Σήμερα, 37.7 εκ. Ισπανοί πολίτες καλούνται να ψηφίσουν στις εθνικές εκλογές, λίγους μόνο μήνες μετά τις περιφερειακές και τοπικές εκλογές του Μαΐου, στις οποίες ο κεντροαριστερός συνασπισμός, υπό την ηγεσία του σοσιαλιστή Πέδρο Σάντσεθ, υπέστη σοβαρό πλήγμα.
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, το Λαϊκό Κόμμα του Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό βρίσκεται στο 34%, ενώ το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα του Σάντσεθ στο 28 %. Το ακροδεξιό Vox και η αριστερή πλατφόρμα 15 κόμματων Sumar, υπό την ηγεσία της Γιολάντα Ντίαθ, μετρούνται έκαστα στο 13%. Τους τελευταίους μήνες το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει σημειώσει μεγαλύτερη άνοδο από το Λαϊκό, η στήριξη στο Vox παραμένει σταθερή, ενώ το Sumar έχει αύξηση.
«Το θέμα είναι ότι, μετά τον κατακερματισμό του πολιτικού κομματικού συστήματος το 2015, το ποιος κερδίζει τις εκλογές δεν είναι απαραίτητα και το ποιος θα σχηματίσει κυβέρνηση» σχολιάζει στο Liberal ο Αντόνιο Μπαρόσο, managing director στην Teneo Political Risk Consulting.
Βάσει των τελευταίων προβλέψεων το Λαϊκό Κόμμα προηγείται μεν, αλλά δεν θα μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση μόνο του. Γι’ αυτό και οι περισσότερες αναλύσεις βλέπουν μία συνεργασία μεταξύ του Λαϊκού Κόμματος και του ακροδεξιού υπερσυντηρητικού Vox. Μία άλλη επιλογή θα ήταν να συνεργαστούν τα δύο μεγάλα κόμματα «αλλά η χώρα είναι τόσο πολωμένη που είναι πολύ δύσκολο και για τα δύο κόμματα να καθίσουν ουσιαστικά κάτω και να συμφωνήσουν» εξηγεί ο κ. Μπαρόσο.
Υπάρχουν και άλλα σενάρια, όπως το Λαϊκό Κόμμα να φτάσει κοντά στην πλειοψηφία και να προσπαθήσει να κλείσει μία συμφωνία με το Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα (PNV) και ίσως έναν βουλευτή από τα Κανάρια Νησιά ή η Αριστερά να πάει καλύτερα από το αναμενόμενο και να προσπαθήσει να επαναλάβει την ίδια φόρμουλα των τελευταίων τεσσάρων ετών με την υποστήριξη του Sumar.
«Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με τις δημοσκοπήσεις γιατί ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων επιλέγει τι θα ψηφίσει την ημέρα των εκλογών. Υπάρχουν σενάρια που εξαρτώνται από τις διακυμάνσεις της τελευταίας στιγμής, ώστε μπορεί ακόμα, είτε το Λαϊκό Κόμμα να βρεθεί σε θέση να προχωρήσει μόνο του, είτε οι Σοσιαλιστές να εμποδίσουν το σχηματισμό μιας δεξιάς κυβέρνησης. Συνεπώς, το σενάριο του αδιεξόδου και της επανάληψης των εκλογών δεν πρέπει να απορριφθεί» καταλήγει ο κ. Μπαρόσο.
Παρά το ότι οι εκλογές διεξάγονται εν μέσω της καλοκαιρινής περιόδου, με την θερμοκρασία να αγγίζει τους 37 βαθμούς, το πολιτικό ενδιαφέρον των Ισπανών πολιτών παραμένει υψηλό. Ήδη 2.6 εκ. πολίτες, δηλαδή περίπου 7%, έχουν ζητήσει να ψηφίσουν με επιστολική ψήφο και η συμμετοχή προβλέπεται να φτάσει το 70%.
Το βασικό θέμα που απασχολεί τους Ισπανούς αυτή τη στιγμή είναι η οικονομία. Ο Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό δήλωσε στο Economist ότι αν εκλεγεί «αποστολή της κυβέρνησής του θα είναι να αναζωογονήσει την ισπανική οικονομία». Ο πληθωρισμός ήταν και η βασική αιτία για τα άσχημα αποτελέσματα της κυβέρνησης Σάντσεθ στις περιφερειακές και τοπικές εκλογές του Μαΐου.
«Το παράδοξο είναι ότι ο πληθωρισμός στην Ισπανία είναι ένας από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη, διότι η κυβέρνηση εφαρμόζει μια σειρά μέτρων για τη συγκράτηση των υψηλών τιμών. Χωρίς όμως αυτό φυσικά να σημαίνει ότι ο κόσμος δεν τον αισθάνεται» σχολιάζει ο κ. Μπαρόσο.
«Ωστόσο, η προεκλογική καμπάνια δεν επικεντρώθηκε στην οικονομία» εξηγεί ο κ. Μπαρόσο. «Ο κ. Νούνιεθ Φεϊχό έχει επικεντρωθεί στον Σάντσεθ, παρουσιάζοντάς τον ως μία πολωτική φιγούρα που έχει συνάψει συμφωνίες με ριζοσπαστικά βασκικά κόμματα τα οποία συνδέονταν με την ΕΤΑ και ότι έδωσε χάρη σε εκείνους τους ηγέτες που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας».
«Η Αριστερά από την πλευρά της προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να μιλήσει λίγο περισσότερο για την οικονομία, αλλά ήταν πολύ δύσκολο λόγω όλου αυτού του θορύβου γύρω της και τελικά εστίασε στον κίνδυνο του κυβερνήσει το Λαϊκό Κόμμα μαζί με το Vox», μας λέει ο κ. Μπαρόσο».
Πώς εξηγείται η άνοδος του Λαϊκού Κόμματος; «Νομίζω ότι το δεξιό εκλογικό σώμα είναι πολύ κινητοποιημένο, υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό του που λέει να απαλλαγούμε από τον Σάντσεθ. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει υποφέρει από ορισμένα μέτρα που υιοθέτησε η κυβέρνηση, όπως στο Καταλανικό ζήτημα και ορισμένες συμφωνίες με το κόμμα Bildu από τη χώρα των Βάσκων, τα οποία οδήγησαν κεντρώους πρώην ψηφοφόρους του στο Λαϊκό Κόμμα.
Το κυριότερο όμως είναι ο νόμος για τη σεξουαλική συναίνεση, ο οποίος ουσιαστικά προτάθηκε από τους Podemos στην κυβέρνηση και άλλαξε τους νομικούς τύπους» εξηγεί ο κ. Μπαρόσο. Αυτό οδήγησε στη μείωση ποινών και στην πρόωρη απελευθέρωση καταδικασμένων για σεξουαλικά εγκλήματα.
Επίσης, μέρος της επιτυχίας του Λαϊκού Κόμματος οφείλεται στο μετριοπαθές κεντρώο τεχνοκρατικό προφίλ του αρχηγού του, Νούνιεθ Φεϊχό, ο οποίος ανέλαβε τα ηνία του κόμματος από τον Πάμπλο Κασάντο, τον Απρίλιο του 2022
Σε περίπτωση που το Λαϊκό Κόμμα συνεργαστεί με το Vox, θα είναι η πρώτη φορά που η ακροδεξιά θα συμμετέχει στην κυβέρνηση μετά τέλος της δικτατορίας του Φράνκο το 1975.
Το υπερσυντηρητικό εθνικιστικό ακροδεξιό Vox υποστηρίζει «Πρώτα η Ισπανία», είναι κατά των αμβλώσεων, κατά των δικαιωμάτων των Λοάτκι, κατά των μεταναστών και απορρίπτει τα μέτρα για να αποτραπεί η κλιματική αλλαγή ως «φανατισμό». Ο ίδιος ο ηγέτης του, Σαντιάγο Αμπασκάλ, ο οποίος θεωρείται από πολλούς «νοσταλγός του Φράνκο», μεγάλωσε και γαλουχήθηκε στο Μπιλμπάο, τη μαύρη περίοδο της βίας και των συγκρούσεων της ΕΤΑ, σε οικογένεια που ασκούσε δριμεία κριτική στους αυτονομιστές. Επέλεξε ότι θα ακολουθήσει την πολιτική όταν η ΕΤΑ σκότωσε τον τοπικό ταχυδρόμο και φίλο του πατέρα του.
Ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος, Νούνιεθ Φεϊχό, προκειμένου να αποφύγει διαρροές ψηφοφόρων, οι οποίοι τρομάζουν στο ενδεχόμενο να συγκυβερνήσει με το Vox, έχει πει ότι «Το Vox θα προκαλούσε περιττές εντάσεις. Η ιδεολογία του με κάνει πολύ ανήσυχο». Ωστόσο, το Λαϊκό Κόμμα στις τοπικές και περιφερειακές εκλογές του περασμένου Μαΐου συνεργάστηκε με το Vox σε μερικές περιπτώσεις.
Ο Σάντσεθ από την πλευρά του έχει πει ότι «η εναλλαγή εξουσίας σε αυτές τις εκλογές μπορεί να οδηγήσει σε ένα τούνελ το οποίο δεν ξέρουμε πού θα καταλήξει».
Τι θα συμβεί αν τελικά το Λαϊκό Κόμμα σχηματίσει κυβέρνηση με το Vox; «Η εντύπωσή μου είναι ότι σε αυτή την περίπτωση θα προσπαθήσει το Λαϊκό Κόμμα να κρατήσει το Vox μακριά από τις βασικές πολιτικές, όπως την οικονομική πολιτική και τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη συνέχεια θα το περιορίσει, ίσως, σε κάποια θέματα που το ενδιαφέρουν, όπως η γεωργία ή τα οικογενειακά και κοινωνικά ζητήματα. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν τριβές μεταξύ των δύο», αναλύει ο κ Μπαρόσο.
«Ωστόσο, το κύριο σημείο, το οποίο είναι σημαντικό να κρατήσουμε υπόψιν, είναι ότι ακόμη κι αν το Vox έρθει στην εξουσία, η χάραξη πολιτικής στην Ισπανία εξακολουθεί να κυριαρχείται από κεντρώα κόμματα. Έτσι την επομένη των εκλογών, φαίνεται ότι το πιο πιθανό σενάριο, ούτως ή άλλως, είναι ότι, είτε το Λαϊκό Κόμμα, είτε το Σοσιαλιστικό Κόμμα θα είναι επικεφαλής της κυβέρνησης» καταλήγει ο κ . Μπαρόσο.
