Μεταβάλλει προς άγνωστη κατεύθυνση τις ισορροπίες τόσο εντός των δομών της Χαμάς, όσο και μεταξύ των αντιμαχόμενων παλαιστινιακών παρατάξεων, η εξουδετέρωση του Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη, με ανοιχτό το ερώτημα αν θα μπορούσε να καταστεί καταλύτης για κάποια μορφή συσπείρωσης, ενδοπαλαιστινιακής συνεννόησης και στο ευκταίο σενάριο αλλαγής προσέγγισης έναντι του Ισραήλ, ή εάν θα δώσει το έναυσμα για μεγαλύτερο εξτρεμισμό και ριζοσπαστικοποίηση.
Πέραν του προφανούς, ότι μπαίνουν στον «πάγο» οι ούτως ή άλλως εν πολλοίς τελματωμένες διαμεσολαβητικές προσπάθειες για εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας, το τι μέλλει γενέσθαι στον «πολιτικό χάρτη» των Παλαιστινίων δεν θα βρει γρήγορα απάντηση. Το «δρόμο» θα δείξει η έκβαση της «πάλης» που θα ανοίξει στους κόλπους της Χαμάς για τη διαδοχή του Ισμαήλ Χανίγια -δίχως να παραγνωρίζεται ότι κατείχε ρόλο-«κλειδί» στις διαπραγματεύσεις, αλλά όχι και στο πεδίο στη Γάζα.
Στους «μετριοπαθείς» της Χαμάς συγκαταλεγόταν κατά γενική εκτίμηση των αναλυτών ο Χανίγια -όσο... μετριοπαθές μπορεί να ήταν το χαμόγελο ικανοποίησής του μετά τη σφαγή Ισραηλινών αμάχων την 7η Οκτωβρίου. Πάρα ταύτα, για τα δεδομένα της οργάνωσης που έχει «ιερό σκοπό» τον αφανισμό του Κράτους του Ισραήλ, και παρά τη σκληρή ρητορική, θεωρούνταν πράγματι πιο «πραγματιστής» σε σύγκριση με τους με τους στρατιωτικούς ηγέτες Μοχάμεντ Ντέιφ και Γιαχία Σινουάρ που «υπέγραψαν» το αιματοκύλισμα στο Ισραήλ.
Υπό αυτή την έννοια, έχει σημασία το πρόσωπο που θα τον διαδεχθεί. Πρωτίστως σημασία έχει ως προς την ενδοπαλαιστινιακή συνεννόηση, όπως σημασία έχει και πώς θα διαχειριστεί τα νέα δεδομένα μία αδύναμη, βουτηγμένη στη διαφθορά Παλαιστινιακή Αρχή υπό τα ηνία του Μαχμούντ Αμπάς.
Μία Παλαιστινιακή Αρχή απονομιμοποιημένη στα μάτια του ίδιου του παλαιστινιακού λαού, με τον «ισόβιο» Αμπάς να είναι κάθε άλλο παρά άμοιρος ευθυνών για το «κενό» που άφησε και το πρόσφορο έδαφος που βρίσκει η Χαμάς για να προσυλητήσει, ριζοσπαστικοποιήσει και «παρεισφρήσει» και στη Δυτική Όχθη. Και μάλλον το δυσμενέστερο από κάθε άποψη είναι να επικρατήσει η «γραμμή» Σινουάρ που φέρεται να κρύβεται κάπου στα υπόγεια τούνελ της Γάζας -αυτό είναι και ένα γεγονός που έχει επί μήνες καταστήσει δύσκολη την επικοινωνία και το συντονισμό μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της Χαμάς.
Ο Γιαχία Σινουάρ είναι από τα σημαντικότερα εναπομείναντα ηγετικά πρόσωπα της Χαμάς, αν και «παγιδευμένος» στη Γάζα και πρώτος στη λίστα του Ισραήλ προς εξόντωση. Ο Χαλέντ Μεσάαλ, που είχε βρεθεί στην κεφαλή της Χαμάς και στο παρελθόν, είναι επίσης «παρών». Και αυτός θεωρείται πιο «μετριοπαθής», αν και δεν φαίνεται πρωτιμώμενη επιλογή της Τεχεράνης. Μία ακόμη πιθανή υποψηφιότητα είναι αυτή του Ζάχερ Τζαμπαρίν, αρμοδίου για τους Παλαιστίνιους κρατούμενους στις ισραηλινές φυλακές, που θεωρείται ότι θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο στις διαπραγματεύσεις για την αποφυλάκιση κρατουμένων διά της οποίας «περνά» μία εκεχειρία για τη Γάζα.
Αξιωματούχοι της Χαμάς σπεύδουν να διαμηνύσουν πως η «Χαμάς είναι ιδεολογία, και η δολοφονία του ηγέτη της ούτε θα την αλλάξει, ούτε θα την κάνει να παραδοθεί ή να κάνει παραχωρήσεις». Η Χαμάς έχει «ξεπεράσει» αρκετές δολοφονίες ηγετών της από τον ιδρυτή και πνευματικό ηγέτη σεΐχη Γιασίν, ο οποίος και αποτέλεσε τον μέντορα του Χανίγια και εξουδετερώθηκε σε ισραηλινό χτύπημα το 2014. «Δεν χρειάζεται να κλαίτε. Πρέπει να είστε έτοιμοι για εκδίκηση», έλεγε τότε ο Χανίγια στο πλήθος που είχε συγκεντρωθεί έξω από το νοσοκομείο Αλ Σίφα στην Πόλη της Γάζας.
Εν αμφιβόλω τίθεται τώρα μετά το θάνατό του και η πορεία των συνομιλιών για επαναπροσέγγιση της Χαμάς και της Φατάχ, εκπρόσωποι των οποίων συναντήθηκαν μόλις πριν από λίγες ημέρες στο Πεκίνο με μεσολάβηση της Κίνας, η οποία καθ' αυτό τον τρόπο βρήκε την ευκαιρία να δηλώσει παρούσα στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Έπειτα από 17 χρόνια ενδοπαλαιστινιακής σύγκρουσης που άφησε τη Γάζα στο έλεος της Χαμάς μετά τον σύντομο εμφύλιο που ακολούθησε τις εκλογές του 2017, οι δύο παρατάξεις υπέγραψαν στο Πεκίνο κοινή διακήρυξη περί σχηματισμού προσωρινής κυβέρνησης εθνικότητας ενότητας σε Γάζα και Δυτική Όχθη.
Κατά τους ίδιους τους Παλαιστίνιους αναλυτές το κείμενο επί της ουσίας στερούνταν περιεχομένου. Προσέφερε ελάχιστες ενδείξεις για το πώς θα μπορούσε να σχηματιστεί μία τέτοια κυβέρνηση ή πότε. «Αυτό που συνέβη στην Κίνα δεν είναι σημαντικό. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Χαμάς και η Φατάχ σκοπεύουν να τερματίσουν τη μεταξύ τους ρήξη», δήλωνε ο Τζεχάντ Χαρμπ του Παλαιστινιακού Κέντρου Πολιτικών Ερευνών (PSR). Για πολλούς Παλαιστίνιους, χωρίς συγκεκριμένα βήματα για να γίνει το σχέδιο ενότητας πραγματικότητα, η σύνοδος στην κινεζική πρωτεύουσα δεν ήταν κάτι περισσότερο από μία παράσταση, την οποία έχουν ξαναδεί. Αυτά, πέραν του γεγονότος ότι το Ισραήλ έχει ξεκαθαρίσει ότι η Χαμάς δεν έχει καμία θέση σε όποια διακυβέρνηση, οπουδήποτε.
Η δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια δεν θεωρείται ότι μπορεί να ωφελήσει τη Φατάχ. Σε κάθε περίπτωση οι πλέον πρόσφατες δημοσκοπήσεις καταδείκνυαν πως ο Ισμαήλ Χανίγια ήταν πολύ δημοφιλής από τον γηραιό και γραπωμένο στην εξουσία Μαχμούντ Αμπάς. Τα καταστήματα στη Δυτική Όχθη σήμερα έκλεισαν και πραγματοποιήθηκε πορεία διαμαρτυρίας, μία «αμήχανη» στιγμή για την Παλαιστινιακή Αρχή στη Ραμάλα.
Ο Μαχμούντ Αμπάς καταδίκασε «τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια ως δειλή πράξη» και κάλεσε τους Παλαιστίνιους να παραμείνουν ενωμένοι εναντίον του Ισραήλ. «Ο πρόεδρος του Κράτους της Παλαιστίνης Μαχμούντ Αμπάς καταδίκασε έντονα τη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια, θεωρώντας την δειλή πράξη και σοβαρή κλιμάκωση. Προέτρεψε τον λαό μας και τις δυνάμεις του να ενωθούν, να παραμείνουν υπομονετικοί και να σταθούν αποφασιστικά απέναντι στην ισραηλινή κατοχή», αναφέρεται σε ανακοίνωση που εκδόθηκε από το γραφείο του.
Ο Ισμαήλ Χανίγια ήταν το «διεθνές πρόσωπο» της Χαμάς με έδρα το Κατάρ και βρίσκοντας ζεστή φιλοξενία στην Τουρκία. Εξελέγη επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς το 2017 διαδεχόμενος τον Χαλέντ Μασάαλ. Ήδη γνωστή φυσιογνωμία, είχε αναλάβει ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα το 2006 και το ίδιο έτος ανέλαβε την πρωθυπουργία μίας βραχύβιας κυβέρνησης ενότητας μετά την νίκη-ανατροπή της Χαμάς στις βουλευτικές εκλογές. Ήταν προνομιακός συνομιλητής του θεοκρατικού καθεστώτος του Ιράν και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Ισμαήλ Χανίγια φέρεται να διατηρούσε καλές σχέσεις με τους επικεφαλής των διαφόρων παλαιστινιακών παρατάξεων, συμπεριλαμβανομένων των αντιπάλων της Χαμάς. Εντάχθηκε στη Χαμάς το 1987, όταν η τρομοκρατική οργάνωση ιδρύθηκε εν μέσω του ξεσπάσματος της πρώτης παλαιστινιακής Ιντιφάντα.
Η ταφή του Ισμαήλ Χανίγε θα γίνει την Παρασκευή στη Ντόχα. Την Πέμπτη θα πραγματοποιηθεί νεκρώσιμη πομπή στην Τεχεράνη, όπου έχει κηρυχθεί τριήμερο εθνικό πένθος Στη συνέχεια η σορός του Χανίγια θα μεταφερθεί στη Ντόχα και στην κηδεία θα παραστούν Άραβες και ισλαμιστές ηγέτες. Στην Τουρκία, οι παρουσιάστριες των τηλεοπτικών δικτύων είναι σήμερα ντυμένες στα μαύρα σε ένδειξη τιμής για τον «μάρτυρα» Ισμαήλ Χανίγια. Η τουρκική προεδρία ανακοίνωσε πως ο Μαχμούντ Αμπάς θα βρίσκεται στην Άγκυρα στα μέσα Αυγούστου και θα μιλήσει ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης.
Διεθνώς, η διπλωματία βρίσκεται εκ νέου σε κατάσταση «κόκκινου» συναγερμού για να αποτρέψει μία γενικευμένη ανάφλεξη με πιθανά αντίποινα του Ιράν για το θάνατο Χανίγια επί του εδάφους του και την πιθανή αντίδραση της Χεζμπολάχ για το δεξί χέρι του Χασάν Νασράλα που επίσης εξουδετερώθηκε. Δύο ισχυρότατα πλήγματα σε δύο τρομοκρατικές οργανώσεις εντός 12ώρου, και 72 ώρες μετά το αιματοκύλισμα στην αραβική κοινότητα των Δρούζων στα Υψίπεδα του Γκολάν.
