Οι απειλές Τραμπ προς Γροιλανδία, Καναδά και Παναμά εξηγούν τα πάντα για το δόγμα «Πρώτα η Αμερική»
AP Photo/Evan Vucci
AP Photo/Evan Vucci
CNN

Οι απειλές Τραμπ προς Γροιλανδία, Καναδά και Παναμά εξηγούν τα πάντα για το δόγμα «Πρώτα η Αμερική»

Την απρόβλεπτη συμπεριφορά ενός «καρχαρία» του real estate που εξισώνει την εξωτερική και εμπορική πολιτική με το κυνήγι νέων συμφωνιών καθώς και τη νοοτροπία «Πρώτα η Αμερική» δείχνουν οι ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί του Ντόναλντ Τραμπ για τη Γροιλανδία, τον Καναδά και τον Παναμά. Ωστόσο, όπως αναφέρει το CNN, υπάρχει μέθοδος στην επεκτατική του νοοτροπία.

Με τον μοναδικό του τρόπο, ο Τραμπ παλεύει με ζητήματα εθνικής ασφάλειας που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι ΗΠΑ σε έναν νέο κόσμο που διαμορφώνεται από την άνοδο της Κίνας, τις ανισότητες της παγκοσμιοποίησης, την τήξη των πολικών πάγων και την αστάθεια των μεγάλων δυνάμεων. Ενώ, με το δόγμα «Πρώτα η Αμερική», ενσωματώνει τη χρήση της δύναμης των ΗΠΑ για την ανελέητη επιδίωξη στενών εθνικών συμφερόντων, ακόμη και με τον εξαναγκασμό μικρότερων, συμμαχικών δυνάμεων.

Σύμφωνα με το CNN, οι σκέψεις του Τραμπ για τον τερματισμό της Συνθήκης για τη Διώρυγα του Παναμά καταδεικνύουν ότι τη νέα κυβέρνηση απασχολεί η παρείσφρηση ξένων δυνάμεων στο δυτικό ημισφαίριο. Αυτό δεν είναι μια νέα ανησυχία - ήταν ένα σταθερό αφήγημα στην αμερικανική ιστορία, που χρονολογείται από το Δόγμα Μονρό στη δεκαετία του 1820, όταν οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες ήταν η απειλή. Το αφήγημα άντεξε μέσα από τους κομμουνιστικούς φόβους του Ψυχρού Πολέμου. Οι σημερινοί «σφετεριστές» είναι η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν.

Στο μεταξύ, η πεποίθηση του Τραμπ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να κυριαρχούν στη δική τους σφαίρα επιρροής αποτελούν επίσης μια σημαντική πρόγευση για το πώς θα μπορούσε να διαχειριστεί σημαντικές παγκόσμιες εστίες έντασης, συμπεριλαμβανομένου του πολέμου στην Ουκρανία και ενδεχομένως ακόμη και την Ταϊβάν.

Ο Τραμπ διατηρεί την απειλή της στρατιωτικής ισχύος

Υπενθυμίζεται ότι την Τρίτη (7/1) ο Τραμπ «έριξε λάδι στη φωτιά», αναζωπυρώνοντας τους φόβους της διεθνούς κοινής γνώμης για τη δεύτερη θητεία του, όταν ένας δημοσιογράφος τον ρώτησε αν μπορούσε να αποκλείσει το ενδεχόμενο να ανακτήσει τη Διώρυγα του Παναμά ή να καταλάβει τη στρατηγικής σημασίας για τις ΗΠΑ Γροιλανδία.

«Δεν πρόκειται να δεσμευτώ σε αυτό, όχι», είπε ο Τραμπ από το θέρετρό του Μαρ α Λάγκο. «Μπορεί να χρειαστεί να κάνεις κάτι».

Οι Καναδοί ανακουφίστηκαν όταν έμαθαν ότι ο εκλεγμένος πρόεδρος δεν θα στείλει την 82η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία στον 49ο παράλληλο. Είπε ότι θα χρησιμοποιούσε μόνο «οικονομική βία» για να προσαρτήσει την περήφανη κυρίαρχη δημοκρατία του βορρά και να την κάνει την «51η πολιτεία».

Όπως γίνεται συχνά με τον Τραμπ, οι απειλές του ήρθαν με ένα μείγμα κακίας και μικρότητας. Και υπήρχε ένα χαρακτηριστικό στοιχείο φάρσας, καθώς ο γιος του εκλεγμένου προέδρου, Ντόναλντ o Νεότερος, πέταξε με το Boeing της οικογένειας στη Γροιλανδία, με ένα «bobblehead» κουκλάκι του πατέρα του τοποθετημένο στον πίνακα ελέγχου του πιλοτηρίου. «Κάντε τη Γροιλανδία υπέροχη ξανά!» δημοσίευσε ο εκλεγμένος πρόεδρος στο δίκτυό του Truth Social λίγο πριν προσγειωθεί ο γιος του.

Είναι απίθανο ο Τραμπ να πάρει αυτό που θέλει με τον Καναδά, τον Παναμά ή τη Γροιλανδία. Έτσι, η στρατηγική του μπορεί να στοχεύει στην επίτευξη καλύτερων συμφωνιών για τις ΗΠΑ –ίσως μία έκπτωση για τα αμερικανικά πλοία που διέρχονται από τη βασική πλωτή οδό μεταξύ του Ατλαντικού και του Ειρηνικού Ωκεανού, μεγαλύτερη αμερικανική πρόσβαση σε κοιτάσματα σπάνιων γαιών στη Γροιλανδία και θαλάσσιους δρόμους που αποκαλύπτονται από την τήξη των πολικών πάγων, καθώς και μια νέα εμπορική συμφωνία με τον Καναδά που θα μπορούσε να ωφελήσει τους αμερικανούς βιομηχάνους. Ο Τραμπ θα ήταν βέβαιο ότι θα παρουσιάσει οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία σαν μια τεράστια νίκη που μόνο ο ίδιος θα μπορούσε να έχει πετύχει, ακόμη κι αν καταλήξει να είναι μάλλον «διακοσμητική» όπως η συμφωνία ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά στην πρώτη του θητεία.

Αλλά οι απειλές του Τραμπ ενσαρκώνουν ένα από τα σκεπτικά της εξωτερικής πολιτικής του: ότι κάθε χώρα πρέπει να επιδιώκει επιθετικά τους στόχους της μονομερώς με τρόπο που αναπόφευκτα θα ωφελήσει ισχυρά, πλούσια έθνη όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες.

«Ως πρόεδρος, έχω απορρίψει τις αποτυχημένες προσεγγίσεις του παρελθόντος και με υπερηφάνεια βάζω την Αμερική πρώτη, όπως θα έπρεπε να βάζετε τις χώρες σας πρώτα. Δεν πειράζει - αυτό έπρεπε να κάνετε», είπε ο Τραμπ στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 2020.

Αυτό είναι ένα δόγμα που αποστάχθηκε από μια ζωή στην οποία ο Τραμπ προσπάθησε να είναι πάντα το πιο επιθετικό άτομο σε κάθε αίθουσα επιδιώκοντας «νίκες» έναντι των πιο αδύναμων αντιπάλων. Αυτό εξηγεί την παρατήρησή του ότι η Δανία πρέπει να παραδώσει τη Γροιλανδία, μια αυτοδιοικούμενη οντότητα εντός του βασιλείου της, επειδή είναι σημαντική για την ασφάλεια των ΗΠΑ. Αν όχι, ο Τραμπ διεμήνυσε πως «θα επιβάλλω δασμούς στη Δανία σε πολύ υψηλό επίπεδο».

Ο εκλεγμένος πρόεδρος χαρακτήρισε επίσης την απόφαση των ΗΠΑ να παραδώσουν τη Διώρυγα του Παναμά το 1999 στο πλαίσιο μιας συνθήκης που υπέγραψε ο Τζίμι Κάρτερ ως ανοησία που σπατάλησε τα πλεονεκτήματα της αμερικανικής ισχύος. Ισχυρίστηκε ψευδώς ότι τα αμερικανικά πλοία υφίσταντο διακρίσεις στα τέλη διέλευσης και ότι η Κίνα, όχι ο Παναμάς, εκμεταλλευόταν την πλωτή οδό (εταιρείες που ανήκουν στο Πεκίνο διαχειρίζονται ορισμένα λιμάνια στον Παναμά). «Δώσαμε τη Διώρυγα του Παναμά στον Παναμά. Δεν το δώσαμε στην Κίνα και έκαναν κατάχρηση», είπε ο Τραμπ λίγο πριν φτάσει η σορός του Κάρτερ στην Ουάσιγκτον πριν από τη δημόσια κηδεία της Πέμπτης.

Η σκληρή προσέγγιση του Τραμπ εξηγεί επίσης γιατί βλέπει ελάχιστη διάκριση μεταξύ των συμμάχων και των αντιπάλων των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, παραπονέθηκε την Τρίτη ότι ο Καναδάς, ο πλησιέστερος γεωγραφικός φίλος της Αμερικής, προστατευόταν «δωρεάν» από την αμυντική ομπρέλα των ΗΠΑ, και ως εκ τούτου θα έπρεπε να είναι πολιτεία και όχι έθνος. Μια τέτοια άποψη αποκηρύσσει τη φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ που βλέπει τις συμμαχίες ως επενδύσεις που πολλαπλασιάζουν την αμερικανική ισχύ και προστατεύουν τη δημοκρατία και την ελευθερία.

Οι ΗΠΑ μπορεί να υποχωρούν από τον κόσμο, αλλά εστιάζουν στην «αυλή» τους

Η αποστολή στρατευμάτων για να καταλάβουν τη Διώρυγα του Παναμά ή τη Γροιλανδία μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με τις προεκλογικές προειδοποιήσεις του Τραμπ ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αποφύγουν νέες εμπλοκές στο εξωτερικό. Αλλά αποτελεί παράδειγμα της ιδεολογίας «Πρώτα η Αμερική». Μια υποχώρηση από τον «παλιό κόσμο» στη δεύτερη θητεία του Τραμπ θα μπορούσε να αντικατασταθεί από έναν «ηπειρωτισμό» που θα μπορούσε να «εκτοπίσει την παγκοσμιοποίηση», υποστήριξε ο Χαλ Μπράντς, καθηγητής παγκόσμιων υποθέσεων στο Johns Hopkins School of Advanced International Studies, τον περασμένο Μάιο. 

Αυτό θα επικαιροποιούσε το δόγμα που αποκαλύφθηκε από τον πρόεδρο Τζέιμς Μονρό το 1823, στο οποίο ο πρόεδρος Θεόδωρος Ρούσβελτ πρόσθεσε αργότερα ένα συμπέρασμα - ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να προστατεύουν ζωή και περιουσία στις χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Ενώ ο Τραμπ έχει προκαλέσει παγκόσμια έκπληξη με τη νέα του ρητορική για τη Διώρυγα του Παναμά, έδειξε για πρώτη φορά μια πιο σκληρή γραμμή για την αυλή της Αμερικής στην πρώτη του θητεία. «Εδώ στο δυτικό ημισφαίριο, δεσμευόμαστε να διατηρήσουμε την ανεξαρτησία μας από την παρείσφρηση επεκτατικών ξένων δυνάμεων», είπε ο Τραμπ στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2018. «Είναι η επίσημη πολιτική της χώρας μας από τον πρόεδρο Μονρό ότι απορρίπτουμε την παρέμβαση. των ξένων εθνών σε αυτό το ημισφαίριο και στις δικές μας υποθέσεις».

Η πολιτική του αντιπροσώπευε μια διαίρεση με την κυβέρνηση Ομπάμα που συνάδει με την πολιτική αντίδρασης του Τραμπ. Το 2013, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι είπε στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών: «Η εποχή του Δόγματος Μονρό έχει τελειώσει».

Η επανεκκίνηση του Δόγματος Μονρό του 21ου αιώνα στοχεύει την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν και τις επιχειρηματικές, στρατιωτικές και μυστικές συνεργασίες τους σε χώρες όπως η Βενεζουέλα, η Βολιβία, η Νικαράγουα και η Κούβα.

Ο Μάρκο Ρούμπιο βρίσκεται στην ίδια σελίδα με το νέο του «αφεντικό». Ο γερουσιαστής της Φλόριντα είπε σε ακρόαση της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων το 2022 ότι η Κίνα ασκούσε οικονομική επιρροή με τρόπο που έπληξε τις περιφερειακές οικονομίες και ενίσχυσε τα καρτέλ που εξάγουν φαιντανύλη και βία πέρα από τα σύνορα των ΗΠΑ. «Το κάνουν αυτό γιατί γνωρίζουν ότι το χάος στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική θα μας βλάψει σοβαρά, θα μας αποσταθεροποιήσει, και μας θεωρούν ως τον πρωταρχικό και κεντρικό τους αντίπαλο», είπε ο Ρούμπιο. «Δεν έχουμε την πολυτέλεια να αφήσουμε το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα να επεκτείνει την επιρροή του και να απορροφήσει τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική στο ιδιωτικό του πολιτικοοικονομικό μπλοκ».