Η ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου αποτελεί ειδική περίπτωση για τους επιστήμονες που μελετούν την κλιματική αλλαγή. Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι οι θερμοκρασίες θα αυξηθούν παντού στον πλανήτη και μαζί, σε αρκετές περιπτώσεις και οι βροχοπτώσεις.
«Στη Μεσόγειο, ωστόσο, παρατηρούμε μια αύξηση θερμοκρασίας, η οποία, ειδικότερα τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, είναι πιο γρήγορη από το μέσο πλανητικό όρο» εξηγεί στο Liberal ο Γιώργος Ζίττης, επιστημονικός ερευνητής του Ινστιτούτου Κύπρου, στο Κέντρο Αριστείας για την Κλιματική και Ατμοσφαιρική Έρευνα.
Η Μεσόγειος, των 510 εκ. κατοίκων, θερμαίνεται κατά 20% γρηγορότερα από τον υπόλοιπο πλανήτη. Μέχρι το 2050, προβλέπεται ότι η ζήτηση νερού θα διπλασιαστεί, ή ακόμα και τριπλασιαστεί.
Την ίδια ώρα, ενώ οι ερευνητές εκτιμούν ότι η αύξηση των θερμοκρασιών σε όλο τον πλανήτη συνεπάγεται και αύξηση στις βροχοπτώσεις, η Μεσόγειος αποτελεί σημαντική εξαίρεση. Σύμφωνα με ερευνητές του ΜIT τα παράκτια της Μεσογείου θα έχουν τη μεγαλύτερη μείωση των προβλεπόμενων βροχοπτώσεων από οποιαδήποτε άλλη ξηρά στη Γη. Δυνητικά, η Ανατολική Μεσόγειος, το 2060, μπορεί να έχει μέχρι και 30% λιγότερη βροχόπτωση σε σχέση με το τέλος του περασμένου αιώνα.
«Επομένως, αυτός ο συνδυασμός της εντονότερης και γρηγορότερης θέρμανσης, σε σχέση με τον πλανητικό μέσο όρο, αλλά και της μείωσης της βροχόπτωσης είναι αυτό που καθιστά τη Μεσόγειο hot spot κλιματικής αλλαγής» εξηγεί ο κ. Ζίττης.
Οι παράγοντες για τους οποίους συμβαίνει αυτό είναι πολλοί. Οι μελετητές του MIT αναφέρονται στην αλλαγή στη δυναμική της κυκλοφορίας στην ανώτερη ατμόσφαιρα και στη μείωση της διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ ξηράς και θάλασσας.
Ο κ. Ζίττης αναφέρθηκε σε έρευνα που δημοσιεύθηκε μόλις την περασμένη εβδομάδα και στην οποία συμμετέχουν και ερευνητές από το Αστεροσκοπείο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Κρήτης, στην οποία σύγκριναν τη μεταβολή της θερμοκρασίας σε περιοχές με παρόμοια χαρακτηριστικά της Μεσογείου, όπως την Καλιφόρνια, περιοχές στη Χιλή, τη Νότιο Αφρική και την Αυστραλία.
Εκτός από την εντατικοποίηση του φαινομένου του θερμοκηπίου που είναι κυρίαρχη παντού, η μελέτη κατέληξε ότι η εντονότερη θέρμανση στην περιοχή μας οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων, όπως η μείωση των θεϊκών σωματιδίων στην ατμόσφαιρα και η εντονότερη ξηρασία που επικρατεί τα τελευταία χρόνια. «Επομένως είναι συνδυασμός και φυσικών και ανθρωπογενών παρεμβάσεων» καταλήγει ο κ. Ζίττης. «Επίσης, η Μεσόγειος σαν μια κλειστή θάλασσα θερμαίνεται αρκετά γρηγορότερα από τους ανοιχτούς ωκεανούς», συμπληρώνει.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση στην περιοχή μας;
«Το πιο σημαντικό από όλα είναι να περιοριστούν οι εκπομπές και συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου, τα οποία είναι αυτά που πρωτίστως δημιουργούν αυτό που ονομάζουμε σύγχρονη ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή» τονίζει ο κ. Ζίττης. Επιπλέον, χρειάζεται να ληφθούν μέτρα προσαρμογής όπως για παράδειγμα, καλύτερη ενεργειακή απόδοση των κτηρίων, πιο ορθολογική χρήση των υδάτινων πόρων, επιλογή καλλιεργειών ανθεκτικών στις πιο θερμές και ξηρές συνθήκες, αλλά και μέτρα προστασίας στις παράκτιες περιοχές λόγω και της αύξησης της στάθμης της θάλασσας.
Λόγω της φύσης του προβλήματος, για να υπάρξει ουσιαστικό αποτέλεσμα δεν αρκεί να ληφθούν μέτρα σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Χρειάζονται διακρατικές συνεργασίες σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.
«Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει μια πολύ καλή συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των χωρών, όσον αφορά την επιστημονική γνώση, δεδομένα που έχουν να κάνουν με κλιματικές παραμέτρους, μετρήσεις της σύστασης και της ποιότητας της ατμόσφαιρας, κτλ., αλλά υπάρχουν άλλες χώρες στην περιοχή οι οποίες δεν είναι τόσο ανοιχτές στο να μοιράζονται αυτές τις πληροφορίες» εξηγεί ο κ. Ζίττης.
«Επίσης, σε επίπεδο προσαρμογής, χρειάζεται μια καλύτερη συνεργασία. Για παράδειγμα, αρκετά από τα μεγάλα ποτάμια τα οποία καλύπτουν τις υδατικές ανάγκες της περιοχής της Μέσης Ανατολής, για παράδειγμα ο Νείλος, ο Τίγρης και ο Ευφράτης, διαπερνούν περισσότερα από δύο-τρία κράτη» εξηγεί ο κ. Ζίττης.
Η λειψυδρία αποτελεί ήδη τεράστιο πρόβλημα για τη Μέση Ανατολή. Ενδεικτικά ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας και η εν συνεχεία προσφυγική, έχει αποδοθεί στην πενταετή ξηρασία που έπληξε τη χώρα από 2007, μεταξύ άλλων παραγόντων.
Στενότερη συνεργασία χρειάζεται και στον τομέα της ενέργειας, γιατί για παράδειγμα, η Κύπρος είναι αποκομμένη από το ενεργειακό δίκτυο», αναφέρει ο κ. Ζίττης.
«Παρατηρείται επίσης ότι, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζει πολιτικές και στόχους που σε γενικές γραμμές ακολουθούνται από τα κράτη μέλη της, τα υπόλοιπα κράτη γύρω από την Ανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή αυξάνουν τις εκπομπές τους ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχει μια αξιόπιστη καταγραφή και πληροφόρηση της υπάρχουσας κατάστασης».
Υπάρχουν πρωτοβουλίες περιφερειακής συνεργασίας, όπως η Eastern Mediterranean and Middle East (EMME) Climate Change Initiative που συντονίζεται από το Ινστιτούτο Κύπρου. Οι συνεργασίες και σε περιφερειακό επίπεδο είναι απαραίτητες.
