Τη διπλωματία του Καμπ Ντέιβιντ «επιστράτευσε» για πρώτη φορά επί θητείας του ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, για την εδραίωση της νεότευκτης τριμερούς συμμαχίας με την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα απέναντι σε μία ολοένα και πιο επιθετική και επεκτατική Κίνα, η οποία -μαζί με την κλιμακούμενη πυρηνική απειλή της Βόρειας Κορέας- οδηγεί τις δύο ασιατικές δυνάμεις να παραμερίσουν τα φαντάσματα του παρελθόντος που ακόμη τις στοιχειώνουν μπροστά στη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η… Κίνα κατόρθωσαν αυτό που για πολλούς φάνταζε αδύνατο. Μία ιστορική σύνοδος κορυφής μεταξύ του Αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν, του πρωθυπουργού της Ιαπωνίας, Φουμίο Κισίντα, και του προέδρου της Νότιας Κορέας, Γιουν Σουκ-γέολ. Η επιλογή του προεδρικού θερέτρου του Καμπ Ντέιβιντ για τη φιλοξενία της ενέχει υψηλότατο συμβολισμό και αποτυπώνει τη βαρύτητα που προσδίδει η Ουάσινγκτον στη συμμαχία με το Τόκιο και τη Σεούλ στον Ινδο-Ειρηνικό και πολύ πέραν αυτού.
Ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας κλιμακώνεται προοδευτικά σε όλα τα πεδία στη νέα εποχή γεωπολιτικής αστάθειας που πυροδότησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ενώ για τους συμμάχους της Ασίας εντείνονται παράλληλα έντονα οι ανησυχίες για τις προθέσεις του βορειοκορεατικού καθεστώτος του Κιμ Γιονγκ-ουν που εκσυγχρονίζει θεαματικά το οπλοστάσιό του και «διαφημίζει» τους στενούς δεσμούς με τη στήριξη που απολαμβάνει από τον σινο-ρωσικό άξονα.
Κατά την επίσημη συνέντευξη Τύπου των τριών ηγετών αποφεύχθηκαν δηλώσεις που θα ενέτειναν την ένταση με την Κίνα, με τον Τζο Μπάιντεν να δηλώνει για την ακρίβεια πως η σύνοδος αυτή «δεν ήταν για την Κίνα», ενώ παράλληλα εξήρε το «πολιτικό θάρρος» των ηγετών Ιαπωνίας και Νότιας Κορέας που στάθηκαν μαζί. Στην πραγματικότητα, όμως, ο στενότερος στρατιωτικός συντονισμός στον οποίο συμφώνησαν έχει σε πρώτο πλάνο τις κινήσεις της Κίνας στο Στενό της Ταϊβάν και τη Νότια Σινική Θάλασσα.
Οι συνομιλίες παράλληλα επικεντρώθηκαν στην καθιέρωση ασφαλέστερων αλυσίδων εφοδιασμού προς παράκαμψη της Κίνας και στον προσδιορισμό των υψηλών τεχνολογιών που θέλουν να κρατήσουν μακριά από τα «χέρια» του στρατού της. Ο Μπάιντεν «αναγκαστικά» δήλωσε πως η Κίνα ήταν στο «τραπέζι» της διαβούλευσης, αλλά δίχως να μπει σε λεπτομέρειες και επιλέγοντας να εστιάσει στη στενότερη τριμερή συνεργασία στο πεδίο της οικονομίας και απέναντι στην πρόκληση της Βόρειας Κορέας.
Κοινά στρατιωτικά γυμνάσια σε ετήσια βάση, συμπεριλαμβανομένων τακτικών ασκήσεων με εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων, καθώς και «ραντεβού» των ηγετών Ηνωμένων Πολιτειών, Ιαπωνίας και Νότιας Κορέας «όχι μόνο φέτος, ούτε του χρόνου αλλά για πάντα», κατά δήλωση του Τζο Μπάιντεν, είναι η «κληρονομιά» της ιστορικής συνόδου της 18ης Αυγούστου 2023 στο Καμπ Ντέιβιντ.
«Θέσαμε τις βάσεις για τη μακροπρόθεσμη δομή μίας σχέσης που θα διαρκέσει και θα έχει πρωτοφανή αντίκτυπο όχι μόνο στην Ασία, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο», είπε μιλώντας στον Τύπο ο Αμερικανός πρόεδρος.
Το προεδρικό θέρετρο του Μέριλαντ -εκεί όπου «κλείδωσε» η συμφωνία ειρήνης Ισραήλ-Αιγύπτου επί Κάρτερ το 1978 και επιχειρήθηκε χρόνια μετά επί Κλίντον η άρση του αδιεξόδου στο Μεσανατολικό με συνομιλίες των Εχούντ Μπαράκ και Γιασέρ Αραφάτ- άνοιξε τις πύλες του για πρώτη φορά από την έναρξη της προεδρίας Μπάιντεν την Παρασκευή για να υποδεχθεί την πρώτη τριμερή ΗΠΑ-Ιαπωνίας-Νότιας Κορέας στα χρονικά. Στόχευση, να σταλεί το πλέον ισχυρό μήνυμα ενότητας σε καιρούς δύσκολους και απρόβλεπτους και να υψωθεί ανάχωμα απέναντι στις βλέπεις του Πεκίνου.
Όμως και οι τρεις ηγέτες ήταν εξαιρετικά προσεκτικά στις δηλώσεις τους. Αμερικανοί αξιωματούχοι τους οποίους επικαλούνται οι New York Times αναφέρουν σχετικά ότι Ιαπωνία και Νότια Κορέα προφανώς και έχουν ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με την Κίνα (όπως και οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες) και έχουν αμφότερες «βιώσει» κινεζικό οικονομικό εξαναγκασμό, εξου και οι διατυπώσεις ήταν πολύ μετρημένες. Η Κίνα έχει καταστήσει σαφή τη δυσαρέσκειά της για τη σύγκλιση μεταξύ των τριών χωρών, εκλαμβάνοντάς την ως μία ακόμη απόδειξη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες σχεδιάζουν να περιορίσουν την άνοδό της.
Το δικό τους μήνυμα είχαν φροντίσει άλλωστε να στείλουν προκαταβολικά, και από κοινού, οι Σι Τζινπίνγκ και Βλαντιμίρ Πούτιν. Έξι κινεζικά και πέντε ρωσικά πολεμικά πλοία, ανάμεσά τους αντιτορπιλικά, έπλευσαν ανάμεσα στις ιαπωνικές νήσους Οκινάουα και Μιγιάκο πριν κατευθυνθούν προς τη Νότια Σινική Θάλασσα την παραμονή της τριμερούς συνόδου κορυφής της Παρασκευής. Τα ιαπωνικά χωρικά ύδατα δεν παραβιάστηκαν, όμως είναι η πρώτη φορά που κινεζικά και ρωσικά πλοία κινήθηκαν πλάι-πλάι στη συγκεκριμένη θαλάσσια ζώνη.
Πέραν των πάγιων προβλημάτων με την Κίνα, οι σχέσεις Ιαπωνίας-Ρωσίας έχουν επιδεινωθεί ραγδαία μετά τον ρωσικό επιθετικό πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς το Τόκιο ακολούθησε τους δυτικούς συμμάχους στην επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας και προσέφερε ανθρωπιστική βοήθεια δισεκατομμυρίων στο Κίεβο. Το περιστατικό της Πέμπτης καταδικάστηκε εκ μέρους του ιαπωνικού υπουργείου Άμυνας, το οποίο και χαρακτήρισε πηγή «σοβαρής ανησυχίας» για την εθνική ασφάλεια τις σινορωσικές ναυτικές και αεροπορικές ασκήσεις στην περιοχή που όλο και πληθαίνουν.
Επίδειξη ισχύος και ενότητας
Η Ουάσινγκτον διατηρεί επί μακρόν ισχυρούς συμμαχικούς δεσμούς με αμφότερες Ιαπωνία και Νότια Κορέα, όμως οι εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών που χρονολογούνται από τη βάναυση κατοχή της Κορεατικής Χερσονήσου από την Ιαπωνία και την καταναγκαστική εργασία που επέβαλε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου εμπόδιζαν μέχρι πρότινος τις αμερικανικές προσπάθειες να σφυρηλατήσουν μία συνεκτική τριμερή εταιρική σχέση.
Οι κοινές περιφερειακές απειλές που τώρα αντιμετωπίζουν -η προκλητικότητα της Βόρειας Κορέας και οι στρατιωτικοί ελιγμοί από μία αναδυόμενη Κίνα- έχουν οδηγήσει όμως τους Φουμίο Κισίντα και Γιουν Σουκ-γιολ σε δρόμους προσέγγισης και συνεργασίας. Για πρώτη φορά εδώ και 12 χρόνια, τον περασμένο Μάρτιο, υπήρξε συνάντηση σε επίπεδο κορυφής μεταξύ Ιαπωνίας και Νότιας Κορέας, ενώ το 2022 είχαν μετάσχει ακόμη και σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η δυναμική στη νοτιοανατολική Ασία έχει αλλάξει και είναι αυτό που αντικατόπτρισε και η σύνοδος του Καμπ Ντέιβιντ στις ΗΠΑ, με την εμβάθυνση της τριμερούς συνεργασίας στην άμυνα, την οικονομία και την τεχνολογία.
Όπως είχε γίνει ήδη γνωστό, η Ιαπωνία δεν ήταν διατεθειμένη να συναινέσει να ενταχθεί στο σύμφωνο που υπέγραψαν πρόσφατα Ηνωμένες Πολιτείες και Νότια Κορέα. Eν μέσω κλιμάκωσης της πυρηνικής απειλής που προέρχεται από τη Βόρεια Κορέα, οι ΗΠΑ ανανέωσαν και ενίσχυσαν τη δέσμευσή τους για την ασφάλεια της Νότιας Κορέας -με πιο ορατή εκδήλωση την αποστολή στην περιοχή αμερικανικών υποβρυχίων που φέρουν πυρηνικά όπλα- επιδιώκοντας να αποτρέψουν τη Σεούλ να στραφεί η ίδια στην ανάπτυξη πυρηνικού οπλοστασίου για να «οχυρωθεί» από την Πιονγιάνγκ.
Η ιδέα μίας Νότιας Κορέας-πυρηνική δύναμη «κινούνταν» στο πολιτικό περιθώριο, όμως τους τελευταίους μήνες είχε έλθει δυναμικά στο προσκήνιο, με τον ίδιο τον Νοτιοκορεάτη πρόεδρο, Γιουν Σουκ-γέολ, να δηλώνει πως μπορεί να έλθει η στιγμή που η χώρα του πρέπει να αναπτύξει πυρηνικό οπλοστάσιο. Απέναντι στους φόβους της Σεούλ, και με στόχο να την «φρενάρει» από μία πορεία προς ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, ο Αμερικανός πρόεδρος αντιπαρέταξε τη «Διακήρυξη της Ουάσινγκτον» που υπέγραψε στα τέλη Απριλίου με τον Νοτιοκορεάτη πρόεδρο, Γιουν Σουκ-γέολ, μόλις τον δεύτερο ξένο ηγέτη που δέχθηκε πρόσκληση να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο, μετά την Εμανουέλ Μακρόν, στη διετία της προεδρίας του Τζο Μπάιντεν.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν δεσμεύθηκε να δώσει στη Νότια Κορέα μεγαλύτερη πρόσβαση στους επιχειρησιακούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ σε περίπτωση σύγκρουσης με το καθεστώς της Βόρειας Κορέας. Ενισχύει το διαμοιρασμό πληροφοριών μεταξύ των δύο συμμάχων αναφορικά με τα σχέδια αποτροπής και απάντησης σε ενδεχόμενη πυρηνική επίθεση, ενώ παράλληλα θα αναπτύσσει περιοδικά αμερικανικά υποβρύχια οπλισμένα με πυρηνικά όπλα -κάτι που θα συμβεί για πρώτη φορά εδώ και 40 χρόνια. Σε αντάλλαγμα, έλαβε την υπόσχεση του Γιουν Σουκ-γέολ ότι η χώρα του δεν θα κινηθεί για την ανάπτυξη των δικών της πυρηνικών όπλων.
Σαφώς, όλα αυτά δεν συνιστούν… καλές ειδήσεις για την Κίνα την ώρα που μεθοδικά και συντονισμένα επιδιώκει να καταστεί ο άξονας γύρω από τον οποίο θα περιστρέφεται ένας κόσμος που θα απομακρύνεται από την επιρροή και ηγεμονία των ΗΠΑ. Στην προσπάθεια αυτή ήλθε πρόσφατα να επικαλεστεί και τη φυλετική διάσταση για να «πείσει» Ιαπωνία και Νότια Κορέα να κινηθούν προς «στρατηγική αυτονομία» από τη Δύση και αντίθετα να στραφούν στην ίδια προς «αναζωογόνηση της Ασίας».
«Ανεξάρτητα από το πόσο ξανθά μπορεί να βάψεις τα μαλλιά σου, πόσο στενή μπορεί να κάνεις τη μύτη σου, δεν μπορείς ποτέ να γίνεις Ευρωπαίος ή Αμερικανός, ποτέ δεν θα γίνεις Δυτικός. Πρέπει να γνωρίζουμε πού βρίσκονται οι ρίζες μας» έλεγε ο κορυφαίος διπλωμάτης της Κίνας Ουάνγκ Γι σε πρόσφατο διπλωματικό φόρουμ, «επιχειρηματολογώντας» ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αδυνατούν να ξεχωρίσουν τους Κινέζους, από τους Ιάπωνες και τους Νοτιοκορεάτες...
