Οι αιματηρές συγκρούσεις των τελευταίων μηνών στη Δυτική Όχθη εγείρουν ανησυχία ότι η περιοχή θα τεθεί εκτός ελέγχου, την ίδια ώρα που και στο εσωτερικό του Ισραήλ υπάρχει αναβρασμός και κοινωνική πόλωση.
Με αφορμή την πρόσφατη ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση στη Τζενίν, στη Δυτική Όχθη, καθώς και τις αναταραχές και το διχασμό στο εσωτερικό του Ισραήλ με αφορμή τη δικαστική μεταρρύθμιση, μιλήσαμε τον Εμμανουέλ Ναβόν, πολιτικό επιστήμονα, συγγραφέα και συνεργάτη του Jerusalem Institute for Strategy and Security (JISS), για την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση καθώς για τη μεγαλύτερη πρόκληση του Ισραήλ σήμερα.
Σύμφωνα με παρατηρητές των Ηνωμένων Εθνών, με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, εκτιμάται ότι το 2023 θα είναι η χρονιά με τις μεγαλύτερες ανθρώπινες απώλειες της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης, από το 2005. Ήδη έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον 114 Παλαιστίνιοι και 16 Ισραηλινοί. Η πρόσφατη εκτεταμένη ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση στη Τζενίν όξυνε τις ανησυχίες ότι ο κύκλος βίας στη Δυτική Όχθη θα εκτραχυνθεί και υπάρχουν φόβοι για 3η Ιντιφάντα.
Ήδη, από τον Νοέμβριο του 2022, ο ειδικός απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών στη Μέση Ανατολή, Tor Wennesland, έκρουσε των κώδωνα του κινδύνου λέγοντας ότι «Μετά από δεκαετίες επίμονης βίας, παράνομης επέκτασης εποικισμών, αδρανοποιημένων διαπραγματεύσεων και βαθύτερης κατοχής, η σύγκρουση φτάνει ξανά σε σημείο βρασμού».
Στο ερώτημα τι συμβαίνει στη Δυτική Όχθη, ο κύριος Ναβόν μας είπε ότι «σήμερα, το 2023, αυτό που παρακολουθούμε είναι ουσιαστικά μια σχεδόν κατάρρευση της ηγεσίας της Παλαιστινιακής Αρχής, η οποία δεν είναι πλέον ούτε πρόθυμη, ούτε ικανή να επιβάλει την εξουσία της στα εδάφη που ελέγχει. Ο Μαχμούντ Αμπάς πλησιάζει την ηλικία των 88 ετών και διανύει το 20ο έτος της τετραετούς θητείας του. Μην ξεχνάτε ότι εξελέγη για τέσσερα χρόνια το 2005, από τότε δεν έχουν γίνει εκλογές και βρισκόμαστε στο 2023». Σημειώνεται ότι το μισό εκλογικό σώμα, δηλαδή οι Παλαιστίνιοι από 17-35 ετών δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να ψηφίσουν.
«Το καθεστώς της Παλαιστινιακής Αρχής, όταν πρόκειται για θέματα ασφάλειας, για τη λήψη μέτρων κατά τρομοκρατικών οργανώσεων και δραστηριοτήτων, έχει χάσει τον έλεγχο.
Ως εκ τούτου, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) καλύπτουν το κενό που αφήνει η Παλαιστινιακή Αρχή.
Εξ ου και η απόφαση της ισραηλινής κυβέρνησης να λάβει αυτά τα μέτρα στη συγκεκριμένη περίπτωση της Τζενίν, η οποία είναι γνωστή ως κόμβος τρομοκρατικών οργανώσεων, να πάρει τον έλεγχο των στρατιωτικών τους οπλοστασίων και να προσπαθήσει να εξουδετερώσει, όσο το δυνατόν περισσότερο, τον κίνδυνο τρομοκρατικής επίθεσης που θα γινόταν εντός του ίδιου του Ισραήλ. Αυτό λοιπόν είναι ένα σενάριο που δυστυχώς είναι πιθανό να επαναληφθεί τους επόμενους μήνες, διότι όπως είπα, αυτή η τάση που παρατηρούμε στην Παλαιστινιακή Αρχή θα συνεχιστεί», καταλήγει ο κ. Ναβόν.
Παρά την οριακή κατάρρευση της Παλαιστινιακής Αρχής ο κ. Ναβόν ανέλυσε ότι δεν είναι στο συμφέρον του Ισραήλ να καταρρεύσει πλήρως, γιατί υπάρχει το παράδειγμα της Λωρίδας της Γάζας, όπου το κενό αναπλήρωσε η Χαμάς και άλλες ανεξάρτητες ένοπλες ομάδες, με αποτέλεσμα η κατάσταση να γίνεται ακόμη πιο εκρηκτική.
Ως προς το αν υπάρχει φόβος για 3η Ιντιφάντα, ο κ. Ναβόν είπε ότι «ο κίνδυνος είναι πάντα υπαρκτός» και εξήγησε ότι οι νεότεροι Παλαιστίνιοι δεν θυμούνται το ότι «η 2η Ιντιφάντα στο τέλος της ημέρας ήταν εντελώς αντιπαραγωγική». Συνεπώς «ο κίνδυνος υπάρχει, αλλά το προηγούμενο είναι επίσης γνωστό και ως εκ τούτου, νομίζω ότι όσο υπάρχει ο Αμπάς θα προσπαθήσει να αποτρέψει ένα τέτοιο αποτέλεσμα» εξηγεί ο κ Ναβόν.
Η επέκταση των εποικισμών, που ακολουθείται από την εθνικιστική θρησκευτική κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Νετανιάχου, δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερες εντάσεις. Ό ίδιος ο Ντετανιάχου ισχυρίζεται ότι οι εποικισμοί δεν αποτελούν εμπόδιο στην ειρήνη, ωστόσο οι Παλαιστίνιοι φυσικά δε συμφωνούν με αυτό, το ίδιο και το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Στην έκρυθμη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Δυτική Όχθη αναφέρθηκε πρόσφατα στο CNN και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, επιρρίπτοντας ευθύνες και στις δύο πλευρές, από τη μία σε ορισμένα μέλη της ισραηλινής κυβέρνησης και από την άλλη στο ότι υπάρχουν «ακραία στοιχεία» και στην παλαιστινιακή πλευρά, καθώς και στο ότι η Παλαιστινιακή Αρχή έχει χάσει την αξιοπιστία της.
Στο ερώτημά μας κατά πόσο η νέα κυβέρνηση του Νετανιάχου ευθύνεται για την όξυνση του προβλήματος, ο κύριος Ναβόν απάντησε ότι «νομίζω ότι πρέπει να καταλάβουμε ότι ανεξάρτητα από το ποιον συνασπισμό θα έχουμε στο Ισραήλ, και η ιστορία το έχει αποδείξει, ακόμη και αν δεν είχαμε μια ριζοσπαστικά δεξιά κυβέρνηση, αλλά μια ριζοσπαστικά αριστερή κυβέρνηση, οποιαδήποτε πρόταση που θα έκαναν στην πολιτική και την ηγεσία για την πρόταση ειρήνης θα ήταν άσχετη, γιατί θα απορρίπτονταν, όπως απορρίφθηκε πολλές φορές στο παρελθόν».
Ο εσωτερικός διχασμός του το πιο σημαντικό θέμα του Ισραήλ
Στο ερώτημα μας ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει το Ισραήλ σήμερα ο κ. Ναβόν απάντησε η κοινωνική ένταση και ο διχασμός που υπάρχει εντός του Ισραήλ. «Ανησυχώ πολύ γι' αυτό. Είναι απολύτως θεμιτό και υγιές να υπάρχει συζήτηση σε μια δημοκρατία, αλλά σήμερα είναι πραγματικά βαθύτερο από αυτό. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο κοινωνικό χάσμα σχετικά με το ζήτημα της δικαστικής μεταρρύθμισης, αλλά είναι πολύ βαθύτερο από αυτό. Και νομίζω ότι είναι ένα κάλεσμα αφύπνισης για την ισραηλινή κοινωνία ότι πρέπει πραγματικά, κατά τη γνώμη μου, να καταλήξουμε σε συμβιβασμό για μια συνταγματική τάξη που δεν συμφωνήθηκε ποτέ, από την ανεξαρτησία μας το 1948. Περισσότερο από τις περιφερειακές ή διεθνείς προκλήσεις, είναι πραγματικά η εσωτερική πρόκληση αυτού του τεράστιου κοινωνικού χάσματος που πρέπει να ξεπεράσουμε προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις εξωτερικές απειλές» εξηγεί ο κ. Ναβόν
Οι γεωπολιτικές ευκαιρίες και προκλήσεις του Ισραήλ
Ως προς τις γεωπολιτικές προκλήσεις του Ισραήλ σήμερα, ο κ. Ναβόν ανέλυσε ότι «είναι μια περιοχή με πολλές αντιθέσεις. Από τη μία πλευρά, έχουμε τις αποσταθεροποιητικές πολιτικές του Ιράν με την ιμπεριαλιστική του πολιτική και το πυρηνικό του πρόγραμμα. Από την άλλη πλευρά, έχουμε εξομάλυνση με έξι αραβικές χώρες και πολύ επιτυχημένους οικονομικούς δεσμούς που εκτείνονται από το Μαρόκο έως τα ΗΑΕ. Πρόκειται για απειλές και ευκαιρίες. Νομίζω ότι ειδικά τώρα με τον πόλεμο στην Ουκρανία και το γεγονός ότι η ισραηλινή στρατιωτική τεχνολογία έχει μεγάλη ζήτηση στην Ευρώπη, το γεγονός ότι έχουμε σήμερα μεγάλη συνεργασία μεταξύ της Ευρώπης και του Ισραήλ για την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο και στον Κόλπο δημιουργεί επίσης νέες ευκαιρίες».
* O Εμμανουέλ Ναβόν είναι Γαλλικής καταγωγής Ισραηλινός πολιτικός επιστήμονας, συγγραφέας και ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής που υπηρετεί ως Διευθύνων Σύμβουλος του Ισραηλινού γραφείου του ELNET και δίνει διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο του Tel Aviv. Είναι ανώτερος συνεργάτης στο Jerusalem Institute for Strategy and Security (JISS) και ανώτερος αναλυτής για το i24news
