Οι εκλογές στην Τουρκία αποτελούν από κάθε άποψη ένα πολιτικό σεισμό. Για πρώτη φορά μετά την εμφάνισή του στο πολιτικό προσκήνιο, ο Ρ.Τ. Ερντογάν και το πανίσχυρο κόμμα που δημιούργησε υποχώρησε στη δεύτερη θέση. Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), ο θεματοφύλακας της πολιτικής κληρονομιάς του Μουσταφά Κεμάλ, επικράτησε. Μια ξεκάθαρη νίκη για την οποία δεν «χρωστά» τίποτε στην υπόλοιπη αντιπολίτευση.
Το CHP για πρώτη φορά μετά από πάνω από μια γενιά επανέρχεται στην πρώτη θέση και παρά το γεγονός ότι δεν πρόκειται για εθνικές εκλογές αλλά για αυτοδιοικητικές με όλες τις ιδιαιτερότητες που αυτές έχουν, το ρήγμα στην πολιτική και κοινωνική ηγεμονία των Τούρκων ισλαμιστών είναι πέρα από κάθε αμφισβήτηση.
Και μπορεί ο Πρόεδρος Ερντογάν να έχει τέσσερα χρόνια για να «επιστρέψει», όμως οι συνθήκες σαφώς και δεν τον ευνοούν. Πρόκειται για μια ήττα σε όλα τα επίπεδα. Είναι ήττα προσωπική, καθώς πήρε πάνω του για μια ακόμη φορά την προεκλογική αντιπαράθεση και προσωποποίησε το διακύβευμα. Ο Εκρέμ Ιμάμογλου καθιερώνεται πλέον στη συνείδηση του μέσου Τούρκου ως ηγέτης εθνικών προδιαγραφών. Η ομιλία του δεν ήταν για την Πόλη και το μέλλον της αλλά για την Τουρκία, την τουρκική δημοκρατία και την αρχή του τέλους του αυταρχισμού του Ερντογανικού καθεστώτος.
Είναι και μια ήττα στρατηγικού χαρακτήρα καθώς δεν αφήνει παρά ελάχιστες επιλογές στον Πρόεδρο και όλες δύσκολες. Το AKP έχασε γιατί έχει αποτύχει να ανατάξει τα δομικά προβλήματα της τουρκικής οικονομίας, που παρά το γεγονός ότι αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς (πάνω από 4%) ο πλούτος που παράγεται εξαερώνεται από τον υψηλότατο πληθωρισμό και ένα μεγάλο μέρος της εκλογικής βάσης του κόμματος βυθίζεται ολοένα και περισσότερο κάτω από το όριο της φτώχειας. Η μόνη επιλογή του Προέδρου είναι η επιστροφή στην οικονομική ορθοδοξία που όμως θα σηματοδοτήσει την ύφεση της τουρκικής οικονομίας τουλάχιστον για 2-3 χρόνια. Ο Πρόεδρος Ερντογάν δεν έχει τόσο χρόνο.
Το άλλο μεγάλο πρόβλημα του καθεστώτος είναι ότι οι διαρροές δεν είναι μόνο προς τα αριστερά του αλλά και προς τα δεξιά του. Μικρά ισλαμικά κόμματα αρθρώνουν ένα πολύ πιο ακραίο λόγο κατηγορώντας τον Πρόεδρο ότι δεν είναι ειλικρινής στην καταδίκη του Ισραήλ και σε κάθε περίπτωση δεν κάνει τίποτε για να βοηθήσει ουσιαστικά τη Χαμάς. Μετά από σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα σκληρού αντιδυτικισμού και αντισημιτισμού, ένα κομμάτι του εκλογικού ακροατηρίου του AKP είναι έτοιμο να αυτονομηθεί από την κηδεμονία του Προέδρου και να αναζητήσει πιο ριζοσπαστική εκπροσώπηση.
Ένας αστερίσκος είναι απαραίτητος. Αυτή τη στιγμή, το πολιτικό μέλλον του Προέδρου φαντάζει απαισιόδοξο. Κανείς και καμία, όμως, δεν μπορεί να ξεγράψει ένα ηγέτη που έχει καταστήσει την προσαρμογή πραγματική τέχνη. Οι επιλογές του είναι ελάχιστες αλλά δεν θα εγκαταλείψει τη μάχη. Και έχει αρκετά όπλα, με κυριότερο τον έλεγχο του κράτους.
* Ο Κώστας Υφαντής είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Πρόεδρος του ΔΣ του ΙΔΙΣ, Πάντειο Πανεπιστήμιο
