Η προσπάθεια των ΗΠΑ να αποσπάσει την Τουρκία από την αγκαλιά της Ρωσίας, ακόμη και με τίμημα την θυσία των Κούρδων που η Ουάσινγκτον είχε εξοπλίσει και βοηθήσει στον κοινό αγώνα εναντίον του Ισλαμικού κράτους, πλήττει ευθέως την αμερικανική αξιοπιστία, δηλώνει στο liberal.gr ο Κώστας Λάβδας, προσθέτοντας ότι αλλάζει άρδην το σκηνικό στην περιοχή, ενώ ταυτόχρονα η στοχοπροσήλωση της Άγκυρας δείχνει να ανταμείβεται.
"Η επιλογή Τραμπ να αποσυρθούν τα αμερικανικά στρατεύματα από την Συρία σχετίζεται με μια απλουστευτική επιχειρηματική προσέγγιση, του τύπου («δείτε πόσα δολάρια όπλα αγόρασε φέτος το Ριάντ»), σε συνδυασμό με έναν γεωπολιτικό νεο-απομονωτισμό του τύπου «είμαι πρόεδρος της Αμερικής, όχι του πλανήτη”, όπως χαρακτηριστικά λέει ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πάντειο.
Ταυτόχρονα χαρακτηρίζει όνειδος το ενδεχόμενο η ΕΕ να χρηματοδοτήσει, αμέσως ή εμμέσως, την τουρκική αναγκαστική μετεγκατάσταση εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων από τη Συρία όχι πίσω στα σπίτια τους, αλλά στην ζώνη ασφαλείας που η Άγκυρα επιθυμεί να διαμορφώσει στη βορειοανατολική Συρία με γνώμονα την τακτική της για τους Κούρδους.
Και εκτιμά ότι τυχόν θετικές εξελίξεις για την Τουρκία στο Συριακό μέτωπο θα ενισχύσουν το project «γαλάζια πατρίδα”, ενώ το ίδιο θα συμβεί - αλλά για τους αντίθετους λόγους- και σε περίπτωση αναδίπλωσης στο εκεί μέτωπο, σημειώνοντας με νόημα ότι έχουμε μπροστά μας δύσκολους μήνες.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Πώς ερμηνεύετε το «πράσινο φως» που έδωσε στην Άγκυρα η Ουάσινγκτον δηλώνοντας ότι τα αμερικανικά στρατεύματα θα αποχωρήσουν από την περιοχή; Είναι ένα ακόμη δείγμα ότι οι ΗΠΑ επιχειρούν να τα βρουν με τον Ερντογάν;
Όπως έχουμε εξηγήσει από μήνες, ουδέποτε υπήρξε πλήρης ρήξη ΗΠΑ – Τουρκίας. Αναφορικά τώρα με την απόφαση για τη Συρία, που σημαίνει την εν ψυχρώ εγκατάλειψη συμμάχων και την περίπου εν λευκώ αποδοχή των τουρκικών σχεδίων, αποτελεί κυρίως απόφαση του Λευκού Οίκου παρά τις αντίθετες εισηγήσεις πολλών στελεχών από Πεντάγωνο και υπουργείο Εξωτερικών.
Αναφέρομαι σε «περίπου» εν λευκώ αποδοχή των σχεδίων Ερντογάν διότι, σε χαρακτηριστικά τραμπικό στιλ και αφού άκουσε τα εξ αμάξης ακόμη και από πολλούς Ρεπουμπλικανούς, ο πρόεδρος σε επόμενη διατύπωση δεν παρέλειψε να προειδοποιήσει την Άγκυρα ότι «θα καταστρέψει την τουρκική οικονομία» εάν ο Ερντογάν «ξεπεράσει τα όρια». Όπως εύστοχα επισημαίνουν στο Bloomberg σήμερα οι David Wainer και Glen Carey, με τη αποχώρηση του Μάτις αλλά και του Μπόλτον, ο Τραμπ αισθάνεται περισσότερο σε θέση να προωθήσει δικής του έμπνευσης επιλογές. Ήδη ο γερουσιαστής των Ρεπουμπλικανών Lindsey Graham αποκάλεσε τη δήλωση Τραμπ για την αποχώρηση από τη Συρία ανεύθυνη και δυνητικά καταστροφική.
- Τότε πώς εξηγείται αυτή η νέα εξέλιξη;
Είναι σύμπτωμα αποδιαρθρωμένου συστήματος λήψης αποφάσεων, όχι ρεαλιστικής πολιτικής. Στην Ελλάδα δυστυχώς έχουμε αφενός εκείνους που αναπαράγουν άκριτα τον φιλελεύθερο τύπο, την διανόηση και την τεχνοκρατία της Ανατολικής Ακτής, για τις οποίες η εξαρχής δαιμονοποίηση του Τραμπ υπήρξε βασικός πολιτικός στόχος, και αφετέρου την γραφική κατηγορία των εν Ελλάδι Τραμπικών που αδυνατούν να αντιληφθούν την ζημιά που κάνει ο σημερινός πρόεδρος στην αξιοπιστία των ΗΠΑ διεθνώς, ιδιαίτερα μεταξύ συμμάχων στην Ευρώπη και αλλού.
Στην πραγματικότητα, η προσέγγιση Τραμπ δεν έχει να κάνει με τον ρεαλισμό, όπως φαντασιώνονται κάποιοι, αλλά με ένα συνδυασμό απλουστευτικής επιχειρηματικής προσέγγισης («δείτε πόσα δολλάρια όπλα αγόρασε φέτος το Ριάντ»), γεωπολιτικού νεο-απομονωτισμού («είμαι πρόεδρος της Αμερικής, όχι του πλανήτη»), προσπάθειας εσωτερικής εκλογικής αξιοποίησης της ανάληψης από την Άγκυρα της τύχης των συλληφθέντων μελών του Ισλαμικού Κράτους («αντί να ασχολούμαστε εμείς ας αναλάβουν η Τουρκία και οι ευρωπαίοι») και μεταλλαγμένων καταλοίπων της πρώτης Τραμπικής περιόδου, όταν στον Λευκό Οίκο έδιναν ακόμη τον τόνο οι ιερεμιάδες του Στηβ Μπάνον εναντίον της παγκοσμιοποίησης γενικώς και της πολυμέρειας ειδικότερα. Είναι βέβαιο ότι έτσι θα καταγραφεί στο μέλλον από τους σοβαρούς αναλυτές, ανεξαρτήτως πολιτικής απόχρωσης.
- Τι σημαίνει αυτό για τους Κούρδους, σε περίπτωση που οι ΗΠΑ τους εγκαταλείψουν; Δεν θα προσπαθήσουν να βρουν άλλη προστάτιδα δύναμη, για να προφυλαχθούν από την Τουρκία, εν προκειμένω τον Ασαντ μαζί με την Ρωσία;
Εισήλθαμε σε νέα φάση στο συριακό ζήτημα. Η σύγκρουση του κουρδικού YPG με τα τουρκικά στρατεύματα δίνει νέα ανάσα στο καθεστώς Άσαντ ενώ και η Ρωσία έχει λόγους να επιχαίρει: είναι απίθανο με τη νέα γεωμετρία των συγκρούσεων το καθεστώς Άσαντ να κινδυνεύσει πάλι στο άμεσο μέλλον. Ουσιαστικά η Άγκυρα αποδέχεται την επιβίωση του Άσαντ με αντάλλαγμα την περιθωριοποίηση αν όχι και εξολόθρευση των Κούρδων.
Όπως εξηγούσαμε σε αυτό εδώ το βήμα πριν ενάμιση χρόνο, τον Φεβρουάριο 2018, παρά την αντιπαλότητα στη Συρία, όπου ο Πούτιν φυσικά στήριξε τον Άσαντ, η επαναπροσέγγιση Ρωσίας – Τουρκίας είχε και έχει μέλλον και συνδέεται με την επανατοποθέτηση της Άγκυρας σε σχέση με τις ευρωατλαντικές δομές, πράγμα που προκαλεί αναταράξεις και οδηγεί την Ουάσιγκτον να προσπαθήσει να κρατήσει την Τουρκία κοντά της. Σήμερα πια το προσπαθεί και με τη θυσία των Κούρδων του YPG το οποίο οι ΗΠΑ εξόπλισαν και βοήθησαν στο κοινό μέτωπο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους.
Είναι όμως δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημα, που θα στραφούν οι Κούρδοι, εάν με αυτό εννοούμε να στραφούν με πρακτικά αποτελέσματα και πραγματική στήριξη. Όχι από που θα αποσπάσουν δηλώσεις και εκφράσεις συμπάθειας. Διότι, το επισημαίνω και πάλι, με γνώμονα την σωτηρία του καθεστώτος Άσαντ, τον Πούτιν συμφέρει σε αυτή τη φάση η σύγκρουση Κούρδων – Τουρκίας, ανεξαρτήτως της υπαρκτής πιθανότητας να τους ενισχύσει στο μέλλον, όταν θα έχουν αποδυναμωθεί περισσότερο. Το ίδιο, σε ένα βαθμό, ισχύει για τον Άσαντ.
- Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την Ελλάδα, πολλώ δε μάλλον λίγες ημέρες μετά τις δηλώσεις στήριξης του Μ.Πομπέο; Δεν στέλνει μήνυμα στον Ερντογάν ότι μπορεί να συνεχίσει να ελίσσεται, κλιμακώνοντας την επιθετική του τακτική, για παράδειγμα ακόμη και εντός της Κυπριακής ΑΟΖ;
Όχι ευθέως. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι η μεν αμερικανική αξιοπιστία έχει τρωθεί εκ νέου, αυτή τη φορά με τρόπο εντυπωσιακό, η δε τουρκική στοχοπροσήλωση φαίνεται να ανταμείβεται.
- Τι να περιμένουμε από την αυριανή τριμερή Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου στο Κάιρο;
Πολύ θετική η συνάντηση στο Κάϊρο, εντάσσεται άλλωστε σε μια σειρά επαφών και συνεργασίας αφού είναι η 7η τριμερής σύνοδος κορυφής της Αιγύπτου, της Κύπρου και της Ελλάδας. Αλλά πρόκειται για βήματα που ενώ είναι θετικότατα, χρειάζονται αφενός χρόνο και αφετέρου επιτρεπτικές συνθήκες ώστε να αρχίσουν να αποδίδουν καρπούς.
- Πιστεύετε ότι οι εξελίξεις στη Συρία στρέφουν το ενδιαφέρον της Άγκυρας προς τα εκεί και με αυτή την έννοια προσφέρουν ανάσα στα ελληνοτουρκικά;
Πράγματι, αυτό το επιχείρημα ακούγεται τις τελευταίες ώρες από πολλούς. Το θεωρώ αφελές. Η τουρκική διαμόρφωση τετελεσμένων αφορά όλη, σχεδόν, την περιοχή και σίγουρα το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος θα παραμείνουν στις προτεραιότητες. Αντιθέτως, το project «γαλάζια πατρίδα» θα ενισχυθεί από τυχόν θετικές για την Τουρκία εξελίξεις στη Συρία, ενώ θα ενισχυθεί επίσης – αλλά για τους αντίθετους λόγους – και σε περίπτωση αναδίπλωσης στο εκεί μέτωπο. Όπως είχαμε πει από το καλοκαίρι, έχουμε δύσκολους μήνες μπροστά μας.
- Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η ένταση στην Κυπριακή ΑΟΖ και η τουρκική γεώτρηση σε ένα αδειοδοτημένο οικόπεδο και παραχωρημένο στις Total-Eni;
Πρόκειται για μεγάλη πρόκληση, καθότι το οικόπεδο 7 έχει ήδη αδειοδοτηθεί στη γαλλοϊταλική κοινοπραξία. Είναι άλλωστε οικόπεδο που οι έρευνες έδειξαν ότι έχει δυνατότητες. Για μένα το ουσιαστικό ζήτημα είναι εάν η Γαλλία θα επιχειρήσει να δείξει το αμέσως επόμενο διάστημα ότι καλύπτει το κενό ηγεσίας στην περιοχή, κενό που προκύπτει από τις αλλοπρόσαλλες ενέργειες του Τραμπ. Η μεγάλη εικόνα είναι ότι – όπως επιμένω από μήνες – δεν βρισκόμαστε σε φάση οριστικής ρήξης των σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας. Αυτό αποδεικνύεται και σήμερα. Εκείνο που μένει να φανεί, είναι εάν και κατά πόσο η Γαλλία θα ανταποκριθεί στην πρόκληση.
- Οπότε το μείζον ερώτημα είναι τι στάση θα τηρήσει η ΕΕ. Άραγε είναι έτοιμη να λάβει σκληρές κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας για το γεγονός ότι παραβιάζει κατάφωρα τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός κράτους μέλους της, όπως η Κύπρος, όταν ζει υπό το φόβο ότι η Άγκυρα θα ανοίξει την κάνουλα των μεταναστευτικών ροών;
Η ΕΕ παραμένει μια χαλαρή συνομοσπονδία με την ιδιαιτερότητα της νομισματικής ένωσης στον πυρήνα της αλλά ελάχιστες ομοσπονδιακές εκφάνσεις στα εξωτερικά και την άμυνα. Κατά συνέπεια, η απάντηση είναι όχι. Η Γαλλία ίσως, η ΕΕ ως έχει σήμερα, όχι. Άλλωστε στη συνάντηση κορυφής στις 17/18 Οκτωβρίου θα κυριαρχήσει το θέμα της Βρετανίας. Βεβαίως μπορούμε με άνεση να προβλέψουμε ότι θα υπάρξουν ορισμένες αυστηρές δηλώσεις και νέες προειδοποιήσεις για κυρώσεις προς την Άγκυρα.
Επίσης, με την Ευρώπη να αγωνιά για το μεταναστευτικό, είναι ζήτημα εάν θα καταστεί δυνατό να αποτραπεί το όνειδος η ΕΕ να χρηματοδοτήσει, αμέσως ή εμμέσως, την τουρκική αναγκαστική μετεγκατάσταση εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων από τη Συρία όχι πίσω στα σπίτια τους αλλά στην ζώνη ασφαλείας που η Άγκυρα επιθυμεί να διαμορφώσει στη βορειοανατολική Συρία με γνώμονα την τακτική της για τους Κούρδους.
