκριμένη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τετραμερή διακυβερνητική συμφωνία για τον αγωγό East Med, είναι δηλωτική του διευρυνόμενου τούρκο-αμερικανικού χάσματος.
Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας δεν βρίσκεται στο Ισραήλ για να επιχειρηματολογήσει όπως έκαναν όλοι οι προκάτοχοι του επί διακυβέρνησης Ομπάμα υπέρ της εξομάλυνσης των τούρκο-ισραηλινών σχέσεων. Επέλεξε να βρεθεί στην 3μερή για να υπερθεματίσει την υποστήριξη των ΗΠΑ σε ένα σχέδιο αγωγών που εάν κατασκευασθεί θα αποκλείσει την Τουρκία από το διαμερισμό των αποθεμάτων φυσικού αερίου της Ν.Α. Μεσογείου, μειώνοντας παράλληλα την εξάρτηση της Ε.Ε. από τις συνεχώς αυξανόμενες εισαγωγές ρωσικού αερίου.
Στο κοινό ανακοινωθέν, οι τέσσερις ηγέτες συμφωνούν να υποστηρίξουν όχι μόνο την ενεργειακή ανεξαρτησία της περιοχής, αλλά και “να αντισταθούν απέναντι σε εξωτερικές κακοήθεις επιρροές στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή”. Εκτιμάτε ότι η τελευταία αυτή αναφορά στέλνει μήνυμα στην Άγκυρα ότι καταδικάζονται οι προκλήσεις της στην περιοχή;
Όχι απαραίτητα. Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ με τον όρο «κακοήθη επιρροή» περιγράφουν περισσότερο το Ιράν, τη Χέζμπολα και λοιπές φιλο-ιρανικές πολιτικές και «τρομοκρατικές» οργανώσεις που επιδιώκουν κατά την άποψη τους να ανατρέψουν την περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων. Στην ίδια κατηγορία εντάσσεται και το ISIS.
Οι ΗΠΑ π.χ. δεν θεωρούν υποχρεωτικά την τουρκική παρουσία στη Συρία ως «κακοήθη» αλλά θα θεωρούσαν «κακοήθη» μια νέα μονομερή τουρκική επίθεση κατά των κούρδων συμμάχων τους στη βορειοανατολική Συρία, κάτι που διαφαίνεται και από το γεγονός ότι ανατράπηκε η αρχική απόφαση του προέδρου Τράμπ τον περασμένο Δεκέμβριο να αποσύρει ολοκληρωτικά τις αμερικανικές δυνάμεις από τη Συρία διατηρώντας περίπου 1.000 άνδρες των ειδικών δυνάμεων στην περιοχή που βρίσκεται υπό τον έλεγχο του YPG/SDF.
Όσο περισσότερο η Τουρκία εμπεδώνει τη συνεργασία της με το Ιράν στη Συρία και πέριξ της Συρίας, διοργανώνοντας μάλιστα την ημέρα της 4μερούς κοινές στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των Κούρδων της Συρίας με το Ιράν, τόσο περισσότερο θα εντάσσεται στον Αμερικανό-ιρανικό ορισμό της «κακοήθους» επιρροής. Το ίδιο θα συμβεί φυσικά εάν τελικά προχωρήσει με την εξαγορά των S-400.
Εκτιμάτε σε κάθε περίπτωση ότι μέσω του κοινού ανακοινωθέντος οι τρεις χώρες, αλλά και οι ΗΠΑ, στέλνουν το μήνυμα πως θα προστατέψουν ακόμη και με αμυντικά μέσα την ασφάλεια των ενεργειακών πηγών ;
Εκτιμώ οι ΗΠΑ υπερθεματίζουν τις προηγούμενες δηλώσεις του Νετανιάχου ότι το ισραηλινό πολεμικό ναυτικό θα προστατεύσει τον αγωγό σε περίπτωση που η επιχείρηση κατασκευής του απειληθεί και είναι προφανές ότι αυτή η απειλή μπορεί να προέλθει κατά βάση μόνο από την Τουρκία.
Οι ΗΠΑ δεν πρόκειται ωστόσο να συνδράμουν εμπράκτως στην προστασία του αγωγού κατά την κατασκευή ή/και τη λειτουργία του εάν δεν συμμετάσχουν σε αυτόν μεγάλες αμερικανικές εταιρίες.
Η όλη συζήτηση γύρω από την ασφάλεια του αγωγού θα καταστεί πιο ουσιαστική εφόσον υπάρξουν ανάλογες δεσμευτικές αναφορές στο κείμενο της διακυβερνητικής συμφωνίας που θα υπογραφεί μόλις η παρούσα ιταλική κυβέρνηση ανακτήσει -εύχομαι πριν τις ευρωεκλογές- τον λογικό της προσανατολισμό.
Ας σταθούμε στην αναφορά Πομπέο ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τον τριμερή μηχανισμό που θέσπισαν το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος, επισημαίνοντας τη σημασία της αυξημένης συνεργασίας. Τι σημαίνει;
Σημαίνει ότι οι ΗΠΑ βλέπουν την τριμερή συνεργασία που θεσπίστηκε το 2011 ως αυτόνομη σταθεροποιητική δυναμική στο περιφερειακό υποσύστημα της Ν.Α. Μεσογείου και κρίνουν ότι πρέπει να ενισχυθεί και να συστηματικοποιηθεί.
Σημαίνει ότι αρχίζουν να αντιμετωπίζουν την Κύπρο και τη γεωστρατηγική της θέση ανεξάρτητα από την πορεία επίλυσης του Κυπριακού αν και για να το αποδείξουν στην πράξη θα πρέπει να άρουν το παράλογο εμπάργκο στις πωλήσεις όπλων που έχουν επιβάλλει έναντι του θύματος της τουρκικής εισβολής εδώ και σαράντα χρόνια.
Σημαίνει τέλος ότι διαβλέπουν έναν αναβαθμισμένο ρόλο στην επιστροφή της Ελλάδος ως ναυτικής δύναμης στην Ανατολική Μεσόγειο, ρόλο που ωστόσο δεν θα μπορέσουμε ουδέποτε να διαδραματίσουμε εκτός και εάν εκσυγχρονίσουμε τις βασικές μονάδες επιφανείας του ελληνικού πολεμικού ναυτικού, αυξάνοντας την εμβέλεια της δράσης του και την ικανότητα του να προβάλει αποτρεπτικά επαρκή αεροναυτική και πυραυλική ισχύ σε όλη την αμφισβητούμενη από την Τουρκία περιοχή.
Πέραν ωστόσο από υψηλούς συμβολισμούς, στην πράξη τι σηματοδοτεί η τριμερής στο Ισραήλ; Το ρωτώ δεδομένου ότι απέχουμε ακόμη πολύ από την κατασκευή του αγωγού East Med…
Ο άμεσος πρακτικός συμβολισμός είναι η προεκλογική στήριξη της Προεδρίας Τράμπ προς τον Νετανιάχου, ο οποίος έχει γενικές εκλογές στις 9 Απριλίου.
Το τι πρακτικά θα κάνουν οι Αμερικανοί για την υποστήριξη του αγωγού μένει να διαφανεί στο μέλλον. Ο ρόλος τους θα γίνει ουσιαστικός εάν αποφασίσουν να ηγηθούν του όλου σχεδίου μεγάλες αμερικανικές πετρελαϊκές ή και κατασκευαστικές επιχειρήσεις όπως η Exxon και αντίστοιχα η Bechtel ή η Halliburton. Προσωπικά θα επικέντρωνα το ενδιαφέρον μου στις επόμενες κινήσεις της Exxon σε ότι αφορά τη διεκδίκηση νέων οικοπέδων σε Κύπρο, Αίγυπτο και Ισραήλ.
* Ο Θεόδωρος Τσακίρης είναι Επίκουρος Καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
Φωτογραφία: ΑP
