Αποφασισμένη να προσέλθει σε μια διαδικασία η οποία είτε θα οδηγηθεί σε αδιέξοδο είτε θα νομιμοποιήσει την απαίτηση για αλλαγή βάσης στη λύση του Κυπριακού, είναι η τουρκική πλευρά. Ενόψει της Διευρυμένης πενταμερούς διάσκεψης της Γενεύης, προβάλλει τη λύση των δύο κρατών, προκειμένου να κερδίσει τουλάχιστον την έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους.
Τέσσερα χρόνια μετά το ναυάγιο της προηγούμενης Πενταμερούς, που έγινε και πάλι στη Γενεύη και στο οποίο οδήγησαν η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι δηλώνοντας ότι πλέον δε συζητούν λύση ομοσπονδίας, συναντώνται στις 17 και 18 Μαρτίου στην ελβετική πόλη ο Πρόεδρος της Κύπρου, Ν. Χριστοδουλίδης, ο εκπρόσωπος της τουρκοκυπριακής κοινότητας, Ε. Τατάρ, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας, Γ. Γεραπετρίτης και Χ. Φιντάν, εκπρόσωπος του βρετανικού ΥΠΕΞ και ο ΓΓ του ΟΗΕ, Α. Γκουτέρες. Πρόκειται για μια προσπάθεια να διερευνηθούν δυνατότητες για επανέναρξη δομημένων συνομιλιών για το Κυπριακό, μια προοπτική που, ωστόσο, φαντάζει απίθανη.
Η Τουρκία, που δεν αντιμετωπίζει φυσικά το Κυπριακό ως θέμα επανένωσης των δύο κοινοτήτων και δημιουργίας ενός πραγματικά ανεξάρτητου ομοσπονδιακού κράτους, θεωρεί ότι το Κυπριακό είναι ζωτικής σημασίας για τα στρατηγικά συμφέροντά της στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μ. Ανατολή. Επιζητεί τρόπους ώστε, ακόμη και μετά τη λύση, να διατηρεί έλεγχο στο νησί μέσω της τουρκοκυπριακής κοινότητας ή των ρυθμίσεων ασφαλείας που θα υπάρξουν.
Όλο το τελευταίο διάστημα, η Τουρκία σταθερά δηλώνει ότι δεν αποδέχεται πλέον τη συζήτηση της ομοσπονδίας και ότι πρέπει να δρομολογηθεί λύση η οποία θα αποδέχεται την «πραγματικότητα» των δύο λαών και των δύο κρατών. Έχει επιδοθεί, μάλιστα, σε διπλωματικό αγώνα ώστε να προωθήσει τη διεθνή αναγνώριση του ψευδοκράτους, μια προσπάθεια η οποία προς το παρόν, πάντως, δεν έχει ευοδωθεί, παρά τις απόπειρες αναβάθμισης των σχέσεων που έχουν επιχειρηθεί από χώρες που ανήκουν στον λεγόμενο «τουρκικό κόσμο» και ιδίως από το Αζερμπαϊτζάν.
Στη Γενεύη, ο Πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης μεταβαίνει έχοντας στον φάκελό του όλα τα σενάρια, αλλά βασική επιδίωξή του είναι να επιβεβαιωθεί η βάση λύσης του Κυπριακού, όπως προβλέπεται από τις αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ και το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Ταυτόχρονα, επιδιώκει να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον που δε θα οδηγήσει σε πλήρες αδιέξοδο, αφήνοντας περιθώρια συνέχισης της πρωτοβουλίας του ΓΓ του ΟΗΕ.
Μεγάλο ερωτηματικό παραμένει η στάση του κ. Γκουτέρες, ο οποίος αρκετές φορές έχει εκπλήξει δυσάρεστα, καθώς στην προσπάθειά του να ικανοποιήσει όλες τις πλευρές και να αποφύγει την κατάρρευση μιας διαδικασίας που έχει υπό την αιγίδα του, πειραματίζεται με εξαιρετικά ευαίσθητα θέματα.
Έτσι, κανείς δεν γνωρίζει αν ο κ. Γκουτέρες στη Γενεύη θα υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες, κατά την άποψή του, απομακρύνουν το ναυάγιο και διαμορφώνουν έναν Οδικό Χάρτη για επόμενες διερευνητικές συνομιλίες, ώστε να εξευρεθεί αυτό που ονομάζει «κοινό έδαφος».
Βεβαίως, αυτή η αντίληψη περί «γεφύρωσης του χάσματος» μεταξύ των δύο πλευρών είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, καθώς με την Κύπρο να επιμένει στη νόμιμη βάση επίλυσης, βάσει των ψηφισμάτων του ΣΑ του ΟΗΕ, και την τουρκική πλευρά να ζητά την ανατροπή αυτού του πλαισίου, η αναζήτηση κοινού εδάφους είναι προφανές ότι γέρνει προς την τουρκική πλευρά…
Όμως, για να είναι πιο απτές οι απαιτήσεις της, η τουρκική πλευρά επιμένει, μέσω του Ε. Τατάρ, ότι πριν από τις συνομιλίες θα πρέπει να αποδοθούν στο ψευδοκράτος τα λεγόμενα 3Α: απευθείας επαφές, απευθείας πτήσεις και απευθείας εμπόριο. Αυτά φυσικά οδηγούν σε έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους, με πρόσχημα τη δήθεν άρση της απομόνωσής του. Η επιδίωξη της τουρκικής πλευράς είναι να γίνει αποδεκτή η απαίτησή της ότι εκ των προτέρων θα πρέπει να αποφασιστούν μέτρα για την «άρση της απομόνωσης» του ψευδοκράτους, σε περίπτωση που δεν προχωρήσει η διαδικασία αυτή.
Για την τουρκική πλευρά, μείζον ζήτημα αποτελεί το θέμα των υδρογονανθράκων. Η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται σε φάση επανεκκίνησης του προγράμματος ερευνών και αξιοποίησης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της, με την Τουρκία, προς το παρόν, πέραν των ρητορικών αντιδράσεων και απειλών, να μην επιχειρεί παρεμβάσεις επί του πεδίου.
Η Άγκυρα, αλλά και ο Ε. Τατάρ, παρακολουθούν επίσης με ανησυχία την εμβάθυνση και ανάπτυξη των στρατιωτικών σχέσεων της Κύπρου με τις ΗΠΑ, οι οποίες αποκτούν στρατηγικό χαρακτήρα και διευκολύνουν τις προσπάθειες της Κύπρου για αναβάθμιση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Εθνικής Φρουράς. Η Τουρκία επιθυμεί να έχει απέναντί της, τόσο στο πεδίο όσο και στις διαπραγματεύσεις, μια αδύναμη Κυπριακή Δημοκρατία, χωρίς συμμαχίες και χωρίς στοιχειώδη αμυντική δυνατότητα.
Η Τουρκία είναι προφανές ότι δεν έχει καμία πρόθεση να δείξει σημάδια υποχώρησης και συνεννόησης στο Κυπριακό, αλλά ούτε και στα ελληνοτουρκικά. Πολύ περισσότερο, δε, όταν κυριαρχεί η πλήρης ρευστότητα στην περιοχή και η ίδια δεν έχει ακόμη αποκωδικοποιήσει τις προθέσεις του Ν. Τραμπ για τις σχέσεις με την Τουρκία.
Η σκληρή θέση της στο Κυπριακό αποκαλύπτει και την αλαζονεία με την οποία αντιμετωπίζει τη συζήτηση που έχει ξεκινήσει για την ένταξή της στο εγχείρημα της συλλογικής ευρωπαϊκής άμυνας. Παρόλο που γνωρίζει ότι η Λευκωσία και η Αθήνα δεν πρόκειται να συναινέσουν σε κανένα βήμα που θα φέρει την Τουρκία από το «παράθυρο» στην Ε.Ε., χωρίς να εκπληρωθούν βασικές προϋποθέσεις και δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί.
Η έκβαση της Διευρυμένης Διάσκεψης της Γενεύης επηρεάζει φυσικά και τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά, καθώς η επιβεβαίωση του αδιεξόδου λόγω των τουρκικών απαιτήσεων θα προστεθεί στο ήδη βαρύ κλίμα που υπάρχει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αυτό φαίνεται και από την παρεμπόδιση, εκ μέρους της Τουρκίας, της υλοποίησης των ερευνών για την πόντιση του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Κύπρου, αλλά και από την επίδειξη ισχύος στο πεδίο, με την αμφισβήτηση του ελληνικού κυριαρχικού δικαιώματος να ασκείται μόνο εντός των χωρικών υδάτων των 6 ναυτικών μιλίων.
Ο Γ. Γεραπετρίτης, στη συνάντηση που θα έχει στο περιθώριο της Διάσκεψης στη Γενεύη με τον Χ. Φιντάν, θα επιχειρήσει άλλη μία φορά να πείσει την τουρκική πλευρά να μην αντιδράσει στις έρευνες για την ηλεκτρική διασύνδεση.
Πάντως, η Αθήνα είναι αποφασισμένη, όπως δήλωσε ο ίδιος ο ΥΠΕΞ μετά την Τριμερή με την Κύπρο και το Ισραήλ που έγινε στην Αθήνα, το έργο να προχωρήσει και να υλοποιηθεί σύμφωνα με τον προγραμματισμό. Εφόσον δεν υπάρξει κατανόηση από την Τουρκία για το θέμα των ερευνών, τότε θα παραμείνει ανοιχτή μια εστία έντασης, σε μια στιγμή μάλιστα όπου η προσπάθεια της Τουρκίας να μπει από το «παράθυρο» στην Ευρωπαϊκή Άμυνα και Ασφάλεια θα προκαλέσει νέες τριβές μεταξύ των δύο χωρών.
