Του Ιωάννη Αθ. Μπαλτζώη*
Η κυοφορούμενη συμφωνία κατάπαυσης πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, που στηρίζεται και υποστηρίζεται από όλες τις αραβικές χώρες, τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ, ενώ θα έπρεπε να είχε τελειώσει εδώ και καιρό, καθόσον είναι για το συμφέρον και των δύο πλευρών, εν τούτοις δεν υλοποιείται ακόμη, λόγω αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων κρατικών δρώντων, πολιτικών οργανώσεων και διαφορετικών πολιτικών.
Και όλα αυτά εις βάρος του Παλαιστινιακού λαού της λωρίδας της Γάζας, εις γνώση της ηγεσίας του, ο οποίος ευρίσκεται στα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης, με τις τόσες και τόσες ελλείψεις αγαθών, τροφίμων, φαρμάκων και άλλων ειδών απαραίτητων στην καθημερινή του χρήση. Ας ξετυλίξουμε το κουβάρι των διαφορετικών αντιλήψεων και πολιτικών για να αντιληφθούμε τι παίζεται στην πολύπαθη αυτή περιοχή.
Οι διαφορετικές προσεγγίσεις
Είναι γνωστό ότι για την επίτευξη της συμφωνίας επιχειρούν δύο κράτη, με ουσιαστικό ρόλο. Το Κατάρ και η Αίγυπτος, σημερινοί εχθροί, επιχειρούν για δύο πολύ διαφορετικές συμφωνίες για την Γάζα, με αντικρουόμενες ενέργειες για την επίτευξη ανακωχής με το Ισραήλ και για διαφορετικό τελικό αποτέλεσμα. Έτσι διαπιστώνουμε ότι η αιγυπτιακή προσέγγιση είναι ότι πρέπει πρώτα να επιτευχθεί μια συμφωνία συμφιλίωσης μεταξύ της Χαμάς και της Φατάχ και ότι μόνο μετά την επιστροφή της κυβέρνησης της Παλαιστινιακής Αρχής (Π.Α.), η οποία αναγνωρίζεται από όλους ως η νόμιμη Παλαιστινιακή κυβέρνηση, στη Λωρίδα της Γάζας μπορεί να γίνει διαπραγμάτευση μιας ευρύτερης συμφωνίας μεταξύ του Ισραήλ και της Γάζας.
Βέβαια το μεγάλο πρόβλημα με αυτή την προσέγγιση είναι ότι η συμφιλίωση μεταξύ των Παλαιστινίων εξαρτάται από την καλή θέληση του Προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος θέτει τέτοιες προϋποθέσεις που γνωρίζει καλά ότι δεν πρόκειται να γίνουν αποδεκτές από την Χαμάς. Συγκεκριμένα η Π.Α. ζητά πλήρη παραίτηση της Χαμάς από ό,τι στοιχειοθετεί την εξουσία της, αφοπλισμό της στρατιωτικής της πτέρυγας και παράδοση όλων των όπλων της στην Παλαιστινιακή Αρχή. Φυσικά όπως επισημαίνουν και Ισραηλινοί αναλυτές, όπως ο Ισαχάροφ (1), ότι αυτό είναι λίγο-πολύ το ιδανικό σενάριο και για το Ισραήλ, μολονότι, για κάποιο λόγο, υπάρχουν ορισμένοι στο Ισραήλ που κατηγορούν τον Αμπάς ότι καθυστερεί τη συμφωνία, αντί να τον ενθαρρύνουν να εμμείνει στη θέση του.
Από την άλλη, το σχέδιο του Κατάρ είναι σχεδόν το αντίστροφο. Η Ντόχα δεν θέλει να περιμένει άλλο τον Αμπάς και την τελική του έγκριση και στέλνει αμέτρητα μηνύματα ότι προτίθεται να επενδύσει μαζικά στη Λωρίδα της Γάζας, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής ενός αεροδρομίου για τους κατοίκους της Γάζας κοντά στο Εϊλάτ (νότιο Ισραήλ) – με ισραηλινή εποπτεία ασφαλείας – από το οποίο θα πραγματοποιούνται πτήσεις για το Κατάρ και την Τουρκία. Επιπλέον, όπως έχουν αναφερθεί και σε πρόσφατη αρθρογραφία του γράφοντος (2), το Κατάρ θα ήθελε να δημιουργηθεί μια θαλάσσια διαδρομή από την Γάζα στην Κύπρο, με λιμάνι στην Κύπρο, (Λάρνακα ή Λεμεσό), το οποίο θα χρησιμοποιείται για τη μεταφορά αγαθών από και προς τη Λωρίδα της Γάζας, και πάλι με ισραηλινή εποπτεία. Εδώ να αναφέρουμε ότι υπήρξε και μια εμπλοκή της Τουρκίας στην εν λόγω συμφωνία, αφού πίεσε την Χαμάς, που διατηρεί ιδιαίτερα προνομιακές σχέσεις, καθώς και με άλλες ακραίες ισλαμιστικές οργανώσεις στην περιοχή, να προτείνει λιμάνι στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο, όπου οι Ισραηλινοί δεν θα μπορούν να κάνουν ελέγχους στα πλοία, κάτι που φυσικά απορρίφθηκε αμέσως από τους Ισραηλινούς.
Το ενδεχόμενο αυτό, που έχει και την έγκριση των ΗΠΑ και ΟΗΕ, έχει θορυβήσει την Π.Α. και τον πρόεδρο Αμπάς, απειλώντας και καταστώντας σαφές ότι, εάν η Χαμάς συμφωνήσει με αυτούς τους όρους και υπογράψει μια τέτοια συμφωνία, αυτό συνεπάγεται οριστική αποδέσμευση της Γάζας από τη Δυτική Όχθη και, ως εκ τούτου, η Παλαιστινιακή Αρχή θα διακόψει όλες τις πληρωμές της προς την Γάζα. Επισημαίνεται δε ότι αυτή η χρηματοδότηση είναι πολύ σημαντική, καθώς ανέρχεται συνολικά στα 95 εκατομμύρια δολάρια περίπου τον μήνα. Και δεν είναι μόνο η Π.Α. που αντιτίθενται στην εν λόγω πρόταση συμφωνίας, αλλά και η Αίγυπτος, επειδή ο αντίπαλός της το Κατάρ, θα λάβει όλα τα εύσημα για την συμφωνία και κατά δεύτερον θα μειωθεί σημαντικά η εξάρτηση της Γάζας από το Κάϊρο, σε πολλά θέματα, όπως εμπόριο, διακινήσεις αγαθών κλπ.
Τι θα προβλέπει η συμφωνία
Όπως γίνεται αντιληπτό οι διαφορετικές προσεγγίσεις στην επίτευξη συμφωνίας, τα συμφέροντα που εξυπηρετούνται και οι μεγάλες διαφορές όχι μόνο μεταξύ των διαπραγματευτών Αιγύπτου και Κατάρ, αλλά και μεταξύ των Παλαιστινίων, με το τεράστιο χάσμα μεταξύ Χαμάς, που κυβερνά την Γάζα και Φατάχ (Παλαιστινιακή Αρχή), που κυβερνά την Δυτική Όχθη είναι ισχυροί ανασταλτικοί παράγοντες για την επίτευξη της συμφωνίας. Και για να αντιληφθούμε σε τι αναφέρεται η συμφωνία αυτή, ας επικαλεστούμε πρόσφατες Ισραηλινές Ισραηλινές πηγές (3), που αποκάλυψαν τα έξι βασικά σημεία μιας πιθανής συμφωνίας ανακωχής μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ. Σύμφωνα με αυτές τις πηγές, η συμφωνία επρόκειτο να τεθεί σε εφαρμογή σταδιακά. Πρώτα ένα έτος και συνέχιση των συνομιλιών, για άλλα τέσσερα χρόνια. Τα έξι σημεία είναι τα εξής:
Α. Συνολική κατάπαυση του πυρός.
Β. Άνοιγμα των συνοριακών σημείων διέλευσης και η επέκταση της αλιευτικής ζώνης,
Γ. Δυνατότητα εισόδου ιατρικής και ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας,
Δ. Ανταλλαγή κρατουμένων.
Ε. Ανοικοδόμηση της Γάζας
ΣΤ. Έναρξη συνομιλιών για λιμάνι και αεροδρόμιο στην Γάζα.
Εδώ να διευκρινίσουμε τα εξής: Σε ότι αφορά την ανταλλαγή κρατουμένων, το Ισραήλ προτίθεται να απελευθερώσει μερικές εκατοντάδες κρατουμένων, η δε Χαμάς θα επιστρέψει στο Ισραήλ, τα οστά κάποιων Ισραηλινών στρατιωτών, που είναι θαμμένοι στην Γάζα και θα απελευθερώσει και δύο Ισραηλινούς πολίτες, που είναι φυλακισμένοι. Ακόμη στην ανοικοδόμηση της Γάζας, κατά κύριο λόγο θα συμβάλλει το Κατάρ, που έχει συμφωνήσει για την διάθεση 350 εκατομμυρίων δολαρίων, για έργα υποδομής και άλλα έργα που αναγκαιούν, προφανώς για εξιλέωση από το αμαρτωλό παρελθόν του, με την στήριξη των τζιχαντιστών στον πόλεμο της Συρίας.
Επίλογος
Η επίτευξη συμφωνίας θα είναι μεγάλη επιτυχία για την εκρηκτική αυτή περιοχή της Μέσης Ανατολής. Αν και θεωρείται επωφελής για όλες τις πλευρές (Win-Win), εν τούτοις θα πρέπει να ξεπεραστούν πολλά. Οι διαπραγματευτικές ομάδες ξεκινούν από διαφορετικά επίπεδα προσέγγισης και καταλήγουν σε διαφορετικά αποτελέσματα, οπότε θα πρέπει ή να συγκλίνουν, ή να δοθεί το προβάδισμα σε μία από τις δύο και θα έλεγα περισσότερο προς την προσπάθεια του Κατάρ, που είναι πολύ πιο ρεαλιστική και εφικτή και ακόμη ότι θα συμμετάσχει και στην ανοικοδόμηση της Γάζας. Και το Ισραήλ, φαίνεται ότι τελευταία προωθεί έστω και ατύπως, για να μην δυσαρεστηθεί η «σύμμαχος»Αίγυπτος, την διαπραγματευτική προσπάθεια του Κατάρ, όπως οι ΗΠΑ και ο ΟΗΕ.
Σε ότι αφορά τους Παλαιστινίους, αυτόν τον διχοτομημένο και αδικημένο Παλαιστινιακό λαό, που κυβερνάται σε δύο περιοχές, στην Γάζα και στην Δυτική Όχθη, από κυβερνήσεις, που εδώ και δώδεκα χρόνια δεν έχουν σημεία επαφής, θα πρέπει επιτέλους να τα βρουν και να κινηθούν αδελφωμένα μαζί για το καλό του χειμαζώμενου Παλαιστινιακού λαού στην Γάζα, κάτι ειλικρινά πολύ δύσκολο. Αν και οι περισσότεροι αναλυτές στην Μέση Ανατολή θεωρούν την συμφωνία περίπου ως δεδομένη και επικείμενη, εν τούτοις θα πρέπει να περιμένουμε λίγο ακόμη, διότι στον απίθανο αυτό κόσμο, τα απίθανα γίνονται πιθανά και τα πιθανά απίθανα. Και να ευχηθούμε να υλοποιηθεί η συμφωνία, γιατί θα αποτελέσει κρίσιμο σταθεροποιητικό και ειρηνευτικό παράγοντα στην κινούμενη άμμο της περιοχής και γιατί όχι και την βάση για την επίτευξη μια τελικής συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης και την δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο Ισραήλ.
* Ο Ιωάννης Αθ. Μπαλτζώης είναι αντιστράτηγος ε.α., πρώην Ακόλουθος Άμυνας στο Τελ Αβίβ, πρώην Αξιωματικός επιχειρήσεων της ECMM στον πόλεμο της Βοσνίας, Απόφοιτος TacticalIntelligenceSchool (U.S. Army), Μεταπτυχιακό (M.Sc.) στην Γεωπολιτική Ανάλυση, Γεωστρατηγική Σύνθεση και Σπουδές Άμυνας και Διεθνούς Δικαίου του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος του Δ.Σ. του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών.
Πηγές:
(1) https://www.timesofisrael.com (27/8/18)
(2) https://www.analystsforchange.org/2018/08/blog-post_267.html
AP Photo/Adel Hana
