Μετά τη φαινομενική πρόσκαιρη ηρεμία που παρατηρήθηκε στη Λιβύη μετά από την αποτυχία της Μεταβατικής Κυβέρνησης (NDU) του Αμπτουλαχαμίντ Νταμπέιμπα να διοργανώσει εκλογές όπως όριζε ο συμφωνηθείς «οδικός χάρτης» την 24 Δεκεμβρίου, παρατηρείται τις τελευταίες εβδομάδες μία έντονη κινητικότητα.
Είναι νωρίς να εκτιμήσουμε πού θα καταλήξει αυτή αλλά μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ανοίγει ένας νέος κύκλος ανταγωνισμού των εμπλεκομένων πλευρών στη διεκδίκηση της εξουσίας. Το χαρακτηριστικό αυτού του νέου κύκλου μετά την ανάλυση των πρώτων στοιχείων είναι η διαμόρφωση νέων «συμμαχιών» και συνεπώς νέων συσχετισμών.
Οι τρεις διεθνείς συσκέψεις και τα ευχολόγια της Διεθνούς Κοινότητας δεν ήταν αρκετά όπως αποδείχθηκε για να γίνουν τελικά αυτές οι εκλογές, οι οποίες εκλήφθηκαν λανθασμένα ως πανάκεια για την ειρήνευση και την ενοποίηση της χώρας και στην Ελλάδα επιπλέον ως …ο από μηχανής Θεός που θα καταργήσει το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο που κάποιοι αφελώς υποστήριζαν ότι είχε πλέον «πεταχτεί στο καλάθι των αχρήστων».
Με την αρθρογραφία μας εδώ στο Liberal από πολύ νωρίς και πολλές φορές είχαμε αναφερθεί στο μετέωρο βήμα αυτής της διαδικασίας εξηγώντας. Εύλογος λοιπόν ο προβληματισμός για το τι γίνεται από εδώ και πέρα και φυσικά για το αν η αβεβαιότητα για το αύριο προκαλέσει μεγαλύτερη αστάθεια πυροδοτώντας νέο κύκλο ενόπλων συγκρούσεων.
Όλες οι πλευρές προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο για να ανασυνταχθούν έτσι ώστε να διεκδικήσουν με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες την εξουσία. Και όπως αναφέρθηκε παραπάνω στην «κινητικότητα» που παρουσιάζεται πρωτοστατούν και όλοι οι εξωτερικοί δρώντες που έχουν εμπλακεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο με πρώτη από όλους την Τουρκία και να ακολουθούν τα ΗΑΕ και η Αίγυπτος.
Την πρωτοβουλία φαίνεται να την έχει αποκτήσει ο Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Αγκίλα Σάλεχ. Εκτός από την επιτροπή για την εφαρμογή ενός οδικού χάρτη για τις εκλογές και την επιτροπή για σύνταξη νέου Συντάγματος που συγκρότησε, επιδιώκει την αντικατάσταση του πρωθυπουργού Νταμπέιμπα με το επιχείρημα στη δέσμευσή του όταν ανέλαβε να μην είναι υποψήφιος, στο ότι δεν παραιτήθηκε όταν δήλωσε υποψηφιότητα και φυσικά μετά την αναβολή των εκλογών δεν νομιμοποιείται να συνεχίσει. Σε αυτά προστέθηκαν και οι κατηγορίες για διαφθορά και κακοδιοίκηση.
Επιχειρώντας τον σχηματισμό μίας «παράλληλης» κυβέρνησης αν δεν αποχωρήσει ο Νταμπέιμπα, ο Σάλεχ ανακοίνωσε ότι τη Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου θα επιλεγεί ο νέος πρωθυπουργός της χώρας που θα οδηγήσει τη Λιβύη σε ασφαλείς και αδιάβλητες. Η Βουλή έχει ήδη εγκρίνει δώδεκα όρους που θα πρέπει να πληρούνται και τους οποίους κρίνεται σκόπιμο να αναφέρουμε τους πιο σημαντικούς.
Πρέπει να είναι μουσουλμάνος πολίτης της Λιβύης γεννημένος από μουσουλμάνους Λίβυους γονείς και να μην κατέχει και ξένη υπηκοότητα. Πρέπει να έχει πτυχίο πανεπιστημίου και να μην έχει καταδικαστεί για κακούργημα ή πλημμέλημα που ενέχει ηθική αυθαιρεσία ή ανεντιμότητα. Τέλος, να υποβάλει γραπτή δέσμευση για μη υποψηφιότητα στις επερχόμενες εκλογές και να έχει προταθεί από τουλάχιστον 25 μέλη του Λιβυκού Κοινοβουλίου.
Ο Νταμπέιμπα του οποίου η κυβέρνηση δεν ασκεί καμία εξουσία από τη Σύρτη και ανατολικά ούτε τόλμησε ποτέ να επισκεφτεί την περιοχή, κατήγγειλε τον Σάλεχ ότι προσπαθεί να επαναφέρει τη διαίρεση της χώρας. Προσέθεσε μάλιστα ότι η κυβέρνησή του θα συνεχίσει το έργο της μέχρι τη διεξαγωγή εκλογών λαμβάνοντας όλα τα μέτρα για να διεξαχθούν σωστά και με αδιάβλητο τρόπο.
Από την πλευρά της η Ειδική Απεσταλμένη του ΓΓ/ΟΗΕ για τη Λιβύη Αμερικανίδα Στέφανι Ουίλιαμς έχει δηλώσει ότι ο σχηματισμός μίας νέας μεταβατικής κυβέρνησης θα είναι μία αντιπαραγωγική ενέργεια και η δική της προσπάθεια επικεντρώνεται στο να διεξαχθούν εκλογές το καλοκαίρι χωρίς προαπαιτούμενο να αποχωρήσουν μισθοφόροι και ξένες δυνάμεις.
Πάντως, χθες Τετάρτη τόσο η Ρωσία όσο και η Γαλλία ως Μόνιμα Μέλη του ΣΑ ζήτησαν την αντικατάστασή της. Πρέπει να επισημανθεί ότι ιδίας αντίληψης είναι και ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τρίπολη Ρίτσαρντ Νόρλαντ ο οποίος σε μία έμμεση στήριξη του Νταμπέιμπα δήλωσε στο CNN ότι υπάρχει κίνδυνος με τη δημιουργία μιας νέας κυβέρνησης στη Λιβύη να εκτραπεί η διαδικασία διενέργειας εκλογών. Δεν τον ενόχλησε «ο κακός χαμός» αλλά μόνον η παρουσία της Ρωσίας με τους μισθοφόρους της Wagner.
Υπέρ της οπωσδήποτε αποχώρησης του Νταμπέιμπα είναι ο πανίσχυρος πρώην υπουργός Εσωτερικών και υποψήφιος για την προεδρία Φατχί Αλί Αμπντούλ Μπασάγκα, από την «πόλη- κράτος» Μισράτα επονομαζόμενος και Φατχί Αλί Πασά, φιλότουρκος και αυτός.
Μετά την συνάντηση-έκπληξη με τον Χάφταρ την 22 Δεκεμβρίου στην Βεγγάζη έχει επισκεφτεί ακόμα δύο φορές την Βεγγάζη και συγκροτεί μέτωπο κατά του Νταμπέιμπα με τους δύο μέχρι προ τίνος εχθρούς του, τον Αγκίλα Σάλεχ και τον Χαλίφα Χάφταρ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις σε περίπτωση που ο Νταμπέιμπα δεν αποχωρήσει η νέα «ετερόκλητη» συμμαχία θα προχωρήσει σε σχηματισμό παράλληλης κυβέρνηση με πιθανή έδρα την Σύρτη και επικεφαλής τον Μπασάγκα.
Η Τουρκία η οποία έχει αρχίσει να βλέπει ότι δεν «τραβάει» ο άνθρωπος της ο Νταμπέιμπα, παρουσιάζει ιδιαίτερη κινητικότητα και μάλιστα σύμφωνα με κάποιους αναλυτές εντός και εκτός της Λιβύης βρίσκεται πλέον σε πολύ καλή συνεργασία με τον μέχρι τώρα σφοδρό ανταγωνιστή της, τα ….ΗΑΕ!
Ο Τούρκος πρέσβης στην χώρα Κανάν Γιλμάζ μέσα στις τελευταίες δέκα ημέρες επισκέφθηκε δύο φορές την Βεγγάζη όπου συναντήθηκε και με τον Πρόεδρο της Βουλής Αγκίλα Σάλεχ.
Εδώ κρίνεται σκόπιμο να τονιστεί ότι πριν ένα μήνα αντιπροσωπεία της Βουλής με επικεφαλής τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων Γιουζέφ αλ-Ακούρι μετέβη στην Τουρκία για συναντήσεις με την ηγεσία της χώρας όπου μετά την ενημέρωση της από τον Τούρκο Ναύαρχο ε.α. Τζιχάτ Γιαϊτζί, εμπνευστή της «Γαλάζιας Πατρίδας» στο Τουρκικό Κέντρο Παγκόσμιων Ναυτικών Στρατηγικών στην Κωνσταντινούπολη δηλώθηκε ότι κατανοούν ότι είναι προς το συμφέρον της χώρας τους το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο.
Από την πλευρά τους τα ΗΑΕ που φαίνεται ότι μεσολάβησαν για την αποκατάσταση των σχέσεων της Τουρκίας με την Κυρηναϊκή και τον Αγκίλα Σάλεχ (ο Χάφταρ από τρομοκράτης έγινε Λίβυος… ηγέτης), με τη σειρά τους αποκατέστησαν προφανώς με τη βοήθεια της Τουρκίας επαφές με Τρίπολη και άλλους τοπικούς πολέμαρχους.
Σύμφωνα με όλες τις τελευταίες ενδείξεις επιδιώκουν μία προσέγγιση των αντιπάλων έτσι ώστε να διαμοιραστεί η εξουσία σε μία ενιαία χώρα. Σύμφωνα με πληροφορίες που έρχονται από τη Λιβύη, ένα από τα ονόματα που είναι στο τραπέζι για να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές εκτός από τον Μπασάγκα είναι ο Αρέφ αλ Ναγιέντα Θεολόγος της Σχολής Μαλίκι (μία από τις 4 βασικές νομό-θεολογικές σχολές του Ισλάμ).
Παρά τα χαμηλά επίπεδα νομιμότητάς της εντός της Λιβύης και παρά την παταγώδη αποτυχία της να οργανώσει και να πραγματοποιήσει τις προγραμματισθείσες εκλογές, η κυβέρνηση του Νταμπέιμπα διατηρεί ακόμα σημαντική διεθνή υποστήριξη. Εκτός από τους Αμερικανούς στηρίζεται από πολλές χώρες της Ευρώπης με συμφέροντα στην περιοχή όπως η Ιταλία και ακόμα η Γαλλία.
Οι κερδοφόρες επιχειρηματικές συμφωνίες που έχει κάνει ο Νταμπέιμπα με αυτές τις χώρες και αυτές που μάλλον έχει υποσχεθεί να κάνει ίσως να εξηγούν γιατί επιθυμούν την παραμονή του στην εξουσία στην Τρίπολη. Οι εξωτερικοί δρώντες όπως η Τουρκία, τα ΗΑΕ αλλά και η Ιταλία που θεωρεί τη Λιβύη ότι ανήκει στη δική της σφαίρα επιρροής επιδιώκουν την ενοποίηση της χώρας και τον έλεγχο της διακυβέρνησης.
Η εξουσία του όμως περιορίζεται στην Τριπολιτάνια, και ανατολικά της Σύρτης υπάρχει, αρέσει δεν αρέσει μία άλλη διοικητική οντότητα ενώ οι ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των πολιτοφυλακών των φατριών στην περιοχή συνεχίζονται σε καθημερινή βάση...
Από πλευράς του ο Νταμπέιμπα βλέποντας ότι χάνει σταδιακά και τη νομιμοποίηση και την επιρροή του και θέλοντας να είναι παράγοντας σε μία νέα στρατιωτική σύγκρουση και διαθέτοντας χρήματα προσπαθεί να κτίσει τη δική του πολιτοφυλακή συνασπίζοντας «ορφανές» παραστρατιωτικές ομάδες με την Ταξιαρχία 444 που δρα στην Τρίπολη
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι διαμορφώνεται μία νέα πολιτική πραγματικότητα στη χώρα η οποία εκτιμάται ότι φαίνεται ότι θα είναι η «μαμή» εξελίξεων. Η Τουρκία η οποία έχει πατήσει καλά το πόδι της στη Λιβύη, χώρα κομβική για τη «Γαλάζια Πατρίδα» και τις ηγεμονικές της φιλοδοξίες στη ΝΑ Μεσόγειο προσπαθεί να ελέγξει τις επερχόμενες εξελίξεις. Από πλευράς της η Ελλάδα θα πρέπει αναντίρρητα να είναι παρούσα εκεί και να παρακολουθεί τις εξελίξεις.
*Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
