Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Την Παρασκευή 29 Ιουλίου, στις 11 το βράδυ ώρα Ελλάδος, ανακοινώνονται τα αποτελέσματα από τα stress tests των Ευρωπαϊκών συστημικών Τραπεζών. Όμως, αν πιστέψουμε όσα λένε Γερμανοί πολιτικοί ηγέτες και η γραφειοκρατία των Βρυξελλών, το χρηματοοικονομικό σύστημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι θωρακισμένο. Άρα δεν έχουμε να φοβόμαστε τίποτα σε ότι αφορά τις Ευρωπαϊκές Τράπεζες! Σωστά;
Θεωρητικά τουλάχιστον, όλα δείχνουν μια χαρά. Οι "μάγειρες" της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν βάλει ρίγανη, μακαρόνια αλλά και τις… "ασφαλιστικές δικλείδες", που θα προστατεύουν το σύστημα σε περίπτωση που κάτι στραβώσει!
Αυτή τη φορά τα stress tests εξετάζουν 53 τράπεζες, που αντιπροσωπεύουν το 70% του Ευρωπαϊκού Τραπεζικού συστήματος. Όμως φαίνεται σαν το ρευστό για την εξυπηρέτησή τους να είναι απεριόριστο. Ο κος Ντράγκι, ο μεγαλοτραπεζίτης της ΕΚΤ έχει το "λεφτόδεντρο", των Ευρωπαίων φορολογουμένων (τις τσέπες, δηλαδή, 508 εκατομμυρίων κορόιδων), και από αυτό "κόβει χρήμα", για την εξυπηρέτηση όσων… δεν το χρειάζονται, δηλαδή για να φουσκώνει ρευστότητα στη Γερμανική οικονομία και τις άλλες οικονομίες, ή σωστότερα για τις μεγαλοτράπεζες και πολυεθνικές των μεγάλων χωρών της ΕΕ, που θεωρητικά πάνε καλά. Κάθε μήνα, 20 δισ. ευρώ ζεστού, φρεσκοτυπωμένου ευρωπαϊκού χρήματος γεμίζει τις τσέπες των γερμανών τραπεζιτών. Αντιστοίχως, τόσο οι Ολλανδικές, όσο και οι Γαλλικές και οι Ιταλικές τράπεζες, παίρνουν το "μερτικό τους", 80-150 δισ. ετησίως! Αφού όμως διοχετεύεται τόσο μεγάλη ρευστότητα, με το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, γιατί κινδυνεύουν;
Το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης αντικαθιστά μόνο κάποιους τίτλους, στην Ευρωπαϊκή Ένωση κυρίως ομόλογα, με ζεστό χρήμα. Όμως, κινδύνους οι Τράπεζες αντιμετωπίζουν όχι μόνο από την μη εύκολη ρευστοποίηση ομολόγων που έχουν, αλλά και από δύο άλλες πηγές.
Η πρώτη πηγή κινδύνου είναι τα δανειακά τους χαρτοφυλάκια, δηλαδή τα δάνεια που έδωσαν σε ιδιώτες και επιχειρήσεις, και τα οποία καθώς η ΕΕ του κυρίου Σόιμπλε είναι σε κρίση, αρχίζουν να "σκάνε". Σε εποχή "ήπιας κρίσης", όπως αυτή που ακόμη διέρχεται η ΕΕ, τα κόκκινα δάνεια (δηλαδή τα δάνεια που δεν πληρώνονται) αυξάνονται κάθε χρόνο περίπου κατά το 1%-2% του συνόλου των δανείων στις Τράπεζες της ΕΕ, και σχεδόν 1%-2% του ΑΕΠ της ΕΕ! Δηλαδή, αν τα απλήρωτα δάνεια στις Ευρωπαϊκές Τράπεζες ήταν το 8% των δανείων πέρυσι, φέτος, αν δεν υπάρξει ανάπτυξη στην Ευρώπη, θα γίνουν 10%! Όμως σε εποχή βαθιάς κρίσης, τα χαρτοφυλάκια που σκάνε αυξάνουν κατά 5% ως 10% του ΑΕΠ ετησίως και φτάνουν σταδιακά το… 40% του ΑΕΠ! Κάθε χρονιά κρίσης, επομένως, προστίθενται 100-200 δισ. αν η κρίση είναι "ήπια", αλλά σε εποχή βαθιάς κρίσης φτάνει ως και... 1.000 δισ. ευρώ τρύπα ετησίως! Καθώς δεν υπάρχει ανεπτυγμένη αγορά διαχείρισης προβληματικών δανείων στην Ευρώπη, (είναι μόλις το 1/10 της Αμερικάνικης), μικρό τμήμα αυτών των δανείων μπορεί να διοχετευτεί άμεσα κάπου και να αντικατασταθεί με ρευστό. Εν ολίγοις, σε περίπτωση μιας νέας μεγάλης κρίσης, η ΕΕ του κυρίου Σόιμπλε δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί το δανειακό κίνδυνο, οι Τράπεζες εύκολα θα μηδενίσουν κεφάλαια λόγω δανειακών χαρτοφυλακίων και θα έχουμε 2 ως 3 χρεοκοπίες τραπεζών επιπέδου ΛΗΜΑΝ άμεσα, ενώ η ΕΕ πάει για φούντο!
Η δεύτερη πηγή κινδύνου, είναι προϊόντα "εκτός ισολογισμού", όπως παράγωγα προϊόντα ή εγγυητικές επιστολές, που αποφέρουν εύκολα έσοδα αλλά έχουν μεγάλους κινδύνους σε εποχή κρίσης. Εκεί, σε περίοδο κρίσης οι κίνδυνοι μπορεί να είναι πολλαπλοί. Εκεί, τράπεζες όπως η Deutsce Bank έχουν έκθεση 1.000 φορές τα κεφάλαια τους, 50 τρισ. παράγωγα αντί 42 δισ. περίπου κεφαλαίων! Δηλαδή, αν το 2% των παραγώγων αυτών "σκάσει", η Τράπεζα θα χάσει 1 τρισ. ευρώ, ή σωστότερα τόση τρύπα θα ανοίξει! Αυτή είναι τρύπα εφάμιλλη εκείνης των δανείων, από μόλις μια τράπεζα! Ποιος θα την ξεχρεώσει;
Τίποτα από αυτά δεν θα συμβεί αν η οικονομία εξελίσσεται ομαλά, αν υπάρχει ανάπτυξη. Καθώς ακόμη δεν υπάρχει κρίση, οτιδήποτε και να βγει από τα στρες τεστ, θα είναι διαχειρίσιμο, εκτός εάν… Εκτός εάν, επέλθει μια νέα ύφεση. Αυτός ακριβώς είναι ο φόβος, και γι'' αυτό οι επενδυτές τόσο στις Ιταλικές όσο και στις Γερμανικές τράπεζες, αλλά και σε Τράπεζες άλλων χωρών είναι πωλητές… Η χρηματιστηριακή αξία της Deutsce Bank είναι το… 1/10 εκείνης που ήταν πριν λίγους μόνο μήνες! Ιταλικές τράπεζες έχουν ήδη χάσει το… 99% της αξίας τους! Και η πτώση τους δεν έχει σταματημό! Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει, ότι οι επενδυτές προβλέπουν ότι οι δύσκολες μέρες είναι μπροστά μας όχι πίσω μας! Και οι επενδυτές, δύσκολα κάνουν λάθος, διότι οι επενδυτές παίζουν με τα λεφτά τους τα οποία έχουν κερδίσει με κόπο! Είναι ευνόητο, ότι τα ισχνά κεφάλαια των τραπεζών, επομένως, είναι αρκετά σε εποχή ανάπτυξης, αλλά δεν θα φτάσουν ούτε για…. πασατέμπο σε εποχή βαθιάς κρίσης, γι αυτό τα stress tests, που βασίζονται σε ήπια σενάρια, είναι ένα πιστοποιητικό χωρίς αντίκρυσμα σε εποχή βαθιάς κρίσης σαν αυτή που μπαίνει η ΕΕ του κυρίου Σόιμπλε. Ας είμαστε επομένως έτοιμοι για το χειρότερο. Αν υπάρξει έστω και ευκαιριακή ανάκαμψη τιμών σε ξένες τράπεζες, μετά την ανακοίνωση των stress tests, ίσως είναι η τελευταία ευκαιρία εξόδου από το τραίνο. Και ο νοών, νοείτω…!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
