Η έντονη σεισμική δραστηριότητα εξακολουθεί να ταλαιπωρεί τους κατοίκους των Κυκλάδων καθώς μέσα σε λίγες μόλις ώρες σημειώθηκαν επτά νέοι σεισμοί μεγέθους έως 4,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Την ίδια στιγμή, συνεδρίασαν οι επιτροπές Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου προκειμένου να εξεταστούν τα νέα δεδομένα, που συγκάλεσε εκ νέου ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Καθηγητής Ευθύμιος Λέκκας.
Στη συνεδρίαση, που πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, παρουσία του υπουργού Βασίλη Κικίλια, του γενικού γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, Βασίλη Παπαγεωργίου, καθώς και εκπροσώπων της ηγεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος, αποφασίστηκε τα σχολεία να παραμείνουν κλειστά έως και την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2025 σε Θήρα, Ίο, Ανάφη και Αμοργό.
Παράλληλα, όπως διατυπώθηκε ομόφωνα από όλα τα μέλη των Επιτροπών, η σεισμική ακολουθία στη θαλάσσια περιοχή της Ανύδρου μεταξύ Θήρας και Αμοργού παραμένει σταθερή, με περισσότερους από 800 σεισμούς από την 1η Φεβρουαρίου έως σήμερα με μέγεθος άνω των 3 Ρίχτερ (και με μέγιστο καταγεγραμμένο μέγεθος 5,2 Ρίχτερ).
Σύμφωνα με τις Επιτροπές, η σεισμική δραστηριότητα εντός της καλδέρας παραμένει στα ίδια χαμηλά επίπεδα με τις προηγούμενες μέρες, ενώ υπενθυμίζονται τα μέτρα προφύλαξης προς τους πολίτες.
Συνολικά 104 άτομα από τη Σαντορίνη, που έφυγαν από το νησί υπό τον φόβο των αλλεπάλληλων σεισμικών δονήσεων, θα φιλοξενηθούν στις κατασκηνώσεις του δήμου Αθηναίων, στον Άγιο Ανδρέα στην Ανατολική Αττική.
Η απόφαση των Επιτροπών
Ειδικότερα, μετά την ενδελεχή εξέταση όλων των μέχρι τώρα δεδομένων, διατυπώθηκε ομόφωνα από όλα τα μέλη των Επιτροπών ότι:
1. Η σεισμική ακολουθία στη θαλάσσια περιοχή της Ανύδρου μεταξύ Θήρας και Αμοργού παραμένει σταθερή, με περισσότερους από 800 σεισμούς από την 1η Φεβρουαρίου έως σήμερα με μέγεθος άνω του 3.0 (και με μέγιστο καταγεγραμμένο μέγεθος Μ 5.2).
2. Η τρέχουσα σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή της νήσου Ανύδρου οφείλεται σε υποθαλάσσια ρήγματα με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ και δεν σχετίζεται με την ηφαιστειακή δραστηριότητα των Καμμένων και του υποθαλάσσιου ηφαιστείου του Κολούμπου.
3. Η σεισμική δραστηριότητα εντός της καλδέρας παραμένει στα ίδια χαμηλά επίπεδα με τις προηγούμενες μέρες.
4. Οι Επιτροπές υπενθυμίζουν τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα:
Οι πολίτες θα πρέπει:
- να αποφεύγουν τις μεγάλες συναθροίσεις εντός κτιρίων.
- να αποφεύγουν την προσέγγιση σε εγκαταλελειμμένα κτίρια.
- να αποφεύγουν την πρόσβαση και παραμονή στα λιμάνια Αμμουδίου, Αρμένης, Κόρφου και Παλαιού Λιμένα Φηρών.
-να προχωρήσουν σε άρση επικίνδυνων στοιχείων μη δομικής τρωτότητας στα κτίριά τους (βαριά επικρεμάμενα αντικείμενα, ψευδοροφές κλπ) και στο άδειασμα των υδάτων στις κολυμβητικές δεξαμενές (πισίνες).
-να επιλέγουν ασφαλείς διαδρομές κατά τη μετακίνησή τους μέσα στον αστικό ιστό και στο επαρχιακό οδικό δίκτυο, ιδιαίτερα στα σημεία που υπάρχουν έντονες μορφολογικές κλίσεις και είναι πιθανόν να εκδηλωθούν κατολισθητικά φαινόμενα.
-να υπάρχει άμεση απομάκρυνση από τις παράκτιες περιοχές, σε περίπτωση ισχυρής σεισμικής δόνησης.
-Τα σχολεία να παραμείνουν κλειστά μέχρι και την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2025 σε Θήρα, Ίο, Ανάφη και Αμοργό.
Οι Επιτροπές θα συνεδριάσουν εκ νέου την Τρίτη 11 Φεβρουαρίου στις 18:00.
Πώς εξελίσσεται η σεισμική δραστηριότητα
Υπενθυμίζεται πως το Σάββατο σημειώθηκαν σεισμικές δονήσεις των 4 - 4,6 - 4 - 4,9 - 4,1 - 4,3 - 4,6 της κλίμακας Ρίχτερ στα ανοικτά της Αμοργού, στις 10:16 - 10:36 - 10:56 - 11:00 - 11:07 - 11:10 - 11:24.
Διαδοχικές δονήσεις στην κλίμακα από 4 έως και 4,9 Ρίχτερ καταγράφονται την τελευταία ώρα μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού. Υπενθυμίζεται ότι οι επιστήμονες συνιστούν υπομονή για τουλάχιστον δύο εβδομάδας ακόμη προκειμένου να μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την εξέλιξη του φαινομένου, ωστόσο συνιστούν ψυχραιμία και εκτιμούν ότι ο κίνδυνος για να πάμε στο χειρότερο σενάριο, αυτό του ισχυρότερου σεισμού, απομακρύνεται μέρα με τη μέρα. Το επίκεντρο είναι κοντά στην Αρκεσίνη Αμοργού με εστιακό βάρος 10 χιλιομέτρων- Πρόκειται για μια από τις ισχυρότερες δονήσεις της σμηνοσειράς σεισμών που εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα από το περασμένο Σάββατο.
Παράλληλα, σεισμική δόνηση μεγέθους 4,1 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σημειώθηκε στις 11:15 με επίκεντρο τητον θαλάσσιο χώρο 26 χιλιόμετρα ανατολικά βορειοανατολικά της Οίας.
Νωρίτερα, στις 10:16 το πρωί σημειώθηκε νέα δόνηση 4 Ρίχτερ (πρώτη εκτίμηση), ενώ μισή ώρα αργότερα στις 10:46 σημειώθηκε νέος σεισμός 4,6 Ρίχτερ και πάλι στο θαλάσσιο χώρο μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού.
Συνεδριάζουν οι Επιτροπές Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου
Συνεδριάζουν οι Επιτροπές Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου και Παρακολούθησης του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου του ΟΑΣΠ, στην Πολιτική Προστασία, προκειμένου να εξεταστούν τα νέα δεδομένα για τη σεισμική δραστηριότητα στον θαλάσσιο χώρο μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού και να αποφασιστούν οι απαραίτητες επιχειρησιακές δράσεις.
Σημειώνεται ότι σήμερα μετά τη συνεδρίαση των επιτροπών μεταξύ άλλων αναμένεται και η απόφαση για τα σχολεία σε Σαντορίνη, Αμοργό, Ίο και Ανάφη.
Νέο μπαράζ σεισμών άνω των 4 Ρίχτερ «ταρακούνησε» Σαντορίνη και Αμοργό
Νωρίτερα, τα ξημερώματα του Σαββάτου, τρεις σεισμικές δονήσεις, οι δύο από τις οποίες ήταν μεγέθους 4,1 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και μια 4,4, καταγράφτηκαν στον θαλάσσιο χώρο 17-26 χιλιόμετρα νότια-νοτιοδυτικά της κοινότητας Αρκεσίνης Αμοργού τις πρώτες πρωινές ώρες - με αντίστροφη χρονολογική σειρά στις 05:11, στις 05:08 και στις 03:52 -, κατά δεδομένα που δημοσιοποίησε το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου της Αθήνας.
Και οι τρεις σεισμοί χαρακτηρίστηκαν «ασθενείς» από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο. Καθημερινά συνεχίζουν να καταγράφονται δεκάδες δονήσεις στην περιοχή.
Τι δείχνουν τα ευρήματα του ΕΚΠΑ για τη σεισμική δραστηριότητα ανάμεσα σε Σαντορίνη και Αμοργό
Το Εργαστήριο Σεισμολογίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο την εξέλιξη της σεισμικής δραστηριότητας στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης, καθώς και στη ζώνη Σαντορίνης – Αμοργού, πλησίον της νησίδας Ανύδρου. Για την παρακολούθηση της σεισμικότητας σε πραγματικό χρόνο στην περιοχή αυτή, έχει διαμορφωθεί ειδική σελίδα στον ιστότοπο του Τομέα Γεωφυσικής-Γεωθερμίας του ΕΚΠΑ, με διαδραστικό χάρτη ο οποίος συνδυάζει επίκεντρα των πρόσφατων σεισμών, σεισμολογικούς σταθμούς και ενεργά ρήγματα στην περιοχή μελέτης: http://www.geophysics.geol.uoa.gr/stations/gmaps3/santorini_amorgos_zone.php
Τον Ιούνιο του 2024 άρχισε να εμφανίζεται μικροσεισμική δραστηριότητα εντός της Καλδέρας της Σαντορίνης, με μικρές συστάδες σεισμών να εντοπίζονται κατά τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, ενώ η σεισμικότητα εντάθηκε από τα μέσα Σεπτεμβρίου. Πρόκειται για την πρώτη φορά μετά την περίοδο 2011-2012 που εμφανίζεται σημαντική μικροσεισμική δραστηριότητα εντός της Καλδέρας. Κατά την εξέλιξη της εν λόγω ακολουθίας, το Εργαστήριο Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ εγκατέστησε μόνιμους σεισμολογικούς σταθμούς στη Σαντορίνη από το 2011. Σε αντίθεση με την Καλδέρα, η περιοχή του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο, ~8 km ΒΑ της Σαντορίνης, εμφανίζεται διαχρονικά περισσότερο δραστήρια σεισμικά.
Κατά τη σεισμική ακολουθία του 2024, τα μικροσεισμικά επίκεντρα στη Σαντορίνη εντοπίστηκαν κυρίως στη Νέα Καμένη και την ευρύτερη περιοχή Ημεροβιγλίου - Φηρών, κατά μήκος της «γραμμής Καμένης» με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ. Συγχρόνως, εμφανίστηκε μικροσεισμική δραστηριότητα στην περιοχή ανατολικά του Κολούμπο, η οποία είχε ενεργοποιηθεί και κατά την περίοδο 2011-2012. Συνολικά, από τον Ιούνιο του 2024 έως και τις 25 Ιανουαρίου 2025 εντοπίστηκαν με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης πάνω από 1,600 σεισμοί στην περιοχή Σαντορίνης-Κολούμπο (Σχήμα 2), με μεγαλύτερο εκείνον που εκδηλώθηκε στις 25 Ιανουαρίου, 08:57:25 ώρα Ελλάδος, με επίκεντρο στις NA ακτές της Θηρασιάς, με μέγεθος 3.8.
Στις 26 Ιανουαρίου εμφανίστηκε νέα ομάδα σεισμών ανατολικά του ηφαιστείου Κολούμπο, με έντονη έξαρση την επόμενη ημέρα. Έως τις 29 Ιανουαρίου εντοπίστηκαν στην περιοχή αυτή πάνω από 1,300 σεισμοί με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, επιλέγοντας με αυστηρά κριτήρια για τη διασφάλιση της ποιότητας των αποτελεσμάτων. Από τις 26 έως το πέρας της 31ης Ιανουαρίου είχαν εντοπιστεί πάνω από 2,500 σεισμοί, ενώ από την 1η Φεβρουαρίου, κατά την οποία ανιχνεύθηκαν πάνω από 800 σεισμοί, ξεκίνησε μια ασυνήθιστα υψηλή παραγωγικότητα σεισμών με μεγέθη μεγαλύτερα του 4.0.
Η σεισμικότητα σταδιακά εξαπλώθηκε προς τα βορειοανατολικά, στην περιοχή γύρω από τη νησίδα Άνυδρο. Κατά την περίοδο από 2 Φεβρουαρίου έως και τις πρώτες ώρες της 5ης Φεβρουαρίου 2025, η σεισμικότητα στη ζώνη Σαντορίνης - Αμοργού εντάθηκε ακόμη περισσότερο. Η ανάλυση σεισμολογικών δεδομένων με χρήση τεχνητής νοημοσύνης έως και την 3η Φεβρουαρίου απέδωσε ένα πλήθος άνω των 1,300 σεισμών την 2η Φεβρουαρίου και άνω των 1,400 σεισμών την 3η Φεβρουαρίου.
Ο αριθμός σεισμών με μέγεθος Μ≥2.5 αυξάνεται σταδιακά ανά ημέρα, με πλήθος 0, 1, 2, 6, 9, 25, 45, 340, και 474 σεισμούς από τις 26 Ιανουαρίου μέχρι και τις 3 Φεβρουαρίου. Στις 2 Φεβρουαρίου εκδηλώθηκαν 5 σεισμοί με μέγεθος Μ≥4.5, στις 3 Φεβρουαρίου 7 σεισμοί και στις 4 Φεβρουαρίου 9 σεισμοί. Το μέγεθος του μεγαλύτερου σεισμού ήταν 4.6 στις 2 Φεβρουαρίου, ενώ στις 3 και 4 Φεβρουαρίου εκδηλώθηκαν τρεις σεισμοί με μεγέθη 4.9-5.0 και άλλοι τέσσερις με μέγεθος 4.8.
Στις 4 Φεβρουαρίου καταγράφηκαν πάνω από 1,300 σεισμοί με Μ≥1.0 (συγκριτικά λιγότεροι απ’ ότι στις 3 Φεβρουαρίου που καταγράφηκαν ~1,450 σεισμοί με Μ≥1.0). Το μέγιστο μέγεθος έφτασε το 4.9-5.0, ενώ εκδηλώθηκαν 21 σεισμοί με μεγέθη Μ≥4.0 και 9 σεισμοί με Μ≥4.5. Η κατανομή των σεισμικών επικέντρων στις 4 Φεβρουαρίου ήταν παρόμοια με εκείνη της 3ης Φεβρουαρίου, με τους περισσότερους σεισμούς να εντοπίζονται πλησίον της Ανύδρου. Η εικόνα έγινε ευκρινέστερη προς το τέλος της ημέρας, όταν τα επίκεντρα ευθυγραμμίστηκαν σε διεύθυνση ΝΔ-ΒΑ στα νοτιοδυτικά της Ανύδρου. Μέρος της δραστηριότητας διαχέεται βόρεια της Ανύδρου με περισσότερο διάσπαρτα επίκεντρα. Από τις 26 Ιανουαρίου μέχρι και τις 4 Φεβρουαρίου, ο αριθμός σεισμών που ανιχνεύθηκαν ξεπέρασε τους 7,700 (Σχήμα 3), εκ των οποίων πάνω από 6,100 είχαν μέγεθος Μ≥1.0 και πάνω από 1,200 είχαν μέγεθος Μ≥2.5.
Η κατανομή των σεισμικών επικέντρων στις 2 Φεβρουαρίου ξεκίνησε συγκεντρωμένη περίπου στο μέσο της απόστασης Ανύδρου-Σαντορίνης, και στη συνέχεια μετανάστευσε στα ΒΑ προς την Άνυδρο. Στις 3 Φεβρουαρίου, η σεισμικότητα παρέμεινε συσσωρευμένη κυρίως στα νοτιοδυτικά της Ανύδρου, ενώ μικρές συστάδες σεισμών εκδηλώθηκαν και σε περιοχές δυτικά και βόρεια της Ανύδρου, σε αποστάσεις γενικά μικρότερες των 10 km από αυτήν. Κατά την περίοδο 1 Φεβρουαρίου - 4 Φεβρουαρίου, το άκρο της σεισμικά ενεργοποιημένης ζώνης φαίνεται να μετανάστευσε προς τα βορειοανατολικά με ταχύτητα ~4-5 χλμ/ημέρα (km/day) σε κατεύθυνση ~Β40°Α. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μεθόδου μηχανικής μάθησης φαίνεται κατά τη διάρκεια εξάρσεων, η μετανάστευση να γίνεται με ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα κατά περιοχές, καλύπτοντας μικρότερες αποστάσεις.
Στις 5 Φεβρουαρίου η σεισμικότητα συνέχισε να μεταναστεύει προς τα βορειοανατολικά με περίπου τον ίδιο ρυθμό όπως και τις αμέσως προηγούμενες ημέρες. Οι μεγαλύτεροι σεισμοί (M≥4.0) εντοπίζονται βόρεια της Ανύδρου, σε επικεντρικές αποστάσεις έως ~6 km. Στις 5 Φεβρουαρίου καταγράφηκαν πάνω από 1,200 σεισμοί με μέθοδο τεχνητής νοημοσύνης (Σχήμα 4), εκ των οποίων 741 με M≥1.0, ενώ 19 σεισμοί είχαν μέγεθος Μ³4.0, 4 σεισμοί είχαν μέγεθος Μ³4.5 και ο μεγαλύτερος σεισμός είχε μέγεθος Μ=5.1.
Σύμφωνα με τα στοιχεία καθημερινής ανάλυσης σεισμικών δεδομένων του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ, κατά την 6η Φεβρουαρίου έχουν καταγραφεί πάνω από 110 σεισμοί, εκ των οποίων 18 με μεγέθη M≥4.0 και 5 με Μ≥4.5, ενώ ο μεγαλύτερος σεισμός είχε μέγεθος 4.7, με τους περισσότερους σεισμούς να σημειώνονται νοτιοδυτικά της Ανύδρου, και ελάχιστους βορειοανατολικά. Τα στοιχεία των τελευταίων ημερών δείχνουν ότι, αν και συνεχίζει να εμφανίζεται μεγάλο πλήθος σεισμών με Μ³4.0, ο ρυθμός σεισμικότητας παρουσιάζει μια σχετική μείωση, ως προς τους σεισμούς που εντοπίζονται τόσο με συμβατικές μεθόδους όσο και με μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης.
Η έως τώρα σεισμική δραστηριότητα στη ζώνη Σαντορίνης - Αμοργού πιθανώς φέρει τα χαρακτηριστικά ενός σεισμικού σμήνους, καθώς δεν διακρίνεται κάποιος σεισμός με μέγεθος σαφώς μεγαλύτερο από όλους τους υπόλοιπους, ο οποίος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κύριος σεισμός. Επιπλέον, ο ρυθμός σεισμικότητας έως και τις 4 Φεβρουαρίου ήταν αυξανόμενος, ενώ οι μετασεισμικές ακολουθίες χαρακτηρίζονται από φθίνουσα χρονική κατανομή σεισμών, με το μέγεθος του μεγαλύτερου μετασεισμού συνήθως να είναι μικρότερο από ~0.5 συγκριτικά με τον κύριο σεισμό.
Αν και πιθανώς να πρόκειται για σμήνος που εμπεριέχει σεισμούς μεγάλων μεγεθών, συγκριτικά με άλλα πρόσφατα σεισμικά σμήνη στον Ελλαδικό χώρο, ένα ενδεχόμενο είναι να συνεχιστεί η δράση του με σταδιακά μικρότερα μεγέθη και μικρότερο πλήθος σεισμών, αλλά να διαρκέσει πολλούς μήνες, όπως στην περίπτωση του σεισμικού σμήνους της Θήβας. Η φαινομενική κορύφωση της δραστηριότητας στις 3 Φεβρουαρίου και η σταδιακή της μείωση έως τις 6 Φεβρουαρίου, συντείνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο, ένα δεύτερο ενδεχόμενο, το οποίο δεν μπορεί να αποκλειστεί, είναι το σμήνος αυτό να διεγείρει τη διάρρηξη ενός σημαντικού τμήματος μεγάλου ενεργού ρήγματος της περιοχής, δίνοντας έτσι έναν κύριο σεισμό, και στη συνέχεια η δραστηριότητα να πάρει τη μορφή μιας τυπικής μετασεισμικής ακολουθίας. Σε μια τέτοια περίπτωση, το σεισμικό σμήνος που έχει προηγηθεί του κύριου σεισμού θα χαρακτηριστεί (εκ των υστέρων) ως προσεισμική ακολουθία.
Αν και η παρατηρούμενη σεισμική έξαρση λαμβάνει χώρα εντός του ενεργού ηφαιστειακού τόξου του Νοτίου Αιγαίου, δεν σχετίζεται άμεσα με κάποιο γνωστό ηφαιστειακό κέντρο, αλλά φαίνεται να έχει ενεργοποιήσει ένα σύστημα κανονικών ρηγμάτων, διεύθυνσης ΝΔ-ΒΑ στη θαλάσσια λεκάνη της Ανύδρου. Τα σεισμικά σμήνη, και ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται μέσα ή κοντά σε ηφαιστειακά περιβάλλοντα, συχνά διεγείρονται από διείσδυση ρευστών στον ρηξιγενή ιστό, τα οποία διευκολύνουν τις διαρρήξεις, σε συνδυασμό με τη μεταφορά τάσης που προκαλείται από τους ίδιους τους τεκτονικούς σεισμούς.
Οι δυνατότητες ανιχνευσιμότητας μικροσεισμών αναμένεται να βελτιωθούν, και οι αβεβαιότητες εντοπισμού των υποκέντρων να μειωθούν τις προσεχείς ημέρες, καθώς όλοι οι φορείς του Ενιαίου Εθνικού Δικτύου Σεισμογράφων εργάζονται για την πύκνωση του δικτύου τοπικών σταθμών. Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της εντατικής παρακολούθησης της τρέχουσας σεισμικής δραστηριότητας στη περιοχή Σαντορίνης-Αμοργού, μέλη του Εργαστηρίου Σεισμολογίας καθώς και του Εργαστηρίου Γεωφυσικής του Τομέα Γεωφυσικής και Γεωθερμίας, καθώς και της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων του ΕΚΠΑ, πρόκειται να μεταβούν στην Ίο και τη Σαντορίνη για εγκατάσταση και συντήρηση σεισμογράφων καθώς και για μετρήσεις εδαφικής παραμόρφωσης.
