«Χάριν της Αμμοχώστου, της Μόρφου και των άλλων περιοχών που επιστρέφονταν, εγώ τόλμησα, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμα και τη ζωή μου, ανεξαρτήτως πολιτικού κόστους, ανεξαρτήτως της διάσπασης του κόμματος μου, να ηγηθώ του "ναι", όταν άλλοι επέλεγαν άλλους δρόμους. Θέλω για πολλοστή φορά να επαναλάβω πως το αποτέλεσμα του Δημοψηφίσματος δεν είναι μόνο απόλυτα σεβαστό, αλλά και οι ανησυχίες που οδήγησαν την ελληνοκυπριακή κοινότητα στην απόρριψη του αποτελούν τους δείκτες της πορείας του όποιου ηγέτη αναλάμβανε τη διαχείριση του εθνικού θέματος μετά την ετυμηγορία του κυπριακού λαού», δήλωσε ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης.
Μιλώντας στην αντικατοχική εκδήλωση του δήμου Αμμοχώστου στο Πολιτιστικό Κέντρο της πόλης, στη Δερύνεια, ο κ. Αναστασιάδης προχώρησε σε ανασκόπηση της πορείας που έχει ακολουθηθεί στο Κυπριακό, σημειώνοντας ότι δεν ήταν πρόθεσή του, όμως «φαίνεται πως η υπεύθυνη σιωπή ερμηνεύεται ως αδυναμία ή παραδοχή για τα όσα αδίκως μου αποδίδονται από εκείνους που δεν θέλουν να ενθυμούνται».
«Τον Νοέμβριο του 1978 απορρίφθηκε το αγγλοαμερικανοκαναδικό Σχέδιο που προνοούσε την άμεση επανεγκατάσταση στην Αμμόχωστο όλων των κατοίκων της περιοχής, χωρίς αριθμητικό περιορισμό, ανεξάρτητα μάλιστα της έκβασης των συνομιλιών», τόνισε ο κ. Αναστασιάδης και συνέχισε:
«Τον Μάιο του 1981 πρόταση των Ηνωμένων Εθνών που προνοούσε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, με βάση τα οποία η Αμμόχωστος θα επιστρέφετο εις τους νομίμους κατοίκους, με αντάλλαγμα την επαναλειτουργία του διεθνούς αεροδρομίου Λευκωσίας, όχι της Τύμπου, υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών και νοουμένου ότι θα εξυπηρετούσε και τις δύο κοινότητες, παρέμεινε στα αζήτητα.
Πέντε μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 1981, απερρίφθη Χάρτης που υπέβαλε ο τότε ειδικός αντιπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα κ. Γκόμπι, εις τον οποίον για πρώτη φορά στον εν λόγω χάρτη η Αμμόχωστος και η Μόρφου ετίθεντο υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση.
Ο ίδιος Χάρτης που υπεβλήθη τον Αύγουστο του 1983 και αποτελούσε μέρος των «Δεικτών» Κουεγιάρ. Είχε την ίδια τύχη.
Τον Ιανουάριο του 1985 πρόταση του Πέρες ντε Κουεγιάρ που με τα ενοποιημένα έγγραφα προνοείτο να τεθεί το Βαρώσι και έξι επιπρόσθετες περιοχές υπό την προσωρινή διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών για άμεση επανεγκατάσταση των κατοίκων τους, δεν ελήφθη, ως όφειλε, υπόψη.
Η ίδια πρόταση επαναυποβλήθη τον Απρίλιο του 1986 για να έχει την τύχη της προηγούμενης.
Προ 17 χρόνων, για πρώτη φορά, ετίθετο σε δημοψήφισμα ολοκληρωμένη πρόταση λύσης του Κυπριακού που, μεταξύ άλλων, προνοούσε τον περιορισμό της έκτασης της τουρκοκυπριακής συνιστώσας πολιτείας στο 28.7%, με επιστροφή, μεταξύ άλλων, των νομίμων κατοίκων της Αμμοχώστου στις 10 Αυγούστου του 2004. Η ελληνοκυπριακή κοινότητα με ποσοστό 76% απέρριψε το Σχέδιο.
Και θέλω να τονίσω ότι η αναφορά μου δεν γίνεται από έλλειψη σεβασμού είτε προς τους προκατόχους μου ή τα όσα κόμματα συγκυβερνούσαν είτε προς την ετυμηγορία του λαού που είχε κάθε δικαίωμα να αποδεχτεί ή να απορρίψει την προταθείσα λύση. Γίνεται για να υπενθυμίσω πως χάριν της Αμμοχώστου, της Μόρφου και των άλλων περιοχών που επιστρέφονταν, εγώ τόλμησα, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμα και τη ζωή μου, ανεξαρτήτως πολιτικού κόστους, ανεξαρτήτως της διάσπασης του κόμματος μου, να ηγηθώ του «ναι», όταν άλλοι επέλεγαν άλλους δρόμους.
Θέλω για πολλοστή φορά να επαναλάβω πως το αποτέλεσμα του Δημοψηφίσματος δεν είναι μόνο απόλυτα σεβαστό, αλλά και οι ανησυχίες που οδήγησαν την ελληνοκυπριακή κοινότητα στην απόρριψη του αποτελούν τους δείκτες της πορείας του όποιου ηγέτη αναλάμβανε τη διαχείριση του εθνικού θέματος μετά την ετυμηγορία του κυπριακού λαού».
Εν συνεχεία ο, Πρόεδρος της κυπριακής Δημοκρατίας έκανε εκτενή αναφορά στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό κυρίως στο Κρανς Μοντανά, κάνοντας για μια ακόμη φορά λόγο για προτάσεις που προσέκρουσαν στην τουρκική αδιαλλαξία.
«Μετά την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που η χώρα αντιμετώπιζε έθεσα ως ύψιστη προτεραιότητα την επανέναρξη του διαλόγου για εξεύρεση λύσης του Κυπριακού.
Να υπενθυμίσω πως τον Φεβρουάριο του 2014, ύστερα από δυόμιση περίπου χρόνια διακοπής του διαλόγου, με ηγέτη τον κ. Έρογλου, με ανάλογες των αντιλήψεων του κ. Τατάρ, επετεύχθη το Κοινό Ανακοινωθέν που καθόριζε τις παραμέτρους λύσης του Κυπριακού. Στην προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό κλίμα ευόδωσης των προσπαθειών, θεώρησα πως προτεραιότητα έπρεπε να δοθεί στην επιστροφή της Αμμοχώστου.
(i) Μέσα από προσωπικές ενέργειες και τη βοήθεια της ομογένειας στις ΗΠΑ, πετύχαμε να ενεργοποιηθεί το ενδιαφέρον του τότε Αντιπροέδρου των ΗΠΑ και σημερινού Προέδρου κ. Τζο Μπάιντεν, ο οποίος επισκέφθηκε την Κύπρο τον Μάιο του 2014, με συγκεκριμένες προτάσεις επιστροφής της Αμμοχώστου.
Η όλη προσπάθεια του κ. Μπάιντεν απέτυχε σαν αποτέλεσμα της τουρκικής αδιαλλαξίας που επέμενε στη νομιμοποίηση τόσο του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου όσο και των λιμένων Αμμοχώστου και Κερύνειας, κάτι που θα συνιστούσε τη διαχρονική θέση του κόμματος του κ. Έρογλου για αναγνώριση του ψευδοκράτους.
(ii) Τον Ιούλιο του 2014 και προκειμένου να συντηρηθεί ζωντανή η πρωτοβουλία για επιστροφή της Αμμοχώστου εισηγήθηκα στον κ. Έρογλου, ως Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τη σύσταση μεικτής επιτροπής καταγραφής και αξιολόγησης της επικρατούσας κατάστασης στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, πάντα με απώτερο στόχο την επιστροφή της στους νομίμους κατοίκους της.
Η πρόταση προσέκρουσε και πάλι στην τουρκική αδιαλλαξία.
(iii) Την ίδια πρόταση υπέβαλα και προς τον κ. Ακιντζί, ευθύς μετά την ανάδειξη του στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας τον Μάιο του 2015.
Δυστυχώς, με παρεμβάσεις της Άγκυρας, η απάντηση ήταν πως το θέμα της Αμμοχώστου θα μπορούσε να συζητηθεί ως μέρος των εδαφικών αναπροσαρμογών.
(iv) Τον Μάρτιο του 2016, κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και αξιοποιώντας την επιθυμία της Τουρκίας για άνοιγμα ενταξιακών κεφαλαίων, σε συνάντηση με τον τότε Πρωθυπουργό της Τουρκίας κ. Αχμέτ Νταβούτογλου, υπέβαλα την πρόταση για επιστροφή της Αμμοχώστου κάτω από τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών, με παράλληλο άνοιγμα του λιμανιού της Αμμοχώστου υπό την εποπτεία της Ε.Ε. και ταυτόχρονη συναίνεση της Κυπριακής Δημοκρατίας για άνοιγμα ενταξιακών κεφαλαίων της Τουρκίας.
Η πρόταση απορρίφθηκε, αφού ο κ. Νταβούτογλου αξιούσε νομιμοποίηση του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου.
(v) Τον Ιανουάριο του 2017 κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη έγινε κατορθωτό για πρώτη φορά από το 1974 να κατατεθεί χάρτης από την τουρκοκυπριακή πλευρά για εδαφικές αναπροσαρμογές, με εκτεταμένη επιστροφή εδαφών μεταξύ των οποίων η πόλη της Αμμοχώστου και μεγάλο μέρος της Επαρχίας.
(vi) Στις 22 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου, μετά το ναυάγιο στο Κραν Μοντανά, σε συνάντηση μου με τον ΓΓ του ΟΗΕ, του επέδωσα υπόμνημα καταγράφοντας την ετοιμότητα της ελληνοκυπριακής πλευράς για επανάληψη των συνομιλιών από το σημείο που είχαν διακοπεί, εισηγούμενος παράλληλα και την υιοθέτηση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, με πρώτιστο την επιστροφή της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της, κατ' εφαρμογή των σχετικών Ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
(vii) Τον Φεβρουάριο του 2019 κατέβαλα μια νέα προσπάθεια κατά την άτυπη συνάντηση μου με τον κ. Ακιντζί, εις τον οποίο υπέβαλα πρόταση για την υιοθέτηση 21 Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, με πρώτιστο την υπαγωγή της πόλης της Αμμοχώστου υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών.
Η πρόταση παρέμεινε αναπάντητη, λόγω αντιδράσεων και πάλι της Άγκυρας.
(viii) Στις 31 Δεκεμβρίου του 2020, με νέα επιστολή μου προς τον Γενικό Γραμματέα, πέραν της επαναβεβαίωσης μου για ετοιμότητα εμπλοκής σε ένα νέο κύκλο συνομιλιών από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά, επανέλαβα την πρόταση για ουσιαστικά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και πάλι με επίκεντρο την υλοποίηση των Ψηφισμάτων 550 και 789.
(ix) Την ίδια πρόταση υπέβαλα τόσο κατά τη άτυπη Σύνοδο της Γενεύης τον φετινό Απρίλιο όσο και κατά τη συνάντηση μου με τον Γενικό Γραμματέα κατά τη συνάντηση μας στις 25 Ιουνίου, στο περιθώριο των εργασιών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις Βρυξέλλες, επισημαίνοντας, ταυτόχρονα, πως τυχόν υλοποίηση των απειλών της Τουρκίας θα αποτελούσε ταφόπλακα στις προσπάθειες επίλυσης του κυπριακού προβλήματος, κάτι που έπραξα και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και δια της σωρείας των δεκάδων επιστολών που απέστειλα τόσο προς τον ΓΓ των ΗΕ, τα Μόνιμα Μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, τους αρχηγούς κρατών της ΕΕ.
Μετά την απόφαση του παρανόμου καθεστώτος στις 18 Ιουνίου του 2019 για δημιουργία ομάδας εμπειρογνωμόνων για μελέτη του καθεστώτος των περιουσιών εντός της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, αλλά και τα όσα επακολούθησαν, όχι μόνο δεν μείναμε αδρανείς, αλλά άμεση ήταν η αντίδραση μας με σωρεία διαβημάτων προς τον Γενικό Γραμματέα, τα Μόνιμα Μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, τους αρχηγούς κρατών και Κυβερνήσεων της Ε.Ε. και σωρεία άλλων φιλικών κρατών.
Αυτό που θέλω να σημειώσω ήταν τις έντονες αντιδράσεις μετά την πρόσφατη επίσκεψη και τις εξαγγελίες του Τούρκου Προέδρου από πλευράς σημαντικών χωρών, μεταξύ των οποίων, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Κίνας, της Ρωσίας, της Γαλλίας, του συνόλου των ευρωπαϊκών κρατών, αλλά και του συνόλου (των Μονίμων Μελών του ΣΑ), πλην της Βρετανίας που με το σχέδιο ψηφίσματος προσπαθούσε με κάθε τρόπο να δημιουργήσει άλλες των εικόνων που η πραγματικότητα επέβαλλε.
Την ίδια ώρα ίσως καταγράφηκε η εντονότερη αντίδραση και από πλευράς Συμβουλίου Ασφαλείας και από πλευράς ΕΕ και άλλων κρατών. Και αυτό καταδεικνύει ότι δεν είναι όπως κάποιοι ισχυρίζονται αναξιόπιστη η Κυπριακή Κυβέρνηση ή το κυπριακό κράτος.
Μέσα στο πλαίσιο του απολογισμού θεωρώ πως πρέπει να απαντηθεί και ένας άλλος ισχυρισμός που καταλογίζει ευθύνες στην ελληνοκυπριακή πλευρά γιατί, τάχα λόγω μη ανάληψης πρωτοβουλιών ή εσκεμμένης κωλυσιεργίας, δεν υπήρξε επανάληψη των συνομιλιών και πως η στασιμότητα εξυπηρετεί τα σχέδια της Τουρκίας.
Θέλω να καταστήσω σαφές πως δεν διαφωνώ με τη διαπίστωση πως η στασιμότητα εκείνο που εξυπηρετεί είναι πρώτιστα τους σχεδιασμούς του κατακτητή.
Εκεί που διαφωνώ είναι στην παραγνώριση της αναθεωρητικής και επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας με νέο-οθωμανικές αντιλήψεις που δεν περιορίζονται μόνο στις διεκδικήσεις στην Κύπρο, αλλά εκτείνονται στο Αιγαίο, στη Συρία, στο Ιράκ, στη Λιβύη και στην Αρμενία.
Και θέλω απλοϊκά να ερωτήσω: Μήπως ευθύνονται η Ελλάδα ή οι Ελληνικές Κυβερνήσεις γιατί η Τουρκία διεκδικεί το μισό Αιγαίο ή ένα ξεχωριστό καθεστώς στη Θράκη;
Δεν θα μπω στη λογική των όσων παραγνωρίζουν το ρόλο που επιδιώκει να διαδραματίσει η Τουρκία σαν η ελέγχουσα την περιοχή, δύναμη.
Έθεσα σαν στόχο της πολιτικής μου παρουσίας την εξεύρεση μιας λειτουργικής και βιώσιμης λύσης του κυπριακού προβλήματος. Μιας λύσης που θα οδηγεί σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα που θα είναι απαλλαγμένη από εγγυητές ή εξαρτήσεις από τρίτους. Μια χώρα, πραγματικά ανεξάρτητη και κυρίαρχη που θα επιτρέπει στους νόμιμους πολίτες της να ζουν υπό συνθήκες ασφάλειας, με κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του συνόλου, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, και που θα δημιουργεί προϋποθέσεις ειρηνικής συμβίωσης και συνδημιουργίας με τους συμπατριώτες μας.
Από αυτές τις αρχές, και θέλω να το καταστήσω σαφές, δεν πρόκειται να παρεκκλίνω, όποιες και όσες πιέσεις και αν δεχθώ, είτε αυτές προέρχονται από το εσωτερικό ή το εξωτερικό.
Την ίδια ώρα, σας διαβεβαιώ πως δεν θα παραιτηθώ των προσπαθειών για να διασφαλίσω το αναφαίρετο δικαίωμα σας για επιστροφή σε μια πόλη που προστατεύεται από τα ισχυρά Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.
Η τελευταία ομόφωνη και ξεκάθαρη θέση του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι παρά επιβεβαίωση των προσπαθειών που η Κυβέρνηση καταβάλλει, ώστε με αποτελεσματικότητα να αποτρέψει τους όποιους σχεδιασμούς της Άγκυρας.
Με αυτά λέγοντας καταλήγω με την επαναβεβαίωση. Δεν θα πάψω να αγωνίζομαι μαζί σας και με τον κυπριακό λαό και με όλες τις πολιτικές δυνάμεις, προκειμένου να πετύχουμε αυτό που αξίζει στους ήρωες της Δημοκρατίας, στους ήρωες του απελευθερωτικού αγώνα, σε όσους έδωσαν ή έχασαν τη ζωή του κατά τη διάρκεια της εισβολής και του προδοτικού πραξικοπήματος».
