Όπως αναμενόταν, το ειδικό δικαστήριο της Χάγης, το οποίο διερεύνησε επί χρόνια τη δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου Ραφίκ Χαρίρι το 2005, ανέβαλε την έκδοση της ετυμηγορίας του (η οποία είχε προγραμματιστεί να δημοσιοποιηθεί την Παρασκευή) κατά σχεδόν δύο εβδομάδες – για την Τρίτη 18 Αυγούστου. Η απόφαση ελήφθη σε «ένδειξη σεβασμού για τα θύματα της καταστροφικής έκρηξης που συγκλόνισε την Βυρηττό», όπως σημειώνει η σχετική ανακοίνωση.
Τούτη τη στιγμή, άλλωστε, που η πρωτεύουσα βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση σοκ και καταβάλλονται οι τελευταίες προσπάθειες για να βρεθούν επιζώντες κάτω από τα ερείπια, ελάχιστοι θα έδιναν σημασία σε μια ετυμηγορία η οποία, σε κάποια άλλη συγκυρία, θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστια αναταραχή και ένα νέο γύρο εμφύλιας διαμάχης.
Σήμερα, όμως, απόλυτη προτεραιότητα έχει η αγωνιώδης προσπάθεια την οποία καταβάλλουν εκατομμύρια Λιβανέζοι προκειμένου να επιβιώσουν. Κι αυτό διότι το σοκ και οι καταστροφές έρχονται να προστεθούν σε μια οικονομία που ούτως ή άλλως βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης, ειδικά μετά τη χρεοκοπία του περασμένου Μαρτίου.
Οργή και απελπισία
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, είναι φυσικό οι Λιβανέζοι να στρέφουν το βλέμμα τους προς το εξωτερικό και τη διεθνή κοινότητα, περιμένοντας τη βοήθεια η οποία μοιάζει να είναι προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ για να μπορέσουν να σταθούν ξανά στα πόδια τους. Την ίδια στιγμή, δεν μπορούν ούτε θέλουν πλέον να κρύψουν την οργή τους απέναντι στο διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα εξουσίας που κάνει κουμάντο στη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες, το οποίο θεωρούν υπεύθυνο – δικαίως – όχι μόνο για την έκρηξη της Τρίτης, αλλά και για όλα τα δεινά που τους έχουν πλήξει.
Πρακτικά, ελάχιστοι θα αμφισβητήσουν το γεγονός ότι στον σημερινό Λίβανο, η ανάταξη της οικονομίας και η πολιτική αλλαγή αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Το είπε, άλλωστε, καθαρά ο Εμανουέλ Μακρόν, δεσμευόμενος ότι η διεθνής βοήθεια «δεν θα φτάσει σε διεφθαρμένα χέρια», τη στιγμή που εκατοντάδες απελπισμένοι Λιβανέζοι τον εκλιπαρούσαν να ανατρέψει εκ βάθρων το πολιτικό σύστημα.
Το υπονόησε ευθέως και το ΔΝΤ, δια στόματος της διευθύντριάς του Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, η οποία χαρακτήρισε «ζωτική σημασία το να ξεπεραστεί το αδιέξοδο στις συνομιλίες που αφορούν κρίσιμες μεταρρυθμίσεις (...) και να οικοδομηθεί εμπιστοσύνη στο μέλλον της χώρας». Κάτι ανάλογο έκαναν και τα αραβικά καθεστώτα, που στο παρελθόν έχουν στηρίξει οικονομικά τον Λίβανο, όμως τώρα εμφανίζονται επιφυλακτικά.
Άλλο τα λόγια και άλλο η πράξη, όμως. Πολύ περισσότερο καθώς με τα ίδια λόγια, κάποιοι εννοούν εντελώς διαφορετικά πράγματα και πολύ γρήγορα αποδεικνύεται ότι είναι αδύνατο να συνεργαστούν.
Ο παράγοντας Χεζμπολάχ
Για παράδειγμα: Είναι αναμφισβήτητο πως η πιο ισχυρή και συγκροτημένη δύναμη σήμερα στον Λίβανο είναι η Σιϊτική, φιλοϊρανική οργάνωση Χεζμπολάχ και οι σύμμαχοί της, δηλαδή κυρίως η (επίσης σιϊτική) Αμάλ. Με τα «πλοκάμια» της ελέγχει μεγάλο κομμάτι της οικονομίας, ενώ τους τελευταίους μήνες έχει το πάνω χέρι και σε κυβερνητικό επίπεδο, καθώς οι πάντες έχουν συνειδητοποιήσει ότι χωρίς αυτήν δεν μπορεί να γίνει οτιδήποτε. Παράλληλα, με το εκτεταμένο δίκτυο κοινωνικής προσφοράς (από συσσίτια μέχρι παροχές υγείας κ.λπ.), έχει αποκτήσει μεγάλο κύρος ανάμεσα στους Λιβανέζους, το οποίος ενίσχυσε και στη διάρκεια του πολέμου των 34 ημερών του 2006 με το Ισραήλ – στον οποίο ο επίσημος στρατός του Λιβάνου πρακτικά δεν έλαβε μέρος!
Τι θα κάνουν, λοιπόν, ο Μακρόν, η ΕΕ και το ΔΝΤ με την Χεζμπολάχ, τον αρχηγό της Χασάν Νασράλα και τον βασικό του σύμμαχο και επικεφαλής της Αμάλ (και νυν πρόεδρο της βουλής), Ναμπίχ Μπέρι, που είναι φανερό πως ανήκουν στον κορμό του «διεφθαρμένου» συστήματος εξουσίας – μαζί, φυσικά, με τον πρόεδρο Μισέλ Αούν και τον Σαμίρ Γκεαγκέα που εκπροσωπούν τους Μαρονίτες Χριστιανούς, τον ηγέτη των Δρούζων μουσουλμάνων Ουαλίντ Τζουμπλάτ, καθώς και τον Σαάντ Χαρίρι, γιο του δολοφονηθέντος πρωθυπουργού και βασικό εκπρόσωπο των Σουνιτών της χώρας;
Μέχρι σήμερα, είναι γεγονός ότι οι Βρυξέλλες προσπαθούν να μην τα χαλάσουν με καμία πλευρά. Αυτός είναι, άλλωστε, και ο λόγος για τον οποίο (σε αντίθεση με τις ΗΠΑ) έχουν χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση το στρατιωτικό σκέλος της Χεζμπολάχ, όμως αποδέχονται ως εταίρο και συνομιλητή το πολιτικό της σκέλος – έστω και αν σε αμφότερα τον πρώτο και τελευταίο λόγο έχει ο ίδιος άνθρωπος, δηλαδή ο Νασράλα.
Το γεωπολιτικό σταυρόλεξο
Το συγκεκριμένο μοντέλο, όμως, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπηρετηθεί από εδώ και στο εξής. Τόσο λόγω των εσωτερικών αντιθέσεων ανάμεσα στις παραπάνω πτέρυγες όσο και εξαιτίας της οργανικής τους σχέσης με το σύστημα πολιτικής, οικονομικής και επιχειρηματικής εξουσίας. Κυρίως, όμως, επειδή στον Λίβανο αντανακλώνται οι τεράστιες και άλυτες αντιθέσεις και τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή: Η σύγκρουση Ιράν-Σ. Αραβίας, τα σχέδια της Δαμασκού και της Μόσχας, οι φιλοδοξίες της Τουρκίας, τα συμφέροντα των ΗΠΑ, της Γαλλίας και του Ισραήλ.
Από αυτή την άποψη, η κατάσταση μοιάζει με Γόρδιο Δεσμό, ο οποίος μπορεί να λυθεί μόνο με τη γνωστή μέθοδο. Εκτός κι αν κάποιοι έχουν βρει τον τρόπο να αναγκάσουν όλους τους παραπάνω πρωταγωνιστές να δεχθούν να βρεθούν στο περιθώριο ή, ακόμη καλύτερα, να σφίξουν τα χέρια και να αγκαλιαστούν, δίνοντας όρκο στον λαό του Λιβάνου...
