Η πολιτικοστρατιωτική διαμάχη που εκτυλίσσεται με επίκεντρο τα σύνορα Ρωσίας και Ουκρανίας και πρωταγωνίστριες τη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, φαίνεται να επεκτείνεται σε όλο το φάσμα των σχέσεων τους. Η γενική επίθεση της Ουάσιγκτον σχετικά με τις ρωσικές προσπάθειες επέκτασης της επιρροής της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας το δείχνει αυτό άλλωστε ανάγλυφα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραδοσιακά βλέπουν με μεγάλη καχυποψία τις προσπάθειες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, και κατ' επέκταση της Μόσχας, να επεκτείνει τη δράση της πέρα από τα όρια της Ρωσίας, όπου θεσμοθετημένα δραστηριοποιείται.
Βέβαια, η εκκλησιαστική διαμάχη στα όρια του σχίσματος που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στις κεφαλές της Ορθοδοξίας, έχει θέσει νέες διαστάσεις σε αυτή την «αιώνια» αντιπαράθεση. Η ανεξαρτητοποίηση της Ουκρανικής Εκκλησίας από το Ρωσικό Πατριαρχείο και η απονομή της Αυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με Προκαθήμενο τον Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Επιφάνιο, έχει πυροδοτήσει την ευθεία σύγκρουση.
Το τελευταίο γεγονός που έχει εξάψει τις εντάσεις είναι οι αιτιάσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου για αντικανονική εισπήδηση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Η Ρωσική Εκκλησία φαίνεται να αναγνώρισε περισσότερους από 100 κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας από οκτώ αφρικανικές χώρες, δημιουργώντας Πατριαρχική Εξαρχία στην Αφρική.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες βέβαια δικαιολόγησαν τη συντονισμένη επίθεση τους στην πάγια προσπάθεια τους να συμβάλουν στην προστασία της ελευθερίας των θρησκευτικών μειονοτήτων ως βασικό στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Ωστόσο, είναι σαφές πως η αμερικανική στάση εκλαμβάνεται ως μία ακόμα απόπειρα στήριξης του Οικουμενικού Πατριαρχείου
Από την άλλη πλευρά, η ρωσική εκκλησία αποδίδει τη διαίρεση των Ορθοδόξων στην Ουκρανία ως έργο των ειδικών υπηρεσιών της Δύσης. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία διατηρεί την ενότητα της Ανατολικής Σλαβικής Ορθοδοξίας, βασιζόμενη σε πνευματικούς και πολιτιστικούς δεσμούς και όχι σε πολιτικές διαδικασίες, εξαιτίας των οποίων υπήρξε διαίρεση πιστών στην Ουκρανία, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.
Παρ’ ότι ανεξάρτητη στη θεωρία, η σχέση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας με το Κρεμλίνο και τον Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει δομήσει μία πολύ ισχυρή συμμαχία τόσο εντός όσο και εκτός των τειχών της Ρωσίας. Η αντίθεση στην πολιτική της Δύσης αποτελεί ένα συστατικό στοιχείο της σχέσης τους.
Η επιλογή της Ουάσιγκτον να λάβει μέρος σε αυτή τη μεγάλη διαμάχη, εν μέσω των εντάσεων με τη Ρωσία για την Ανατολική Ευρώπη, εξηγείται από τη διαχρονική ενασχόληση της με το ζήτημα. Ωστόσο στην παρούσα φάση, ένα ακόμα στοιχείο, με προαιώνια ιστορία προστίθεται στον μακρύ κατάλογο των αμερικανορωσικών ζητημάτων που απειλούν την ευαίσθητη ισορροπία στην Ανατολική Ευρώπη αλλά και ευρύτερα.
