Μόλις πριν από δύο χρόνια ανάμεσα στην Ιταλία, τη Γαλλία και τη Γερμανία επικρατούσε κυριολεκτικά πολεμική ατμόσφαιρα. Αιτία η δράση των ΜΚΟ στη Μεσόγειο, οι οποίες με τα πλοία τους μετέφεραν μετανάστες στο ιταλικό νησί Λαμπεντούζα. Λίγο πριν από την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, ο καυγάς μεταξύ της Ιταλίας και της Γερμανίας ήταν ότι η τελευταία είχε αποφασίσει να χρηματοδοτήσει απευθείας ΜΚΟ για να «διασώζουν» μετανάστες στη θάλασσα. Σήμερα, φαίνεται πως όλα έχουν αλλάξει.
Μοιάζει σα να έχουν περάσει αιώνες από τότε που τα πλοία Ocean Viking της ΜΚΟ «Μεσόγειος SOS» με έδρα τη Μασσαλία, Geo Barents των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Rise Above της γερμανικής οργάνωσης Lifeline, Sea-Watch 1, 2 και 4 και Aurora της επίσης γερμανικής ΜΚΟ Sea-Watch, Humanity 1 της επίσης γερμανικής ΜΚΟ SOS Humanity, μετέφεραν χιλιάδες μετανάστες. Η ιταλική κυβέρνηση είχε τότε αποφασίσει να ορίζει εκείνη το λιμάνι στο οποίο θα μπορούσαν κάθε φορά να ελλιμενιστούν.
Το καλοκαίρι του 2023, στον «στόλο» είχε προστεθεί και το ναυπηγημένο στη Γερμανία Sea-Watch 5.
Όλα αυτά τα χρόνια αλώνιζαν με τις νορβηγικές και γερμανικές σημαίες τους, μεταφέροντας κόσμο στις χώρες του νότου και με τις ΜΚΟ να διαμαρτύρονται πως η νομική υποχρέωσή τους να ελλιμενίζονται σε μακρινά λιμάνια ανέβαζε το κόστος του ταξιδιού.
Μαζί διαμαρτύρονταν και οι χώρες που σήμερα υιοθετούν περιοριστικές πολιτικές.
Όταν το Ocean Viking είχε υποχρεωθεί να πλεύσει προς τη Γαλλία επειδή η ΜΚΟ «Μεσόγειος SOS» έχει τα κεντρικά γραφεία της στη Μασσαλία, το Παρίσι αντέδρασε καταγγέλλοντας τη Ρώμη για «ακατανόητη επιλογή», υποστηρίζοντας ότι η Ιταλία «επέλεξε να μη συμπεριφερθεί ως υπεύθυνο ευρωπαϊκό κράτος».
Και το Βερολίνο, μέσω των εκπροσώπων των υπουργείων Εξωτερικών και Εσωτερικών, έστειλε το μήνυμα ότι η διάσωση στη θάλασσα «είναι ηθικό και νομικό καθήκον που δεν μπορεί να παρεμποδιστεί».
Μόλις τον περασμένο Ιούλιο, η γερμανική ΜΚΟ Sea-Eye μιλούσε για «κατάσταση έκτακτης ανάγκης», ανακοινώνοντας πολλές διασώσεις μέσα στην ίδια μέρα, με τον επικεφαλής της Γκόρντεν Ίσλερ να καταγγέλλει πως «στέλνοντας τα πλοία διάσωσης σε απομακρυσμένα λιμάνια – χρειάζονται έξι ημέρες μόνο για το ταξίδι προς και από τη Γένοβα—χάνουμε πολύτιμο χρόνο στη ζώνη έρευνας και διάσωσης στη διάρκεια του οποίου θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε ανθρώπους που έχουν ανάγκη».
Ποιοι μπήκαν στη «μαύρη λίστα»
Δεν έχει μπει μόνο η Ιταλία στο στόχαστρο των ΜΚΟ. Είναι γνωστές οι καταγγελίες κατά της Ελλάδας, αλλά στη «μαύρη λίστα» τους έχουν εγγραφεί και η Ισπανία και η Κροατία. Στην προσπάθειά τους να φέρουν σε πέρας το έργο τους, καταγγέλλουν συνεχώς ποινικοποίηση της δράσης τους, επαναπροωθήσεις, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γι’ αυτούς η παραβίαση των συνόρων και της εθνικής κυριαρχίας αποτελούν… δευτερεύοντα ζητήματα.
Όλα αυτά, βέβαια, συνέβαιναν με τον αέρα των γενναίων χρηματοδοτήσεων που μέχρι πρόσφατα λάμβαναν από διάφορες χώρες και οι οποίες φαίνεται ότι αποτελούσαν το βασικό τους κίνητρο.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα της τελευταίας περιόδου ωστόσο, η ροή χρήματος έχει μειωθεί δραματικά.
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, τουλάχιστον 16 πλοία διαφόρων ΜΚΟ παρέμεναν ακινητοποιημένα σε λιμάνια της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Μάλτας χωρίς να τους έχει επιβληθεί κάποια διοικητική ποινή.
Πιστεύεται ότι πρόκειται για το αποτέλεσμα της δραστικής μείωσης των χρηματοδοτήσεων, κυρίως των ιδιωτικών, αλλά και εκ μέρους της Γερμανίας, της χώρας που κατ’ εξοχήν χρηματοδοτούσε τις ΜΚΟ.
Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι όλο και περισσότεροι πολίτες στην Ευρώπη αρνούνται να δώσουν τον οβολό τους σε ΜΚΟ που μεταφέρουν μετανάστες, ενώ όλα δείχνουν πως υπό αμφισβήτηση τελεί και η χρηματοδοτική πολιτική της ΕΕ.
Πλοία όπως τα Sea-Eye 4 και 5, το Humanity 1, το Ocean Viking, το Open Arms, το Rise Above, παραμένουν «εκτός μάχης» στα ιταλικά, στα ισπανικά και στα μαλτέζικα λιμάνια, ενώ ουδείς τους απαγορεύει τον απόπλου.
Αυτό προκαλεί μια ακόμη πιο επικίνδυνη παρενέργεια, καθώς οι ΜΚΟ έχουν, σύμφωνα με δημοσιεύματα, στραφεί προς μικρές και καθόλου ασφαλείς λέμβους ή ταχύπλοα, που κοστίζουν λιγότερο.
Τα γιοτ κοστίζουν λιγότερο…
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Γερμανού Όλαφ Εχμίτσεν, που από το 2016 δηλώνει «εθελοντής θαλάσσιος διασώστης» και είναι ιδρυτικό μέλος της οργάνωσης Baden «Sarah».
Μετέτρεψε το σκάφος «Σάρα», μήκους 22 μέτρων και πλάτους 6 μέτρων που χωρά εκατό άτομα, από πολυτελές γιοτ σε πλοίο διάσωσης. Στην πραγματικότητα, κρατά την παλιά του άδεια, οπότε μπορεί να ταξιδεύει χωρίς επαγγελματικό πλήρωμα, γεγονός που μειώνει το κόστος.
Στην πρύμνη του πλοίου διαβάζει κανείς με μαύρα γράμματα σε πορτοκαλί φόντο, το όνομα της γερμανικής πόλης Καρσλούη, που διαθέτει απλά δύο λιμάνια επί του Ρήνου!
Πενία τέχνας κατεργάζεται, αλλά οι διασώσεις ανήκουν στα κράτη που επιχειρούν στις δικές τους ζώνες έρευνας και διάσωσης. Πολύ περισσότερο που ο «ανθρωπισμός» τελειώνει μαζί με τα λεφτά.
Και τώρα αποδεικνύεται πόσο μεγάλο λάθος έκαναν μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες που πρόσφεραν – και εν πολλοίς συνεχίζουν να προσφέρουν – αφειδώς και απευθείας χρήματα στους επαγγελματίες ανθρωπιστές, χωρίς να τους υποβάλλουν σε ελέγχους και σπαταλώντας χρήματα των φορολογουμένων - των υπηκόων τους και των Ευρωπαίων πολιτών.
Οι Διεθνείς Οργανισμοί και όλες οι οργανώσεις όταν χρηματοδοτούνται πρέπει να υποβάλλουν σχέδια λειτουργίας και να συμμορφώνονται με τους νόμους και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Όπως συμβαίνει στην Ελλάδα…
* Η Σοφία Βούλτεψη είναι βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
