Η πολυεπίπεδη προσέγγιση της Τουρκίας με την Ρωσία, η διευρυμένη πολιτική της στη Μέση Ανατολή και η προσπάθεια της Άγκυρας για κατοχύρωση μεγαλύτερης αυτονομίας εντός του δυτικού στρατοπέδου έχει δημιουργήσει ένα ψυχρό περιβάλλον στις σχέσεις της με την Ουάσινγκτον.
Οι κυρώσεις για τους S-400 εκ μέρους των Αμερικανών, κρατούν για την ώρα την Τουρκία μακριά από την απόκτηση σύγχρονων αεροσκαφών F-35 και τις διμερείς τους σχέσεις σε μία ημιπαράλυτη κατάσταση, παρά το γεγονός ότι η τελευταία είναι κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ.
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν προστεθεί ως μία σημαντική συνισταμένη της σχέσης αυτής: οι ΗΠΑ προχώρησαν σε αναβάθμιση της ενεργειακής και της αμυντικής παρουσίας στη χώρα μας, αίροντας ταυτόχρονα την άρση πώλησης όπλων προς την Κυπριακή Δημοκρατία. Έδειξαν, με άλλα λόγια, ποια θα είναι η εναλλακτική οδός σε περίπτωση που η Τουρκία συνεχίσει να απομακρύνεται από το δυτικό στρατόπεδο. Από την άλλη η Άγκυρα διατηρεί «ζωντανή» την απειλή του βέτο στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο Βορειοατλαντικό σύμφωνο – η κύρωση δεν έχει λάβει ακόμη έγκριση από το Κοινοβούλιο της γειτονικής χώρας.
Μια σκληρή παρτίδα γεωπολιτικού πόκερ, με μπλόφες και απειλές, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, με σημαντικές παραμέτρους το ενεργειακό καθεστώς της Ανατολικής Μεσογείου και την αμυντική κυριαρχία στο Αιγαίο. Οι τροπολογίες Πάππας και Μενέντεζ για την πώληση F-16 στην Τουρκία και η διαπραγμάτευση των δύο νομοθετικών σωμάτων των ΗΠΑ αποτελούν μέρος του μεγάλου πολιτικού παιγνίου, υποδηλώνοντας ότι δεν είναι μόνο η Τουρκία που γνωρίζει καλά τους όρους διεξαγωγής του ανατολίτικου παζαριού.
Η μεγάλη εικόνα δείχνει ότι οι ΗΠΑ και η Τουρκία κάθονται ακόμη στο ίδιο τραπέζι, αυτό της δύσης, με την Τουρκία να λοξοκοιτά και σε διπλανές διεθνείς «παρέες», προσπαθώντας να αξιοποιήσει την Ουκρανική κρίση. Η Ουάσινγκτον στοχεύει σε μία Τουρκία χωρίς τις ιδιαίτερες σχέσεις με το Κρεμλίνο, πιέζοντας τη γειτονική μας χώρα, χωρίς όμως να θέλει σε αυτό το στάδιο να στείλει μηνύματα αποξένωσης της.
Το τελευταίο που θέλει η διακυβέρνηση Μπάιντεν είναι να στείλει τον Ερντογάν ολοκληρωτικά στην αγκαλιά του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η Άγκυρα από την πλευρά της προσπαθεί να διατηρήσει μία πιο αυτόνομη γεωπολιτική πορεία, με ιδιαίτερες δικές της σφαίρες επιρροής στον Καύκασο και την Αφρική.
Η Ελλάδα έχει ως πρώτιστο στόχο να καταρρίψει το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, να διαφυλάξει την ενότητα της κυριαρχίας της και τα κυριαρχικά της δικαιώματα σε υφαλοκρηπίδα και αποκλειστικές οικονομικές ζώνες. Με άλλα λόγια, δραστηριοποιείται ώστε να μην γίνουμε η Ιφιγένεια σε πιθανή επαναπροσέγγιση ΗΠΑ – Τουρκίας στο μεγάλο παζάρι, που είναι σε εξέλιξη.
Με την ενεργειακή και αμυντική συνεργασία με τις ΗΠΑ και την ανάπτυξη ιδιαίτερων δεσμών με ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Γαλλία αλλά και της ανατολικής Μεσογείου, όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, η Ελλάδα αποκρούει για την ώρα με επιτυχία την τουρκική απειλή.
Η αύξηση της ικανότητας αποτροπής και ειδικά η αεροπορική υπεροχή στο Αιγαίο αποτελούν σημαντικούς «άσσους» της Αθήνας στο γεωπολιτικό παίγνιο. Με τον εγκλωβισμό της Τουρκίας στη διαπραγμάτευση για F-16, η γειτονική χώρα χάνει το τρένο της έγκαιρης προμήθειας F-35, τη στιγμή που η Ελλάδα δρομολογεί την προμήθειά τους, έχει αποκτήσει ήδη τα πρώτα Rafale και παραλαμβάνει σταδιακά τα αναβαθμισμένα F-16 Viper.
Η σκληρή αλήθεια για την Άγκυρα είναι ότι το για χρόνια αγαπημένο «παιδί» των Αμερικανών στην περιοχή βλέπει τη γειτονική Ελλάδα να έχει εξασφαλίσει την αεροπορική υπεροχή για τουλάχιστον τα επόμενα 10 χρόνια. Η υπεροχή αυτή ενισχύεται περαιτέρω από την επέκταση της αμερικανικής παρουσίας στις στρατιωτικές βάσεις και εγκαταστάσεις της συμμάχου Ελλάδας.
* Ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος είναι Διεθνολόγος, απόφοιτος BA(Hons) European Studies, MBA-MIB (International Business), καταρτιστείς του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης στην παγκοσμιοποίηση και τις BRICK οικονομίες
