Αντιστρέφοντας μια «καταστροφική», όπως χαρακτηρίζεται, απόφαση του σοσιαλιστή πρώην προέδρου Lula da Silva, η Βραζιλία επέτρεψε τελικά σε ιδιωτικές και αλλοδαπές πετρελαιοβιομηχανίες να λάβουν μέρος σε έρευνες για νέα κοιτάσματα πετρελαίου στην ΑΟΖ της. Έτσι, το επί μία δεκαετία ερευνητικό μονοπώλιο της κρατικής Petrobras «έσπασε» και τώρα η πετρελαϊκή βιομηχανία της Βραζιλίας προσπαθεί να επανέλθει στην κανονικότητα.
Συγκεκριμένα, για τους τρεις πρώτους γύρους ερευνών στην βραζιλιάνικη ΑΟΖ αδειοδοτήθηκαν 14 εταιρείες, μεταξύ των οποίων η αμερικανική Chevron, η κινεζική CNOOC, η Ecopetrol της Κολομβίας και η ιδιωτική OP Energia από την Βραζιλία. Και αυτό είναι μόνο η αρχή. Μέχρι το 2019 η κυβέρνηση έχει προγραμματίσει εννέα αδειοδοτικούς γύρους, χωρίς περιορισμό στην προέλευση των συμμετεχόντων.
Η μεγαλύτερη οικονομία της Νότιας Αμερικής προσπαθεί να μπει και πάλι στον χάρτη της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου, από τον οποίο εξήλθε οικειοθελώς το 2007. Τότε, η κρατική Petrobras ανακάλυψε τεράστια κοιτάσματα αργού, σε πολύ βαθιά ύδατα (γνωστά ως sub-salt), ανοιχτά των νοτιανατολικών ακτών της χώρας. Το μέγεθος αλλά κυρίως η χρονική συγκυρία της ανακάλυψης έκανε τον πρόεδρο Lula να δηλώσει χαρακτηριστικά ότι «ο Θεός πρέπει να είναι Βραζιλιάνος». Εκείνη την εποχή η εκμετάλλευση σχιστολιθικού πετρελαίου παρέμενε όνειρο, η τιμή του βαρελιού κατέγραφε ξέφρενη άνοδο και υπήρχε έντονη ανησυχία παγκοσμίως ότι τα πεδία με εμπορικά ανακτήσιμο πετρέλαιο εξαντλούνταν. Με άλλα λόγια, η Βραζιλία θα μπορούσε το 2007 να συγκεντρώσει τα τεράστια, αδιάθετα κεφάλαια της παγκόσμιας πετρελαϊκής βιομηχανίας.
Ωστόσο, λίγες μέρες πριν τη δημοπρασία, ο Lula εξαίρεσε 41 θαλάσσια οικόπεδα, αφού πείστηκε από τον πρώην επικεφαλής της κρατικής Petrobras ότι θα ήταν «έγκλημα κατά της πατρίδας» αν τυχόν κοιτάσματα δίνονταν σε άλλες εταιρείες πετρελαίου. Σύμφωνα με ειδικούς της πετρελαϊκής βιομηχανίας ήταν μια απόφαση που στέρησε δισεκατομμύρια βαρέλια από τη μεγαλύτερη πετρελαϊκή ανακάλυψη του Δυτικού Ημισφαιρίου τα τελευταία 30 χρόνια, την ίδια στιγμή που οι ιδιωτικές εταιρείες αναζητούσαν εναγωνίως νέα κοιτάσματα.
Τη μεγάλη ζημιά, όμως, την υπέστη η οικονομία της Βραζιλίας. Σύμφωνα με μετριοπαθείς εκτιμήσεις, στα κρατικά ταμεία θα είχαν εισρεύσει 100 δισεκατομμύρια δολάρια από την υπογραφή παραχώρησης κοιτασμάτων σε ενεργειακούς κολοσσούς ενώ εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια θα επενδύονταν σε βάθους χρόνου. Αντίθετα, η Petrobras δεν κατόρθωσε να εκμεταλλευτεί, ούτε να καν να εξερευνήσει τα κοιτάσματα που ανακάλυψε και η Βραζιλία εκμεταλλεύεται σήμερα κλάσμα των πετρελαϊκών της αποθεμάτων.
Επιπλέον η κρατική πετρελαιοβιομηχανία της Βραζιλίας ταλανίζεται από χρόνια κακοδιαχείριση και διαφθορά που την ανάγκασαν να μειώσει τις θέσεις εργασίας και τους στόχους παραγωγής. Φορτωμένη με το μεγαλύτερο χρέος στην παγκόσμια βιομηχανία πετρελαίου, σχεδιάζει να επενδύσει μόνο 15 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως κατά την επόμενη δεκαετία. Πρόκειται για ποσό μικρότερο από το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων της και το 1/3 του ποσού που επένδυε 2013.
Ο αντίκτυπος της αποτυχίας της Petrobras επηρέασε βαθιά την κοινωνική κατάσταση στο Ρίο ντε Τζανέιρο, την πετρελαϊκή πρωτεύουσα της Βραζιλίας. Αύξηση της ανεργίας, αυξανόμενη εγκληματικότητα και δραστικές περικοπές του προϋπολογισμού από την κυβέρνηση.
«Προσπαθούμε να επαναφέρουμε τη χώρα», δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας Fernando Coelho σε διάσκεψη πετρελαίου στο Χιούστον πριν λίγο καιρό. Και δεδομένων των προβλημάτων της Petrobras, όλοι συνειδητοποιούν ότι η μόνη λύση είναι το ξένο κεφάλαιο.
Αλλά η Βραζιλία αντιμετωπίζει μια πολύ διαφορετική αγορά από το 2007. Η τιμή του βαρελιού έχει υποχωρήσει από τα 150 στα 55 δολάρια, οι ΗΠΑ έχουν πλέον αναπτύξει την κατάλληλη τεχνολογία για την εκμετάλλευση σχιστολιθικού πετρελαίου, οι καταναλωτές στρέφονται στο φυσικό αέριο, οι κυβερνήσεις προωθούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ο ανταγωνισμός από το Μεξικό έχει ενταθεί. Ο «γείτονας» από την Κεντρική Αμερική επέτρεψε από το 2012 τη συμμετοχή ξένων εταιρειών στις έρευνες για κοιτάσματα σε βαθέα ύδατα, έχοντας ήδη οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης και συνεργασίας με τη διεθνή πετρελαϊκή βιομηχανία.
«Κάνουμε σήμερα ό, τι θα έπρεπε να είχαμε κάνει πριν από 10 χρόνια», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Decio Oddone, επικεφαλής της ANP, της ρυθμιστικής αρχές ενέργειας της χώρας.
Στο μεταξύ ο…. πατριώτης πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, Lula da Silva, έχει ήδη καταδικαστεί σε φυλάκιση εννέα ετών και έξι μηνών για «δωρεές» ύψους 3,7 εκατ. ρεάις (1,1 εκατ. δολάρια) που έλαβε από την Petrobras και την κατασκευαστική εταιρεία ΟΑS, για διευκολύνσεις που παρείχε στη σύναψη συμβάσεων.
Γιάννης Παλιούρης
Με πληροφορίες από The Wall Street Journal, Reuters
Φωτογραφίες: Wikipedia
