του Κωνσταντίνου Βέργου
Η πτώση της τιμής των εμπορευμάτων περνάει απαρατήρητη, όπως ακριβώς περνάει απαρατήρητη μια βρύση που στάζει επι εβδομάδες σε κλειστό σιφόνι. Μόνο αφού πλημμυρίσει το πάτωμα, έχουν χαλάσει τα έπιπλα, και το νερό καταστρέψει όλη την πολυκατοικία, αρχίζουμε να ανησυχούμε.
Τοτε όμως, ίσως είναι πλέον πολύ αργά. Ή πολύ νωρίς, ανάλογα με το αν είμαστε οι τυχεροί υδραυλικοί που θα πληρωθούν αδρά για να φτιάξουν τη ζημιά ή οι άτυχοι ιδιοκτήτες του διαμερίσματος…
Οι τιμές των εμπορευμάτων δεν είναι απλά χαμηλότερες από ότι ηταν πριν 6 ή 16 μήνες. Είναι στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 16 ετων! Ο σταθμισμένος δεικτης Bloomberg με τιμές ολων των εμπορευμάτων (BCOM), βρέθηκε στις 100 περίπου μονάδες τον Ιούλιο, αγγίζοντας τα χαμηλά επίπεδα του 2008, μετα το κραχ. Έκτοτε, διέσπασε με ορμή την στηριξη των 105 μονάδων, έκανε νέα χαμηλά, και την Παρασκευή άγγιξε τις 85 μονάδες, επίπεδα που είχαμε να δούμε από το 1999!
Ουσιαστικά, μιλάμε όχι απλά για μια σημαντική υποχώρηση, αλλά για απόλυτη κατάρρευση, ουσιαστικά στο 1/3 των τιμών που ήταν κατά τα υψηλά των 240 μονάδων το 2007.
Μια πρώτη εξήγηση για τις τιμές, είναι η ισχυροποίηση του δολαρίου. Το δολάριο ισχυροποιείται, καθώς οι fund managers παγκοσμίως μεταφέρουν χρήματα στις ΗΠΑ, ή γυρίζουν επενδύσεις σε δολαριακή ισοτιμία, για να σώσουν τις επενδύσεις των πελατών τους από τους αυξημένους κινδύνους των αλλων νομισμάτων, τους τελευταίους μήνες. Καθώς τα περισσότερα από τα Εμπορευματικά προιόντα κατευθύνονται σε αγορές χαμηλού κόστους και αδύναμων ισοτιμιών, η ισχυροποίηση του δολαρίου κατά τους τελευταίους μήνες, επέτρεψε μια 'πέραν του συνηθισμένου' διολίσθηση των ίδιων των εμπορευμάτων, καθώς διαπραγματεύονται σε δολαριακές τιμές. Διολίσθηση που επίσης ανταποκρίνεται στο χαμηλό εργατικό κόστος των περισσότερων αγορών όπου αυτά τα προϊόντα παράγονται, που σε δολαριακές τιμές τώρα εμφανίζονται φτηνότερα. Όμως αυτή είναι η μισή αλήθεια. Μια δεύτερη εξήγηση είναι ότι οι τιμές τετοιων εμπορευμάτων σχετίζονται με το πετρέλαιο, για λόγους κόστους. Καθώς οι τιμές πετρελαίου πέφτουν, οι τιμές άλλων εμπορευμάτων πέφτουν επίσης. Όμως , αυτό, αν και σε μικρό βαθμό σωστό, δεν εξηγεί την αιτία, ακόμη και έτσι να είναι, του γιατί πέφτουν οι τιμές πετρελαίου.
Οι οπαδοί της συνωμοσίας, πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ ρίχνουν τις τιμές πετρελαίου για να 'τιμωρήσουν' την κακή Ρωσία, χώρα με 10% εξάρτηση του ΑΕΠ της από πετρέλαιο και φυσικό αέριο, και να την υποχρεώσουν να υπακούσει τα γεωστρατηγικά τους σχέδια. Δεν είμαι οπαδός της συνωμοσιολογίας, που ακόμη και αν ίσχυε, δεν φαίνεται λογική καθώς η πτώση πετρελαίου αν 'τιμωρεί' μια χωρα, αυτή πρώτη είναι οι ΗΠΑ που είναι η ίδια η μεγαλύτερη παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, αλλά και τις 'γεωπολιτικές συμμάχους της' τις αυταρχικές κυβερνήσεις της σαουδικής Αραβίας και Εμιράτων που χρηματοδοτούν την Ισλαμική τρομοκρατία στη Συρία και αλλού. Οι θεωρίες συνωμοσίας, επομένως, είναι τόσο πειστικές, όσο ενας πλασιέ πάγου που προσπαθει να πουλήσει σε Εσκιμώους.
Οι τιμές των εμπορευμάτων, καλώς η κακώς, είτε μας αρέσει είτε όχι, καθορίζονται από την προσφορά και την ζήτηση. Και η ζήτηση, φαίνεται ότι είναι ασθενής. Η τελευταία φορά που ανέβηκε απότομα η ζήτηση, παγκοσμίως, και μαζι με αυτή οι τιμές των εμπορευμάτων, ήταν όταν λήφθηκαν τα πρώτα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης στις ΗΠΑ, κατά την περίοδο 2008-2011,και τα οποία έσωσαν τις ΗΠΑ, και την παγκόσμια οικονομία, έστω και προσωρινά, από την απόλυτη κατάρρευση.
Έκτοτε η ζήτηση ανέβηκε, χωρίς ποτέ να φτάσει, κατά κεφαλή, τα επίπεδα που υπήρχαν πριν την κρίση του 2007. Οι τωρινές προβλέψεις για ζήτηση δεν είναι οι καλύτερες. Ως πρώτη αίσθηση, οι προβλέψεις αναλυτών για την ανάπτυξη στην Κίνα, που καθορίζει το ήμισυ περίπου του παγκόσμιου ρυθμού ανάπτυξης του ΑΕΠ, τοποθετούν την ανάπτυξη για το τελευταίο τρίμηνο σε ετησιοποιημένα επίπεδα 3% ως 5%, αισθητά χαμηλότερα από το ως πρόσφατα 7%, που στην καλύτερη περίπτωση οδηγεί το παγκόσμιο ΑΕΠ 0,5%-1% χαμηλότερα στο έτος, ενώ δεν δείχνουν ενθαρρυντικές οι σχετικές ειδήσεις ούτε για Αγγλία, που συσχετίζεται έντονα ως αγορά με τις ΗΠΑ, ούτε για Γερμανία. Οποιαδήποτε ανάκαμψη στις τιμές των εμπορευμάτων, απαιτεί σημαντική αύξηση της ζήτησης, ή διατάραξη της προσφοράς, κάτι που ως τώρα δεν είναι ορατό. Κατ' ουσίαν, και εφόσον δώσουμε βάση, και πρέπει, σε τιμές παραγώγων στρατηγικών μετάλλων, που έχουν μεγαλη συσχέτιση με την παγκόσμια ανάπτυξη, ανάκαμψη των τιμών commodities μπορει να υπάρχει σε περίπου 18 μήνες από τώρα. Τι όμως σημαίνει αυτή η εξέλιξη, της ένδειξης πτωτικής ζήτησης, επί 1,5 ακόμη χρόνο, για τα χρηματιστήρια μετοχών και ομολόγων καθώς και τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, είναι κάτι που είναι αυτονόητο, και θέμα χρόνου να το δούμε σε πλήρη εξέλιξη… Σε κάθε περίπτωση, όσο υπάρχουν αισιόδοξοι, πρέπει να βλέπουμε τη θετική πλευρά. Όπως, για παράδειγμα, σημείωσε κάποιος trader της Νέας Υόρκης, «οι τιμές μετοχών μπορεί να φαίνονται υψηλές αλλά οι τιμές μετοχών μεγάλων εταιριών φαίνονται 'επενδυτική ευκαιρία', ιδιαίτερα πριν το ράλι της Πρωτοχρονιάς». Ασφαλώς και αποτελούν… ευκαιρία. Ευκαιρία για τοποθετήσεις ή ρευστοποιήσεις, όμως, εξαρτάται από τον επενδυτικό ορίζοντα του καθενός… όπως δείχνει και το παρελθόν των προηγούμενων υψηλών τιμών κατά το 2000…
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
(Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού).
