Ευρωπαϊκή υπόθεση η ασφάλεια της μεταπολεμικής Ουκρανίας· εκτός των πρώτων προτεραιοτήτων των ΗΠΑ πλέον η ασφάλεια της Ευρώπης. Η προεδρία Τραμπ έδωσε το στίγμα της στην επίσημη πρώτη του Αμερικανού υπουργού Άμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, ενώπιον ΝΑΤΟϊκών συμμάχων στις Βρυξέλλες περισσότερο για να επιβεβαιώσει παρά να αιφνιδιάσει τους Ευρωπαίους εταίρους των ΗΠΑ ως προς τις νέες βάσεις στις οποίες έρχεται να τεθεί η διατλαντική σχέση. Λίγες ώρες αργότερα, ο Ντόναλντ Τραμπ γνωστοποιούσε από την Ουάσινγκτον ότι συνομίλησε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και η διαπραγμάτευση για εκεχειρία «αρχίζει άμεσα».
Ήταν «μακρά και ιδιαίτερα εποικοδομητική», σύμφωνα με τον Αμερικανό πρόεδρο, η τηλεφωνική επικοινωνία την οποία χαρακτήρισε ως την αφετηρία της διαδικασίας για τον τερματισμό του πολέμου. Να «συνεργαστούν πολύ στενά» αλλά και «να ανταλλάξουν επισκέψεις» συμφώνησαν Τραμπ και Πούτιν καθώς οι αρμόδιες ομάδες των δύο χωρών διαφαίνεται ότι αρχίζουν τη διαπραγμάτευση -μία διαπραγμάτευση από την οποία η Ευρώπη είναι εμφανώς ανήσυχη πως η ίδια μπορεί να παρακαμφθεί.
«Συμφωνήσαμε και οι δύο πως θέλουμε να σταματήσουμε τα εκατομμύρια θανάτους στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Ο πρόεδρος Πούτιν χρησιμοποίησε ακόμη και το πολύ ισχυρό σύνθημα της εκστρατείας μου, ‘κοινή λογική’. Και οι δύο πιστεύουμε πολύ σθεναρά σε αυτό» έγραψε ο Τραμπ στη χθεσινή ανάρτησή του στην πλατφόρμα Truth Social, αναφέροντας μεταξύ άλλων πως επρόκειτο να ενημερώσει άμεσα τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι για την εξέλιξη. Κατόπιν επανήλθε αναφέροντας πως «η συνομιλία τους πήγε πολύ καλά και ο πρόεδρος Ζελένσκι, όπως και ο πρόεδρος Πούτιν, θέλει να συνάψει ειρήνη», ενώ επιβεβαίωσε πως περαιτέρω συνομιλίες θα έχουν οι Τζέι Ντι Βανς και Μάρκο Ρούμπιο με τον Ουκρανό πρόεδρο στο πλαίσιο της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια, εκεί όπου τώρα στρέφεται η προσοχή.
Στη διαπραγματευτική ομάδα των ΗΠΑ θα συμμετέχουν ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, ο διευθυντής της CIA Τζον Ράτκλιφ, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου Μάικ Γουόλτς και ο ειδικός απεσταλμένος για τη Μέση Ανατολή Στιβ Γουίτκοφ -ένα 24ωρο νωρίτερα, ο τελευταίος είχε τρίωρη συνομιλία στη Μόσχα με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, όταν και προφανώς έγινε η προεργασία για το τηλεφώνημα, και επέστρεψε στην Ουάσινγκτον έχοντας μαζί του τον αποφυλακισθέντα Αμερικανό εκπαιδευτικό Μαρκ Φόγκελ. Η επίσκεψη Γουίτκοφ ήταν η πρώτη Αμερικανού υψηλόβαθμου αξιωματούχου στη Ρωσία του Πούτιν από το 2021.
Από ευρωπαϊκής πλευράς, αμφότεροι οι επικεφαλής διπλωματίας Γαλλίας και Γερμανίας, Ζαν-Νοέλ Μπαρό και Αναλένα Μπέρμποκ αντίστοιχα, έσπευσαν να διαμηνύσουν από το Παρίσι, όπου διεξήχθη χθες συνάντηση Ευρωπαίων ΥΠΕΞ για την Ουκρανία, ότι δεν μπορεί να υπάρξει δίκαιη ειρήνη εάν δεν μετάσχει η ευρωπαϊκή πλευρά στις διαπραγματεύσεις και ότι καμία απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία. «Είμαστε έτοιμοι τα τελευταία τρία χρόνια για την ειρήνη, σε αντίθεση με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν», δήλωσε η Μπέρμποκ, ενώ ο Ζαν-Νοέλ Μπαρό επισήμανε πως η Ευρώπη θα διαδραματίσει το ρόλο της προσφέροντας εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία.
Η ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν είναι στο προσκήνιο, όπως είχε ήδη καταστήσει σαφές ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, ξεκαθαρίζοντας πως για την προεδρία Τραμπ δεν αποτελεί μέρος ενός ρεαλιστικού ειρηνευτικού σχεδίου και οι εγγυήσεις ασφαλείας προς την Ουκρανία πρέπει να δοθούν από την Ευρώπη. Μη ρεαλιστικό χαρακτήρισε επίσης το στόχο της επιστροφής στα σύνορα προ του 2014, όταν η Ρωσία επί της ουσίας ξεκίνησε τον πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία και κατέλαβε στο πλαίσιο μίας υβριδικής επιχείρησης τη χερσόνησο της Κριμαίας. «Το κυνήγι αυτού του απατηλού στόχου θα παρατείνει μόνο τον πόλεμο και θα προκαλέσει περισσότερα δεινά», ανέφερε προσθέτοντας πως μία βιώσιμη ειρήνη μπορεί να έλθει μόνο μέσω μίας «ρεαλιστικής αποτίμησης του πεδίου μάχης».
Ο Πιτ Χέγκσεθ έδωσε το παρών χθες στη συνεδρίαση της Ομάδας Επαφής για την άμυνα της Ουκρανίας, με το λεγόμενο Σχήμα Ράμσταϊν να συνέρχεται για πρώτη φορά κατόπιν της συγκρότησής του υπό βρετανική και όχι αμερικανική προεδρία. Από αυτό το βήμα, οι δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού Άμυνας ήταν η πιο σαφής διατύπωση μέχρι στιγμής του τρόπου με τον οποίο η κυβέρνηση Τραμπ σκοπεύει να προσπαθήσει να αποσυνδεθεί από την ασφάλεια της Ευρώπης και να καταστήσει την Ουκρανία αμιγώς ευρωπαϊκή υπόθεση.
Οι ΗΠΑ δεν θα δίνουν πλέον προτεραιότητα στην ευρωπαϊκή και ουκρανική ασφάλεια, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ μετατοπίζει την προσοχή της στη διασφάλιση των δικών της συνόρων και στην αποτροπή πολέμου με την Κίνα. «Βρέθηκα σήμερα εδώ για να εκφράσω άμεσα και απερίφραστα ότι οι σκληρές στρατηγικές πραγματικότητες εμποδίζουν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής να επικεντρώνονται πρωτίστως στην ασφάλεια της Ευρώπης», δήλωσε ο Χέγκσεθ για να σημειώσει σε άλλο σημείο: «Οι ΗΠΑ παραμένουν δεσμευμένες στη συμμαχία του ΝΑΤΟ και στην αμυντική εταιρική σχέση με την Ευρώπη. Τελεία και παύλα. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα ανεχθούν πλέον μια ανισοβαρή σχέση που ενθαρρύνει την εξάρτηση».
Ήταν ξεκάθαρος ο Πιτ Χέγκσεθ πως έπειτα από μια διευθέτηση, «μια βιώσιμη ειρήνη για την Ουκρανία πρέπει να περιλαμβάνει ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για να διασφαλιστεί ότι ο πόλεμος δεν θα αρχίσει ξανά», αλλά αυτό θα είναι κυρίως ευθύνη ευρωπαϊκών στρατευμάτων στο πλαίσιο μίας «μη ΝΑΤΟϊκής αποστολής» που δεν θα τελεί υπό την ομπρέλα του Άρθρου 5 για τη συλλογική Άμυνα. Δεν πρόκειται να αναπτυχθούν αμερικανικά στρατεύματα στην Ουκρανία στο πλαίσιο μίας δύναμης επιτήρησης της εκεχειρίας. Η Ευρώπη καλείται να παράσχει το συντριπτικό μερίδιο μελλοντικής οικονομικής στήριξης και στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία, ανέφερε ο ίδιος και επανέλαβε την απαίτηση Τραμπ προς τους συμμάχους να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ.
Το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης που επιδιώκει να ανοίξει ο Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για τον τερματισμό ενός πολέμου που προσεχώς συμπληρώνει τρία χρόνια βρίσκεται στο επίκεντρο σε μία εβδομάδα αναγνωριστικών επαφών των «27» και της Βρετανίας με υψηλόβαθμους αξιωματούχους της αμερικανικής διακυβέρνησης που επισκέπτονται την Ευρώπη για πρώτη φορά μετά την ανάληψη των καθηκόντων τους. Μετά τη συνεδρίαση της Ομάδας Επαφής για την άμυνα της Ουκρανίας, ο Πιτ Σέγκεθ θα συμμετάσχει σήμερα για πρώτη φορά στη σύνοδο των υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες και έπεται η Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, στις τριήμερες εργασίες της οποίας θα παραστούν ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και ο ειδικός απεσταλμένος για την Ουκρανία και τη Ρωσία Κιθ Κέλογκ.
Ενώ η πολιτική προσοχή στρέφεται στη διευθέτηση της σύγκρουσης, το ερώτημα παραμένει εάν η Μόσχα είναι πρόθυμη να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις με καλή πίστη και να κάνει παραχωρήσεις. Το Κίεβο μπερδεύουν την ίδια στιγμή δηλώσεις Τραμπ περί μίας Ουκρανίας που «μια μέρα μπορεί να είναι ρωσική» και σαφώς προβληματίζουν οι χθεσινές δηλώσεις Χέγκσεθ μόλις μία ημέρα μετά τη συνέντευξη του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Guardian, στην οποία εκτιμούσε ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να εγγυηθεί μόνη την ασφάλεια της Ουκρανίας χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στην ίδια συνέντευξη, ο Ζελένσκι έριξε στο τραπέζι και την ανταλλαγή κατεχόμενων ουκρανικών εδαφών με τη ρωσική περιφέρεια Κουρσκ, με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, να απορρίπτει συνοπτικά την πρόταση διαμηνύοντας πως «η Ρωσία δεν έχει συζητήσει ποτέ και δεν θα συζητήσει ποτέ την ανταλλαγή εδαφών της». Το περασμένο καλοκαίρι οι ουκρανικές δυνάμεις κατέλαβαν περίπου 1.300 χλμ ρωσικού εδάφους στο Κουρσκ σε μία αιφνιδιαστική εισβολή που εξέθεσε το καθεστώς Πούτιν. Έκτοτε έχει ανακτηθεί περίπου το ήμισυ των εδαφών στο Κουρσκ, ενώ η Μόσχα ελέγχει σήμερα περίπου το 20% του εδάφους της Ουκρανίας.
