Δεν είναι μόνο η ελληνοαμερικανική συνεργασία, η βάση της Αλεξανδρούπολης και η ένταξη της Ελλάδας στο αντιρωσικό μέτωπο της Δύσης, που ενοχλούν τη Ρωσία. Η Ζαχάροβα και το Κρεμλίνο δεν εκνευρίζονται μόνο για αυτά.
Η ανησυχία τους αφορά και τον ρόλο που μπορεί να παίξει μελλοντικά η Ελλάδα ως προς την υποκατάσταση μέρους του ρωσικού φυσικού αερίου που εισάγει η Ευρώπη. Αστείο; Καθόλου. Αθροίζοντας κανείς τις ποσότητες μη ρωσικού αερίου και LNG που θα διέρχονται μελλοντικά μέσω Ελλάδας προς ΕΕ, αντιστοιχούν στο 20%-22% των ευρωπαϊκών εισαγωγών από Ρωσία!
Τι θα σήμαινε αυτό σε αριθμούς; Να μπορεί να εξάγει η Ελλάδα 30-34 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ανά έτος προς Ανατολική, Κεντρική και Δυτική Ευρωπη, όταν το 2021 όλη η ΕΕ εισήγαγε από Ρωσία 155 δισ. κυβικά μέτρα.
Η άσκηση μοιάζει εξωπραγματική, αλλά τα νούμερα των υφιστάμενων εγκαταστάσεων και των υπό κατασκευή έργων επί ελληνικού εδάφους, άλλα λένε.
Οταν τον Μάρτιο, ένα μήνα μετά την έναρξη του πολέμου, ξεκίνησε η εμπορική λειτουργία του αγωγού TAP και 10 δισ. κ.μ. αζέρικου αερίου, εισήλθαν μέσω των Κήπων του Εβρου στην Ευρώπη, με τελική κατάληξη την Ιταλία, η εμπορική διευθύντρια του έργου προέβη σε μια ενδιαφέρουσα δήλωση. Επειδή, με την ανάλογη αναβάθμιση, η δυναμικότητα του αγωγού μπορεί να φτάσει τα 20 δισ.κ.μ., η Marija Savova ξεκαθάρισε ότι ανάλογα με τη ζήτηση, ο TAP μπορεί να επιταχύνει τα χρονοδιαγράμματα. Και ενώ, η έναρξη του market test, δηλαδή της διαδικασίας που θα κρίνει και το αγοραστικό ενδιαφέρον για περαιτέρω ποσότητες, τοποθετείτο αρχικά 3-5 έτη από την έναρξη του αγωγού, αυτό θα μπορούσε να ξεκινήσει και εντός του 2022. Σημειωτέον ότι η συντριπτική πλειονότητα των ποσοτήτων του TAP εξάγεται.
Αν στα παραπάνω προσθέσουμε τα 5,5 δισ κ.μ. που μπορεί να προσφέρει το FSRU Ι της Αλεξανδρούπολης με ορίζοντα λειτουργίας Δεκέμβριο του 2023, τα 6 δισ του FSRU ΙΙ (επίσης στο βορειοελλαδίτικο λιμάνι, με ορίζοντα τέλη 2025), και τα 4 δισ της αντίστοιχης πλωτής μονάδας της «Διώρυγα Gas» που προωθεί στην Κόριθνο η Motor Oil, αθροίζονται επιπλέον 15,5 δισ. κ.μ. από υποδομές LNG. Ολες, μπορεί να είναι σε πλήρη λειτουργία μέσα στην επόμενη τριετία.
Συνυπολογίζοντας την αναβάθμιση του TAP, οι προς εξαγωγή ποσότητες φτάνουν τα 35 δισ. κυβικά μέτρα. Ίσως η αρχική υπόθεση ότι η Ελλάδα μπορεί να υποκαταστήσει το 20%-22% των ευρωπαϊκών εισαγωγών από Ρωσία να μην είναι και τόσο εξωπραγματική. Ισως να εξηγεί, μαζί με άλλες αιτίες, τη μήνι της Μόσχας κατά της Αθήνας. Η Ελλάδα, στην οποία ουκ ολίγες «επενδύσεις» έχει κάνει το Κρεμλίνο, αποτελεί πλέον ευθεία απειλή για τη ρωσική ενεργειακή επικυριαρχία.
Η συντριπτική πλειονότητα των παραπάνω ποσοτήτων δεν προορίζεται για εγχώρια κατανάλωση. Η ετήσια ζήτηση για φυσικό αέριο στην Ελλάδα ανέρχεται σε μόλις 7 δισ. κυβικά μέτρα και καλύπτεται μέσω Ρεβυθούσας, Turk Stream και κάποιων ποσοτήτων από τον TAP. Οι επιπλέον παρτίδες θα αφορούν εξαγωγές στη ρωσοκρατούμενη ενεργειακά Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, προκειμένου να καλύψουν μέρος από τις αυξανόμενες ανάγκες τους σε φυσικό αέριο. Της Βουλγαρίας, της οποίας η ζήτηση εκτιμάται ότι θα φτάσει 4 δισ. του χρόνου, της Σερβίας (3,5 δισ.), της Β. Μακεδονίας (1 δισ.) και της Ρουμανίας (11 δισ.).
Πώς θα γίνει αυτό; Μέσω μιας αλυσίδας διασυνδετηρίων αγωγών, όπως ο ελληνοβουλγαρικός, ο οποίος εγκαινιάστηκε την Παρασκευή και μπαίνει σε φουλ λειτουργία στα τέλη του 2022. Το σκέλος Ελλάδα- Βουλγαρία είναι ο πρώτος κρίκος του λεγόμενου Κάθετου Διαδρόμου (Vertical Corridor) για τη μεταφορά του φυσικού αερίου από το Αιγαίο προς τις αγορές της Κεντρικής Ευρώπης. Ο δεύτερος θα μπει όταν θα ενωθεί η γείτονα με τη Ρουμανία και ο τρίτος όταν θα κλείσει η ένωση με την Ουκρανία.
Τι δείχνει η μεγάλη εικόνα
Είναι άραγε η Ελλάδα η μόνη χώρα, ικανή να αντικαταστήσει τόσο μεγάλες ποσότητες ρωσικού αερίου; Δεν υπάρχουν άλλες; Η Ελλάδα γειτνιάζει με την περιοχή που αποτελεί για τη Ρωσία το πιο ισχυρό της χαρτί, αυτήν που ελέγχει ενεργειακά 100%, την ΝΑ Ευρώπη και μέρος της Κεντρικής.
Οι ΗΠΑ άρχισαν να βλέπουν την ευκαιρία αυτή μετά το 2010, με χρονιά - ορόσημο το 2013, όταν και επελέγη η Ελλάδα ως χώρα διέλευσης του αγωγού TAP, αντί για τη Βουλγαρία. Η αλήθεια επίσης είναι ότι πουθενά αλλού στην Ευρώπη δεν προωθήθηκαν ταυτόχρονα τα προηγούμενα χρόνια, τόσες πολλές νέες υποδομές αερίου και LNG όσες στην χώρα μας, όπως την περίοδο 2011-2014, επί υπουργίας Γιάννη Μανιάτη.
Αν εξαιρέσει κανείς τη μονάδα LNG στο Krk της Κροατίας, έτερο νέο μεγάλο σοβαρό τέρμιναλ στην περιοχή δεν υπάρχει. Όσο για τη Βόρεια Ευρώπη, η Γερμανία, τώρα μόλις σπεύδει να κατασκευάσει τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου αερίου στη Βόρεια Θάλασσα, ενώ σε ανάλογη κατάσταση βρίσκονται και οι άλλοι της γείτονες με πρόσβαση σε θάλασσα.
Η Ρωσία, απευθείας ή μέσω συμμάχων της, έχει ουκ ολίγες φορές πολεμήσει τα παραπάνω σχέδια, όπως τον Vertical Corridor. Όπως έχει δηλώσει παλαιότερα στην Βουλή ο Γ. Μανιάτης, η αρχική συμφωνία για τον Κάθετο Διάδρομο, προέβλεπε πως αυτός θα διέλθει από συνολικά τέσσερις χώρες. Εκτός από Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρουμανία, και από την Ουγγαρία του Ορμπαν.
Οι υπογραφές για το Μνημόνιο έπεσαν στις Βρυξέλλες το Δεκέμβριο 2014 (σσ: είχε προηγηθεί την άνοιξη του ίδιου χρόνου η κρίση στην Κριμαία). Λίγη ώρα πριν τις τελικές υπογραφές, ο ρουμάνος υπ. Ενέργειας Ρ. Νικουλέσκου ενημέρωσε τον Γ.Μανιάτη ότι ο ούγγρος ομόλογός τους δεν επρόκειτο να υπογράψει, καθώς η Βουδαπέστη αποφάσισε να μην συμμετάσχει τελικά στον Διάδρομο. Δεν έχει αλλάξει κάτι έκτοτε. Η Ουγγαρία παραμένει και σήμερα εκτός των σχεδιασμών του Vertical Corridor που προορίζεται να μεταφέρει μη ρωσικό αέριο στην καρδιά της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης.
