Του Χαράλαμπου Τσιλιώτη
Οι εκλογές της 12 Δεκεμβρίου 2019 στην Μεγάλη Βρετανία θα μείνουν ιστορικές για πολλούς λόγους. Καταρχάς είναι οι πρώτες μετά από 100 χρόνια που διεξήχθησαν μήνα Δεκέμβριο και μετά από πολλές δεκαετίες χειμώνα. Επανεπιβεβαίωσαν την εξουσία των Συντηρητικών και του ηγέτη τους Μπόρις Τζόνσον όχι με την ισχνή πλειοψηφία που στο τέλος ήταν μειοψηφία στην προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο, όχι μόνο με άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία αλλά με την μεγαλύτερη μετά το 1987 που είχε πετύχει η Μάργκαρετ Θάτσερ.
Επιβεβαιώνουν και δικαιώνουν την πολιτική του Συντηρητικού Πρωθυπουργού για «get Brexit done», την στιγμή που από τότε που ανέλαβε την ηγεσία των Τόρις και την Πρωθυπουργία έχασε όλες τις κοινοβουλευτικές μάχες και είχε μία ηχηρή ήττα στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο δέχθηκε για πρώτη φορά στα δικαστικά χρονικά του ΗΒ ότι ο Πρωθυπουργός ήταν «ένοχος» παραβίασης του Συντάγματος.
Αποδείχθηκε ότι ο Τζόνσον κατάφερε να συσπειρώσει το pro Brexit στρατόπεδο υπό την ηγεσία του και κυρίως να εξασφαλίσει την υποστήριξη του μεγαλύτερου υπέρμαχου αυτού, του Νάιτζελ Φάρατζ, σε αντίθεση με τους αντιπάλους του Brexit, τους Remainers, οι οποίοι απέτυχαν να συνασπισθούν υπό την ηγεσία του μεγαλύτερου κόμματος που θα μπορούσε να στηρίξει το Remain, τους Εργατικούς.
Σε αυτό συνέβαλε αναμφίβολα ότι οι Εργατικοί είχαν μία βάση διασπασμένη στο θέμα του Brexit και έναν ηγέτη που στην πραγματικότητα ήθελε το Brexit και το κυριότερο, αντιπαθή στην πέραν της αριστερής πτέρυγας του κόμματος του εκλογική βάση. Οι εκλογές αυτές αποτελούν τον μεγαλύτερο εκλογικό κόλαφο για το κόμμα των Εργατικών από το 1934, οι οποίοι έχασαν έδρες που παραδοσιακά κατείχαν καθ' όλη την μεταπολεμική περίοδο. Αποτέλεσμα ήταν να αναγγείλει την αποχώρησή του από την ηγεσία του κόμματος ο μέχρι τώρα ηγέτης του Τζέρεμυ Κόρμπιν.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν τις μέχρι τώρα ορατές ιστορικές συνέπειες των βρετανικών εκλογών. Σίγουρα όμως θα υπάρξουν και συνέπειες τις οποίες μπορούμε να πιθανολογήσουμε σοβαρά ή και να αναμείνουμε ανάλογα με τον συνδυασμό των εξελίξεων και οι οποίες σίγουρα προϊδεάζουν για την ιστορικότητά τους. Έτσι αναμένεται ότι ο Τζόνσον θα επιβληθεί στο εσωτερικό του κόμματός του τόσο έναντι των «σκληρών» Brexiteers που επιδιώκουν μία αποχώρηση χωρίς συμφωνία (no deal Brexit) όσο και έναντι των Remainers, οι οποίοι αντιτίθενται στο Brexit.
Οι πιθανότητες να υποχωρήσει και να αποδεχθεί την πολιτική των μεν ή των δε δεν είναι προς το παρόν ορατές. Επίσης, είναι ενδεχόμενο να δώσει κάποιον ρόλο στον σκληρό υπέρμαχο του Brexit Νάιτζελ Φάρατζ, ο οποίος συνέβαλε σημαντικά σε αυτήν την θριαμβευτική νίκη του Τζόνσον, προφανώς όχι άνευ ανταλλαγμάτων.
Από την άλλη η αλλαγή στην ηγεσία των Εργατικών αναμένεται να συνοδευθεί με εσωστρέφεια και προβληματισμό στο εσωτερικό τους ως προς την αναζήτηση νέου ηγέτη και νέας στρατηγικής καθότι η ριζοσπαστική αριστερή πολιτική και το αντίστοιχο πρόγραμμα του Κόρμπιν τρόμαξαν πολύ κόσμο που ενώ υποστήριζε την παραμονή στην ΕΕ ψήφισε Τζόνσον και Brexit για να μην δει τον Κόρμπιν στην Ντάουνινγκ Στρητ 10.
Η βασικότερη βέβαια συνέπεια των εκλογών είναι η ολοκλήρωση του Brexit, τουλάχιστον σε πρώτη φάση όπως ορίζει το άρθρο 50 Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την ολοκλήρωση της Συμφωνίας Αποχώρησης. Ήδη έχει συμφωνηθεί τον Οκτώβριο ένα κείμενο ως Σχέδιο Συμφωνίας, το οποίο δεν διαφέρει και πολύ από αυτό που είχε συμφωνήσει η προκάτοχος του Τζόνσον στην πρωθυπουργία Τερέζα Μέη και το οποίο αναμένεται να εγκριθεί καταρχήν από τα δύο σώματα του Westminster.
Εν συνεχεία θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, να αποφασισθεί η σύναψή του από το Συμβούλιο, να υπογραφεί από τα δύο μέρη και να κυρωθεί με νόμο από το Westminster. Όλα αυτά θα πρέπει να έχουν γίνει μέχρι 31 Ιανουαρίου 2020, το γεγονός, όμως, ότι ο Τζόνσον έχει άνετη πλειοψηφία, τον βοηθάει να τα πετύχει όλα αυτά γρήγορα. Ήδη αναμένεται από ώρα σε ώρα η ανάθεση της εντολής σχηματισμού κυβερνήσεως από την Βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ και εντός ολίγων ημερών η σύγκληση της Βουλής των Κοινοτήτων σε σώμα και η ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων από την Βασίλισσα στο όνομα της κυβέρνησης.
Κι αν όλα αυτά χρειάσθηκαν ένα δημοψήφισμα, τέσσερις κυβερνήσεις με τρεις Πρωθυπουργούς, δύο εκλογικές αναμετρήσεις και τρία περίπου χρόνια διαπραγματεύσεων για να φτάσουμε στην έξοδο, όσο κι αν φαίνεται παράξενο, τα δύσκολα τώρα αρχίζουν. Το συμφωνηθέν Σχέδιο Συμφωνίας προβλέπει μία μεταβατική περίοδο μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2020, όπου τα πράγματα θα μείνουν λίγο πολύ ως έχουν με την Τελωνειακή Ένωση και την Ενιαία Αγορά, χωρίς όμως το ΗΒ να συμμετέχει στους θεσμούς της ΕΕ και την λήψη των αποφάσεων.
Η μεταβατική αυτή περίοδος μπορεί να παραταθεί κοινή συναινέσει για ένα ή δύο χρόνια. Εν συνεχεία τα μέρη, που αυτή την φορά δεν θα είναι μόνο δύο, η ΕΕ και το ΗΒ, αλλά 29, δηλαδή τα δύο μέρη συν τα 27 κράτη μέλη, θα πρέπει να συμφωνήσουν σε μία Συμφωνία που θα καθορίζει τις μελλοντικές σχέσεις τους, σε όλους τους τομείς και κυρίως στα θέματα εμπορίου και ενιαίας αγοράς. Υπάρχει λοιπόν ο κίνδυνος να μην επιτευχθεί τελικά αυτή η συμφωνία και να πάμε σε ένα no deal Brexit με καθυστέρηση 1, 2 ή 3 ετών.
Επίσης, το Brexit θα φέρει στην επιφάνεια τα ακανθώδη ζητήματα της ενότητας του ΗΒ, με τις αποσχιστικές τάσεις στην Β. Ιρλανδία και κυρίως στην Σκωτία να ενισχύονται. Οι μεν Βορειοϊρλανδοί Εθνικιστές του Σιν Φέην επιθυμούν την ένωση με την Δημοκρατία της Ιρλανδίας για να παραμείνουν στην ΕΕ ως τμήμα κράτους μέλους, οι δε Σκωτσέζοι Εθνικιστές του SNP επιθυμούν την ανεξαρτητοποίηση με δημοψήφισμα, για να διαπραγματευθούν την ένταξή τους στην ΕΕ ως ανεξάρτητο κράτος.
Είναι ξεκάθαρο ότι το έργο του Τζόνσον δεν θα είναι καθόλου εύκολο έχοντας ανοικτά μέτωπα με την ΕΕ, τα κράτη μέλη, την Σκωτία και την Β. Ιρλανδία. Εναπόκειται στην μαεστρία του για να αποδείξει με τους χειρισμούς του, εάν μπορεί να καταφέρει να διαχειρισθεί όλα αυτά τα μέτωπα μαζί. Μέχρι τώρα, πάντως, οι επιδόσεις του ήταν πραγματικά εντυπωσιακές.
Μένει να τις δούμε και στο μέλλον και κυρίως να δούμε εάν θα είναι εκτός από ο τελευταίος Πρωθυπουργός του ΗΒ στην ΕΕ και ο τελευταίος Πρωθυπουργός του ΗΒ με την μέχρι τώρα μορφή του.
AP Photo/Alberto Pezzali
