Ο πάπας Φραγκίσκος πέθανε από εγκεφαλικό επεισόδιο και μη αναστρέψιμη καρδιακή ανεπάρκεια, ανέφερε ο γιατρός του Βατικανού Αντρέα Αρκαντζέλι στο πιστοποιητικό θανάτου που δόθηκε τη Δευτέρα στη δημοσιότητα για τον 88χρονο ποντίφικα.
Το πιστοποιητικό, το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητα από το Βατικανό, ανέφερε ότι ο Πάπας είχε πέσει σε κώμα πριν από τον θάνατό του νωρίς τη Δευτέρα.
Σε τριήμερο λαϊκό προσκύνημα η σορός του την Τετάρτη
Η σορός του Πάπα Φραγκίσκου πρόκειται να τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα για τρεις ημέρες. Τη Δευτέρα του Πάσχα (21/04) η σορός του ποντίφικα, όπως έγινε γνωστό, θα τοποθετηθεί σε απλό, ξύλινο φέρετρο, σύμφωνα με την επιθυμία που είχε εκφράσει ο ίδιος.
Όπως μεταδίδουν τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης, ο Φραγκίσκος θεωρείται πιθανό να έχασε την ζωή του από εγκεφαλικό επεισόδιο, κατά την διάρκεια του ύπνου.
Η σορός του πάπα Φραγκίσκου πρόκειται να τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα την Τετάρτη (23/04). Τη Δευτέρα του Πάσχα (21/04), σύμφωνα με πληροφορίες, υψηλόβαθμος κληρικός πρόκειται να ευλογήσει την σορό, στο εσωτερικό του ξενώνα της Αγίας Μάρθας, τον οποίο είχε επιλέξει ως τόπο διαμονής ο ποντίφικας.
Από το Βατικανό έγινε γνωστό, παράλληλα, ότι το Άγιο Έτος των Καθολικών (την έναρξη του οποίου είχε κηρύξει ο Φραγκίσκος στο τέλος του περασμένου Δεκεμβρίου) θα συνεχιστεί, αν και θα πρέπει να αναβληθούν -υποχρεωτικά- κάποιες προγραμματισμένες θρησκευτικές εκδηλώσεις.
Η ακριβής ημερομηνία της κηδείας του εκλιπόντα ποντίφικα θα αποφασιστεί από την ολομέλεια των καρδιναλίων. Το ανώτατο όριο για την τέλεσή της, πάντως, το οποίο τίθεται από το τελετουργικό, είναι εννέα ημέρες μετά τον θάνατο του Αγίου Πατέρα των Καθολικών.
Οι κανόνες που θα ακολουθήσει το Κονκλάβιο
Όσο για το Κονκλάβιο των καρδιναλίων, αρμόδιο για την εκλογή του νέου ποντίφικα, συνήθως συνέρχεται εντός τριών εβδομάδων από την ημέρα του θανάτου του πάπα και έχουν δικαίωμα να λάβουν μέρος σε αυτό, οι καρδινάλιοι ηλικίας μέχρι ογδόντα ετών. Στην φάση αυτή είναι 136 και σε ποσοστό 70% είχαν επιλεγεί από τον Φραγκίσκο. Όλες οι σχετικές ψηφοφορίες είναι μυστικές και για την εκλογή του νέου αρχηγού της Καθολικής Εκκλησίας απαιτούνται τα δυο τρίτα των ψήφων.
Σύμφωνα με τους σχολιαστές, το κονκλάβιο που θα συνέλθει τις επόμενες εβδομάδες, πρόκειται να έχει ως κύρια σημεία αναφοράς του την εκκλησιαστική συνοδικότητα και μια ιδιαίτερη ευαισθησία προς περιοχές του πλανήτη μας στις οποίες η ζωή των ανθρώπων περνά καθημερινά από σημαντικές δοκιμασίες. Χώρες και περιοχές που κάποιοι θα αποκαλούσαν «περιφερειακές» και όχι πρωτεύουσας γεωπολιτικής σημασίας οι οποίες, όμως, ήταν στο επίκεντρο της δράσης του Φραγκίσκου
Από την τριακοστή τρίτη ψηφοφορία του κονκλάβιου, τέλος, σε περίπτωση που δεν έχει ακόμη εκλεγεί ο νέος ποντίφικας, η επιλογή των καρδιναλίων θα περιοριστεί στους δυο υποψήφιους που μέχρι εκείνη την στιγμή θα έχουν λάβει τις περισσότερες ψήφους και ο πάπας θα εκλεγεί με απλή πλειοψηφία.
Ποιος ήταν ο πάπας Φραγκίσκος
Ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο εξελέγη Πάπας στις 13 Μαρτίου 2013, προκαλώντας έκπληξη σε πολλούς παρατηρητές της Εκκλησίας. Ο Αργεντινός ιερέας, γνωστός για το πάθος του υπέρ των φτωχών, θεωρούνταν τότε αουτσάιντερ.
Από την αρχή της θητείας του επιχείρησε να προβάλει την απλότητα στον ρόλο του. Ποτέ δεν εγκαταστάθηκε στα πολυτελή παπικά διαμερίσματα του Αποστολικού Παλατιού, όπως έκαναν οι προκάτοχοί του, δηλώνοντας ότι προτιμούσε ένα κοινοτικό περιβάλλον για την «ψυχική του υγεία».
Ανέλαβε τα ηνία μιας Εκκλησίας που είχε υποστεί σοβαρό πλήγμα από σκάνδαλα σεξουαλικής κακοποίησης και μαστιζόταν από εσωτερικές διαμάχες στη γραφειοκρατία του Βατικανού. Είχε εκλεγεί με σαφή εντολή να αποκαταστήσει την τάξη και την αξιοπιστία.
Ωστόσο, όσο προχωρούσε η θητεία του στον παπικό θρόνο, αντιμετώπισε σφοδρές επικρίσεις από συντηρητικούς, που τον κατηγορούσαν ότι υπονόμευσε αγαπημένες παραδόσεις. Την ίδια στιγμή, πολλοί προοδευτικοί θεωρούσαν πως δεν είχε τολμήσει αρκετά για να αναμορφώσει ουσιαστικά την 2.000 ετών Εκκλησία.
Παρά τις εσωτερικές αντιδράσεις, ο Φραγκίσκος αναδείχθηκε σε παγκόσμιο σύμβολο. Σε πλήθος διεθνών ταξιδιών, συγκέντρωσε τεράστια πλήθη και προώθησε ακούραστα τον διαθρησκευτικό διάλογο, την ειρήνη και την υπεράσπιση των περιθωριοποιημένων, όπως οι μετανάστες.
Για μεγάλο μέρος της θητείας του, το Βατικανό φιλοξενούσε δύο Πάπες, καθώς ο προκάτοχός του, Βενέδικτος ΙΣΤ΄, είχε επιλέξει να παραμείνει στην Αγία Έδρα μετά την παραίτησή του το 2013, μια απόφαση που άνοιξε τον δρόμο για την εκλογή του Φραγκίσκου.
Ο Βενέδικτος, εμβληματική μορφή του συντηρητικού μπλοκ, πέθανε τον Δεκέμβριο του 2022, αφήνοντας τον Φραγκίσκο μόνο στην παπική σκηνή.
Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2025, ο Φραγκίσκος είχε ορίσει σχεδόν το 80% των καρδιναλίων που έχουν δικαίωμα ψήφου για την εκλογή του διαδόχου του, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες συνέχισης της προοδευτικής του πορείας, παρά την αυξανόμενη πίεση από παραδοσιακούς κύκλους.
Η ταφή και το πένθος
Η σορός του Πάπα θα τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα, ύστερα από απόφαση του Καμερλένγκο και των καρδιναλίων εκλεκτόρων κάτω των 80 ετών. Το πένθος διαρκεί 9 ημέρες, ενώ η ταφή πραγματοποιείται μεταξύ της τέταρτης και έκτης ημέρας από τον θάνατό του.
Ο Πάπας Φραγκίσκος, σε μια ακόμη ένδειξη ταπεινότητας, είχε τροποποιήσει το 2024 τα τελετουργικά της κηδείας, ζητώντας να ταφεί στη Βασιλική της Santa Maria Maggiore, κοντά στην αγαπημένη του εικόνα της Παναγίας, και όχι στους υπόγειους τάφους του Αγίου Πέτρου.
Ζήτησε ακόμη να τοποθετηθεί σε απλό ξύλινο φέρετρο και να μη στηθεί η παραδοσιακή εξέδρα (catafalque) για την έκθεσή του στο κοινό.
Πώς ανακοινώνεται νέος Ποντίφικας
Όταν αναδειχθεί νέος Πάπας, τού τίθεται το ερώτημα αν αποδέχεται την εκλογή και ποιο παπικό όνομα επιθυμεί να λάβει. Αν αρνηθεί, η διαδικασία ξεκινά από την αρχή. Αν αποδεχτεί, φοράει τα λευκά άμφια που έχουν προετοιμαστεί σε τρία μεγέθη και κάθεται στον θρόνο της Καπέλα Σιστίνα, όπου δέχεται την υπόκλιση και την υπακοή των καρδιναλίων.
Το παγκόσμιο κοινό πληροφορείται την εκλογή μέσω του χαρακτηριστικού λευκού καπνού που βγαίνει από την καμινάδα της Καπέλα Σιστίνα. Ο λευκός καπνός παράγεται καίγοντας τα ψηφοδέλτια με ειδικά χημικά, ενώ ο μαύρος καπνός σημαίνει ότι δεν υπήρξε εκλογή.
Λίγη ώρα αργότερα, ο ανώτερος καρδινάλιος διάκονος – αυτήν τη στιγμή ο Γάλλος Καρδινάλιος Ντομινίκ Μανμπερτί – εμφανίζεται στο κεντρικό μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου για να αναφωνήσει το ιστορικό «Habemus Papam» («Έχουμε Πάπα»).
Ο νέος Ποντίφικας κάνει τότε την πρώτη του εμφάνιση και δίνει την ευλογία του στους πιστούς, εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή για την Καθολική Εκκλησία.
Ποιος θα είναι ο επόμενος Πάπας;
Ακολουθούν οι 8 υποψήφιοι που θεωρούνται φαβορί για να τον διαδεχθούν στην ηγεσία της Καθολικής Εκκλησίας.
Πίτερ Έρντο, 71 ετών
AP/Denes Erdos
Γεννημένος στην Ουγγαρία, ο Έρντο σε ηλικία 51 ετών έγινε καρδινάλιος και στο κονκλάβιο του 2005 ήταν ο νεότερος καρδινάλιος που έλαβε μέρος. Ήταν 54 ετών όταν εξελέγη πρόεδρος του Συμβουλίου των Επισκοπικών Διασκέψεων της Ευρώπης. Το 2011, επανεξελέγη για δεύτερη πενταετή θητεία. Ο Έρντο προσπαθεί να βελτιώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις σχέσεις των Καθολικών με τις Ορθόδοξες εκκλησίες.
Μάριο Γκρετς, 68 ετών
AP
Ο Μαλτέζος Γκρετς έχει μια αρκετά κλασική παιδεία. Μετά την ιεροσύνη του, έφυγε για τη Ρώμη για να πάρει διδακτορικό στο κανονικό δίκαιο και εργάστηκε στη Ρωμαϊκή Ρότα (δικαστήριο της Ρωμαϊκής Κουρίας). Επιστρέφοντας στη Μάλτα ή ακριβέστερα στο Γκόζο (ένα μικρότερο νησί που αποτελεί μέρος της Μάλτας), διορίστηκε επίσκοπος του Γκόζο σε ηλικία 48 ετών. Από τότε που έκανε την εμφάνισή του ως εκπρόσωπος της Μάλτας στην ευρωπαϊκή διάσκεψη των επισκόπων πριν από περίπου 10 χρόνια, το «άστρο» του άρχισε να ανεβαίνει.
Πιέτρο Παρολίν, 70 ετών
AP Photo/Andrew Medichini
Ο Ιταλός Πιέτρο Παρολίν είναι ο δεύτερος στην ιεραρχία του Βατικανού. Κατέχει αυτή τη θέση αυτομάτως ως υπουργός Εξωτερικών. Αυτό του δίνει μια τεράστια θέση ισχύος, αλλά δεν είναι μια θέση που τον κάνει δημοφιλή σε όλους. Η σχεδόν παντελής έλλειψη εμπειρίας ως Πάστορας θα μπορούσε να βλάψει τις πιθανότητές του.
Ρόμπερτ Σαρά, 79 ετών
AP/Andrew Medichini
Ο Σαρά, γεννημένος στη Γουινέα, είναι η αυτονόητη επιλογή αν επιλεγεί ένας συντηρητικός Πάπας. Οι σχέσεις του με τον Πάπα Φραγκίσκο ήταν κακές. Θεωρεί ότι η Αφρική, η οποία «θα μπορούσε να γίνει η αιχμή του δόρατος της αντίστασης της Εκκλησίας στη δυτική παρακμή». Μισεί την ιδεολογία των φύλων.
Κρίστοφ Σόνμπορν, 80 ετών
AP/Riccardo De Luca
Ο Κρίστος Σόνμπορν γεννήθηκε στην Τσεχία και θεωρούνταν φαβορί κατά τη διάρκεια των κονκλαβίων του 21ου αιώνα (2005 και 2013), παρόλο που στην πράξη δεν έλαβε ποτέ πολλές ψήφους. Οφείλει τη δημοτικότητά του στη μεσαία θέση που κατέχει. Θεωρείται ένας ευφυής θεολόγος με ισχυρές παραδοσιακές απόψεις, αλλά και με ισορροπημένο μεταρρυθμιστικό πνεύμα. Είναι γνωστός για τις ανεκτικές του απόψεις και τη διάθεσή του για διάλογο.
Λουίς Αντόνιο Ταγκλ, 67 ετών
AP/Alessandra Tarantino
Ο Ταγκλ γεννήθηκε στις Φιλιππίνες και στα υπέρ του συγκαταλέγεται το γεγονός ότι είναι δυναμικός, έχει ισχυρό πολιτικό προφίλ, είχε πολύ καλές σχέσεις με τον Πάπα Φραγκίσκο, καθώς και το ότι προέρχεται από την αναπτυσσόμενη αγορά της Ασίας. Στα κατά του συγκαταλέγονται το νεαρό της ηλικίας του και το ότι θεωρείται υπερβολικά φιλόδοξος.
Πίτερ Τέρκσον, 76 ετών
AP/Gregorio Borgia
Γεννηθείς στη Γκάνα, η προσέγγιση του Τέρσκον στον διαθρησκειακό διάλογο είναι πολύ ανοιχτή, εν μέρει επειδή ο ίδιος προέρχεται από μια οικογένεια με διαφορετικές θρησκευτικές αντιλήψεις. Βέβαια, ερωτηματικό παραμένει το αν θα επιλεγεί ο πρώτος έγχρωμος Πάπας.
Ματέο Ζούπι, 69 ετών
AP/Alexander Zemlianichenko
Ένας ακόμη Ιταλός υποψήφιος. Θεωρείται προοδευτικός, ενώ είχε επίσης καλές σχέσεις με τον Πάπα Φραγκίσκο. Είναι δυναμικός σαν χαρακτήρας, ωστόσο το βιογραφικό του θεωρείται ιδιαίτερα αδύναμο.
Τέλος, ένα ακόμα όνομα που «ακούγεται», χωρίς όμως το όνομά του να διακινείται ευρέως είναι ο 59χρονος Χοσέ Τολεντίνο, ο οποίος ως ο νεότερος ηλικιακά υποψήφιος, έχει υποστηρίξει ότι οι βιβλικοί θεολόγοι πρέπει να αλληλεπιδρούν με τον σύγχρονο κόσμο, βλέποντας ταινίες και ακούγοντας μουσική.
AP/Andrew Medichinι
Το βιογραφικό του αποβιώσαντος πάπα Φραγκίσκου
O Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, o πρώτος πάπας προερχόμενος από την Λατινική Αμερική, ο θάνατος του οποίου ανακοινώθηκε σήμερα από το Βατικανό, είχε γεννηθεί στις 17 Δεκεμβρίου του 1936 στο Μπουένος 'Αιρες της Αργεντινής. Η οικογένειά του καταγόταν από το Πεδεμόντιο της βόρειας Ιταλίας: λογιστής στους αργεντίνικους σιδηρόδρομους ο πατέρας του, νοικοκυρά η μητέρα του.
Αφού πρώτα πήρε απολυτήριο τεχνικού λυκείου, αποφάσισε να μπει σε καθολική ιερατική σχολή. Στην συνέχεια έγινε μέλος του τάγματος των Ιησουιτών και σπούδασε φιλοσοφία. Το 1965 άρχισε να διδάσκει λογοτεχνία και ψυχολογία στο καθολικό κολέγιο του Σάντα Φε και, μετά από ένα χρόνο, σε θρησκευτικό ίδρυμα του Μπουένος 'Αιρες. Το 1969 χειροτονήθηκε ιερέας και έπειτα από ένα χρόνο ολοκλήρωσε και τις σπουδές του στην θεολογία.
Επί δεκαπέντε χρόνια δίδαξε σε καθολικά πανεπιστημιακά ιδρύματα, ενώ το 1986 μετέβη στην Γερμανία, όπου ολοκλήρωσε το διδακτορικό του. Το 1992 ορίσθηκε από τον πάπα Ιωάννη Παύλο Β', επίσκοπος της πόλης 'Αουκα και αναπληρωτής επίσκοπος του Μπουένος 'Αιρες. Στις 28 Φεβρουαρίου του 1992, επελέγη ως αρχιεπίσκοπος του Μπουένος 'Αιρες και ολόκληρης της Αργεντινής.
Το 2001 ο Ιωάννης Παύλος ο Β' τον όρισε καρδινάλιο και τον Απρίλιο του 2005 συμμετείχε στην εκλογή του πάπα Βενέδικτου από το Κονκλάβιο.
Ως αρχιεπίσκοπος του Μπουένος 'Αιρες, έδωσε έμφαση στην στήριξη των φτωχότερων πολιτών, στην διάδοση του λόγου του Θεού σε κάθε γωνιά της πόλης, στο να παραμείνουν «πάντα ανοικτές» οι πύλες όλων των εκκλησιών και στην στενή συνεργασία κληρικών και λαϊκών.
Ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο εξελέγη πάπας στις 13 Μαρτίου του 2013. Αποφάσισε να επιλέξει το όνομα Φραγκίσκος -δίνοντας έμφαση, κυρίως, στον τίτλο του επισκόπου Ρώμης- και να φορέσει σιδερένιο και όχι χρυσό σταυρό. «Tα αδέλφια μου, οι καρδινάλιοι, για να διαλέξουν τον νέο πάπα, έφτασαν μέχρι την άλλη άκρη του κόσμου», είπε στον πρώτο χαιρετισμό του προς τους πιστούς.
Σύμφωνα με όλους τους αναλυτές, αλλά και με τις καρδιές εκατομμυρίων πιστών, ήταν «ο πάπας των φτωχών», ο 'Αγιος Πατέρας των Καθολικών που έδωσε έμφαση στην βοήθεια και στην αλληλεγγύη προς τους μετανάστες, τους «τελευταίους» και τους ξεχασμένους. Έδωσε εντολή στις αρχές του Βατικανού να αφήνουν τους άστεγους να κοιμούνται στους δρόμους γύρω από τον 'Αγιο Πέτρο, αλλά και μέσα στην Πλατεία της βασιλικής εκκλησίας. «Ποιος είμαι εγώ για να κρίνω έναν ομοφυλόφιλο, όταν ο ίδιος αναζητά τον δρόμο του Θεού;», ήταν η απάντηση που έδωσε σε δημοσιογράφο, επιστρέφοντας αεροπορικά από ένα από τα πρώτα ταξίδια του ως ποντίφικα.
Με αναφορά στον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και στην ανθρωπιστική κρίση στην Γάζα, ο Φραγκίσκος επανέλαβε αμέτρητες φορές ότι «ο πόλεμος αποτελεί πάντα ήττα και κανείς δεν πρέπει ποτέ να το ξεχνά». Μια ημέρα μετά την έναρξη της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, ο Αργεντινός πάπας πήγε πεζός στην πρεσβεία της Ρωσίας παρά το Βατικανό για να ζητήσει με έμφαση από τον διπλωματικό εκπρόσωπο της Μόσχας να σιγήσουν τα όπλα.
Η σχέση του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο ήταν στενότατη. Τον προσκάλεσε και τον είχε στο πλευρό του σε όλες τις πρωτοβουλίες διαθρησκειακού διαλόγου, αποκαλώντας τον «αγαπητό αδελφό».
Εμπνεύστηκε από το έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη για την Εγκύκλιο υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος «Laudato sii» και ετοιμαζόταν να τον συναντήσει, τον ερχόμενο Μάιο, στην Μικρά Ασία για τα 1.700 χρόνια από την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας. Βαθιά του επιθυμία, όπως και του Προκαθήμενου της Ορθοδοξίας, ήταν να επιστρέψουν σύντομα οι δυο Εκκλησίες σε μόνιμο, κοινό εορτασμό του Πάσχα.
Δεν έλειψαν οι συγκρούσεις και οι επικριτές, εκείνοι που κατηγόρησαν τον λατινοαμερικανό πάπα, ότι δεν έδωσε το αναγκαίο βάρος στην ιεραρχία και στην τελετουργία, ότι μιλούσε μια γλώσσα υπερβολικά απλή η οποία θύμιζε, πολλές φορές, απλό ιερέα και όχι τον θρησκευτικό ταγό άνω του ενός δισεκατομμυρίου πιστών.
Αυτή, όμως, ήταν η πραγματική δύναμη του Φραγκίσκου: η αναφορά στην ουσία του χριστιανικού μηνύματος, η επίγνωση ότι ένας καλός πιστός και άνθρωπος κρίνεται, πρώτα απ' όλα, από την καθημερινή ζωή και τα έργα του. Μια στροφή προς μια αυθόρμητη, βαθιά ανθρωπιά, η οποία πολύ δύσκολα θα μπορέσει να ξεχαστεί τα επόμενα χρόνια από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
