«Τι συνιστά την έννοια της πολιτικής; Να αντιληφθείς το πλειοψηφικό ρεύμα της κοινωνίας και να το εκφράσεις πολιτικά».
Έχουν περάσει σχεδόν 30 χρόνια από τότε που άκουσα αυτόν τον ορισμό, πρωτοετής ακόμα στη Νέα Υόρκη. Έκτοτε, αποτελεί για μένα σημείο αναφοράς και αποτελεσματική εξήγηση κάθε πολιτικής εξέλιξης.
Πολλά και διάφορα ακούγονται και θα ακουστούν για τη νίκη Trump, που αποτελεί το πιο ισχυρό πολιτικό comeback ίσως ολόκληρης της παγκόσμιας πολιτικής ιστορίας. Πολλά από αυτά θα είναι βαρύγδουπα, βαθυστόχαστα και φυσικά σημαντικά.
Η ουσία, όμως, βρίσκεται στην απλότητα. Οι βασικές αρχές, σαν την προαναφερθείσα, είναι πάντα αξεπέραστες. Όσοι εξ ημών είχαμε το προνόμιο να ζήσουμε στις ΗΠΑ, γνωρίζουμε καλά ότι η απλή σκέψη και η στοχευμένη δράση είναι η πεμπτουσία της αμερικάνικης παγκόσμιας κυριαρχίας.
Όταν στην Ευρώπη, αναλύαμε βαθυστόχαστα, στην Αμερική έπρατταν άμεσα…
Γιατί λοιπόν επέστρεψε ο Donald Trump αφήνοντας την παγκόσμια κοινή γνώμη με το στόμα ανοιχτό; Ας επιχειρήσουμε μια σύνοψη των κύριων λόγων.
1. Back to basics. Ο χαρισματικός Trump, αντιλήφθηκε την ισχυρή κοινωνική ατζέντα που είχε αποκτήσει υπογείως τεράστιες διαστάσεις και την εξέφρασε με επιτυχία. Η woke culture είχε εξαντλήσει τα κοινωνικά της όρια και υποχωρούσε εδώ και χρόνια παρά την επιφανειακή δημοφιλία των απόψεών της. Ο ακραίος και καταχρηστικός δικαιωματισμός προκαλούσε τον θυμό του μέσου Αμερικανού που ένιωθε να περιθωριοποιείται και να υβρίζεται κάθε φορά που τολμούσε να αντιδράσει.
Οι δικαιωματιστές αλλόφρονες εξευτέλιζαν αξίες και ιδέες, με τις οποίες μεγάλωσε ένα σημαντικό κομμάτι της αμερικανικής κοινωνίας. Δεν επιχειρήθηκε κοινωνική αλλαγή, αλλά βίαιη μετάλλαξη της κοινωνίας με παραλογισμούς και ακρότητες. Η αντίδραση που σιγόβραζε εκδηλώθηκε - όχι στα social media - αλλά στον μόνο τομέα που μετράει, στις εκλογές.
Στο ίδιο μοτίβο, τα θέματα της λαθρομετανάστευσης και της ασφάλειας των συνόρων, καθώς και η τεκμηριωμένη διασύνδεσή τους με την παραβατικότητα, απειλούν τον τρόπο ζωής κάθε πολίτη. Η υπερβολική ανοχή των Δημοκρατικών στο όνομα ενός κακώς νοούμενου «ανθρωπισμού», προκαλούσε το κοινό αίσθημα, που μπορεί να μην εκδηλωνόταν υπό τον φόβο χλευασμού, αλλά φούντωνε σιωπηλά και αναζητούσε εκφραστή. Οι ακρότητες του Trump με αναφορές σε μετανάστες που… τρώνε κατοικίδια, δεν είχαν το κόστος που θα περίμενε κανείς. Ο μέσος Αμερικανός δεν άκουσε τις λεκτικές ακρότητες, άκουσε ότι ένας υποψήφιος ασχολείται με ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της καθημερινότητάς του.
Η οικονομία ήταν επίσης κλειδί. Και όχι με το στερεοτυπικό it’s the economy stupid, με το οποίο μεγαλώσαμε. Η ευημερούσα επί πολλές δεκαετίες χώρα των ΗΠΑ, ζούσε εσχάτως οικονομικές συνθήκες που παρέπεμπαν στο Κραχ του 1929. Τα παραδείγματα πολλά.
Η παραδοσιακά πάμφθηνη βενζίνη είχε διπλασιαστεί. Οι τιμές των τροφίμων στα ύψη. Θυμάμαι χαρακτηριστικά σε συζητήσεις με ανθρώπους που έζησαν στις ΗΠΑ δεκαετίες πριν από μένα, ανακαλύπταμε με θαυμασμό ότι οι τιμές παρέμεναν ίδιες! Ο πληθωρισμός για τον σύγχρονο Αμερικανό ήταν έννοια σχεδόν άγνωστη! Ξαφνικά χτυπήθηκαν εισοδήματα και το σοκ ήταν αξεπέραστο.
Τι έκανε ο πρόεδρος Biden και η αντιπρόεδρος Harris; Μιλούσαν για…συμπερίληψη και ανθρώπινα ιδεώδη. Η μανιώδης ενασχόλησή τους με μια κοινωνική ατζέντα που δεν αφορούσε την πλειοψηφία, τους απομόνωσε και τους «τύφλωσε» στην ανάγνωση των πραγματικών αναγκών του μέσου Αμερικανικού νοικοκυριού.
2. Η τραγική 4ετία Biden και η ακόμα πιο τραγική επιλογή Harris. Ο πρόεδρος Biden ήλθε ως λυτρωτής μετά από μια υποτίθεται καταστροφική 4ετια Trump και μόνο ως τέτοιος δεν συμπεριφέρθηκε.
Η αδυναμία του στους προαναφερθέντες τομείς που τον αποξένωσαν από τη μεσαία τάξη και από παραδοσιακούς δημοκρατικούς ψηφοφόρους, ήταν καθοριστική. Επιπλέον, η διαχείριση της εικόνας του ήταν επιεικώς τραγική και πολιτικά εξαιρετικά επιζήμια... Ο μέσος Αμερικανός - ανεξαρτήτως ιδεολογίας - θεωρεί τον πρόεδρο ως την ενσάρκωση όλων των ιδεωδών του Αμερικανικού έθνους.
Της τόλμης της αποφασιστικότητας και κυρίως του σθένους.
Η εικόνα του προέδρου σε προχωρημένο γήρας να παραπατά στις σκάλες του προεδρικού αεροσκάφους, να ξεχνάει τα λόγια του και να μπερδεύει ονόματα, δεν ήταν απλώς αποκαρδιωτική. Ήταν εξευτελιστική. Η δε επιμονή του να παραμένει στην κούρσα μέχρι και 3(!) μόλις μήνες πριν τις εκλογές, ήταν στα όρια της αυτοϋπονόμευσης.
Η δε άχρωμη και άοσμη αντιπρόεδρος Harris που κλήθηκε ως λύση ανάγκης, μοιραία ταυτίστηκε με τον πρόεδρό της. Δεν μπόρεσε ποτέ να αποτινάξει από πάνω της τον μανδύα της άβουλης συνεχίστριας του προέδρου, δεν κατάφερε ποτέ να πείσει τον μέσο Αμερικανό ότι είναι ξεχωριστή οντότητα που κομίζει κάτι νέο.
Αντιμετωπίστηκε πολιτικά ως «θεραπαινίδα» του προέδρου που αδυνατεί να διαφοροποιηθεί από τις πολιτικές που τον έφεραν σε ρήξη με την κοινή γνώμη. Η προεκλογική της εκστρατεία ήταν πολιτικά αδύναμη και δεν εξέπεμψε ούτε για μια στιγμή το σφρίγος που απαιτείται για το αξίωμα του POTUS.
3. Η χαρισματική προσωπικότητα Trump. Φρονώ πως ο όρος «χαρισματική» είναι πολύ φτωχός για να περιγράψει το προφίλ του νεοεκλεγέντος προέδρου των ΗΠΑ. Αλλά από την άλλη, δεν υπάρχουν και άλλες λέξεις, ούτε καν στην πλουσιότατη ελληνική γλώσσα. Διότι πώς μπορείς να χαρακτηρίσεις έναν πολιτικό που κερδίζει μετά από καταδίκες, σκάνδαλα επί σκανδάλων και μια συμπεριφορά εριστική και μισαλλόδοξη; Η δικαιοσύνη τον καταδίκασε, οι παλιοί του συνεργάτες τον λοιδορούν όπου σταθούν, τα παγκόσμια ΜΜΕ τον στοχοποιούν. Τίποτα από αυτά δεν τον αγγίζει.
Προσέξτε, δεν κρίνουμε το σωστό ή το λάθος εδώ. Δεν βάζουμε ηθικό φίλτρο. Κάνουμε ψύχραιμη ανάλυση της πραγματικότητας. Και αυτή είναι, ότι το φαινόμενο Trump είναι ασταμάτητο, ο πρόεδρος Trump δείχνει ανεπηρέαστος, σχεδόν άτρωτος. Αυτό το «άτρωτος» είναι ένα στοιχείο που αξίζει σεβασμού.
Όπως λένε οι Αμερικανοί, δεν αρκεί να είσαι πρόεδρος πρέπει να είσαι Presidential. O πρόεδρος Trump εμφανίστηκε ως στοργικός πατέρας που θα γιατρέψει τις πληγές μιας πανίσχυρης αλλά λαβωμένης πολιτικά και κοινωνικά χώρας. Ως γιατρός που θα επουλώσει τραύματα. Ή μάλλον, καλύτερα, ως «μάστορας» που θα φτιάξει τις κακοτεχνίες. Δεν είναι τυχαίο ότι κεντρικό προεκλογικό του σύνθημα ήταν το «Trump will fix it».
Ο αμερικανικός λαός επέλεξε κάποιον που τον έπεισε ότι θα ασχοληθεί ως μάστορας με τα απαραίτητα «μερεμέτια» και όχι ως ακαδημαϊκός με ατέλειωτες συζητήσεις. Ότι θα σηκώσει μανίκια και θα «λερωθεί» για να λύσει προβλήματα. Τον έπεισε ότι αντιλαμβάνεται τον κόσμο και τα θέματα ως μέσος πολίτης και όχι ως μέλος μιας ελίτ αποκομμένης από την κοινωνία.
Μάθημα για τους πολιτικούς παγκοσμίως…
*Ο Κωνσταντίνος Δούβλης είναι εγκληματολόγος, διδάκτωρ κοινωνιολογίας της αστυνόμευσης.
