Κάτι πιθανώς παράδοξο συμβαίνει στην παγκόσμια αγορά ζάχαρης. Η τιμή της στις διεθνείς αγορές βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων δώδεκα ετών και φέτος θα συμπληρώσει -εκτός συγκλονιστικού απροόπτου- πέντε συνεχόμενα χρόνια ανόδου.
Την ίδια στιγμή όμως η παραγωγή στη μεγαλύτερη παραγωγό στον κόσμο, τη Βραζιλία, η οποία είναι με διαφορά και η μεγαλύτερη εξαγωγική δύναμη, βρίσκεται σε επίπεδα ρεκόρ και προβλέπεται πολύ καλή και την επόμενη καλλιεργητική χρονιά.
Η αλήθεια είναι πως αυτή η αντίθεση αποτελεί κάτι που προβληματίζει έναν εξωτερικό παρατηρητή αλλά στην πραγματικότητα δεν αποτελεί παράδοξο. Το μεγαλύτερο μέρος της ανόδου της τελευταίας πενταετίας έχει σημειωθεί μέσα στο τελευταίο δεκαπεντάμηνο, από τον Ιούλιο του 2022 μέχρι τώρα.
Βασική αιτία της είναι ο φόβος που επικρατεί στις αγορές για την παραγωγή στη δεύτερη και την τρίτη μεγαλύτερη παραγωγό παγκοσμίως, δηλαδή την Ινδία και την Ταϊλάνδη.
Οι καιρικές συνθήκες στις δύο αυτές χώρες δεν βοήθησαν καθόλου πέρυσι και η επιστροφή του καιρικού φαινομένου Ελ Νίνιο έχει κάνει τους ασχολούμενους με την παγκόσμια αγορά ζάχαρης να φοβούνται πως η παραγωγή θα πληγεί εκ νέου.
Σε συνδυασμό με τις ανησυχίες για πιθανή επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές από αυτές τις δύο χώρες, όπως επίσης και με το γεγονός πως τα παγκόσμια αποθέματα ζάχαρης αναμένεται να πέσουν στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκατριών ετών, η έντονα ανοδική πορεία των τιμών δεν προκαλεί μεγάλη έκπληξη.
Οι ανησυχίες για την Ινδία, την Ταϊλάνδη και τα αποθέματα έχουν κάνει τις παγκόσμιες αγορές να εξαρτώνται πάρα πολύ από τις βραζιλιάνικες εξαγωγές. Όπως ανέφερε σε συνέντευξή του ο Mauro Angelo, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Alvean, που είναι ο μεγαλύτερος έμπορος ζάχαρης στον κόσμο, «η εξάρτηση της διεθνούς αγοράς από τη βραζιλιάνικη ζάχαρη είναι τόσο μεγάλη που του προκαλεί φόβο».
Όμως, παρά το γεγονός πως η παραγωγή στη Βραζιλία το 2023 αναμένεται να είναι η μεγαλύτερη στην ιστορία και πως ήδη υπάρχουν εκτιμήσεις πως το 2024 θα είναι ακόμα μεγαλύτερη και θα φτάσει τα 41,6 εκατ. τόνους, υπάρχει κάτι που δεν αφήνει τις αγορές να χαλαρώσουν και κρατά τις τιμές άνετα σε πολύ υψηλά επίπεδα: η ζάχαρη δεν μπορεί να φύγει εύκολα από τη Βραζιλία και να κατευθυνθεί προς τις παγκόσμιες αγορές που διψούν για τα γλυκά βραζιλιάνικα φορτία.
Ο λόγος είναι πολύ απλός: η υποδομή στα βραζιλιάνικα λιμάνια είναι τέτοια που δεν επαρκεί για την ομαλή εξαγωγή των φορτίων. Το πρόβλημα αυτό επιτείνεται από το γεγονός πως τα σιλό κοντά στα λιμάνια είναι γεμάτα και με καλαμπόκι και σόγια, κάτι που σημαίνει πως υπάρχει και ανταγωνισμός για το ποιο προϊόν θα φύγει πιο γρήγορα. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στον τίτλο προχθεσινού άρθρου του Bloomberg, «ο κόσμος που διψά για ζάχαρη τη βλέπει να στοιβάζεται στα βραζιλιάνικα λιμάνια».
Σε αυτό το άρθρο είδαμε πως περίπου 70 πλοία περιμένουν τουλάχιστον 20 μέρες για να παραλάβουν περίπου 3 εκατ. τόνους ζάχαρης, ποσότητα που ισοδυναμεί με εξαγωγές ενός μηνός. Η κατάσταση έχει χειροτερέψει εξαιτίας και μίας πυρκαγιάς που εκδηλώθηκε στο δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, την Παρανάγουα, με αποτέλεσμα ένας τερματικός σταθμός να τεθεί εκτός λειτουργίας και ένας άλλος να υπολειτουργεί.
Ένα άλλο πρόβλημα, μάλλον απροσδόκητο, έρχεται από τον Αμαζόνιο. Η μεγάλη ξηρασία που επικρατεί έχει κάνει πολύ δύσκολη τη ναυσιπλοΐα στον ποταμό και αρκετά φορτία καλαμποκιού και σόγιας και άλλων αγροτικών προϊόντων καταλήγουν στα λιμάνια της νοτιοανατολικής Βραζιλίας αντί για αυτά της Βόρειας που βρίσκονται κοντά στις εκβολές του Αμαζόνιου. Αυτό έχει ως συνέπεια την αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ της ζάχαρης και των άλλων προϊόντων στο λιμάνι του Σάντος (το μεγαλύτερο της χώρας) και τα υπόλοιπα της περιοχής.
Η καθυστέρηση στη φόρτωση της ζάχαρης στα πλοία, μπορεί να γίνει ακόμα μεγαλύτερη καθώς έχει αρχίσει η περίοδος των βροχών, πράγμα που σημαίνει πως δεν μπορεί να γίνει εύκολα η φόρτωση της ζάχαρης διότι μπορεί να καταστραφεί αν η φόρτωση γίνει υπό βροχή. Οι καθυστερήσεις και οι ανησυχίες έχουν σαν φυσική συνέπεια την παραμονή της τιμής της ζάχαρης σε υψηλά επίπεδα και δεν αποκλείεται η περαιτέρω άνοδος αν η ροή των εξαγωγών δεν αποκατασταθεί σύντομα.
Τα προβλήματα με τις υποδομές των λιμανιών δεν είναι νέα, καθώς είχαν απασχολήσει την αγορά ζάχαρης και στις αρχές της δεκαετίας του 2010, οδηγώντας την τιμή της ζάχαρης σε τιμές πιο υψηλές από τις τωρινές. Η κατάσταση είχε βελτιωθεί ενδιαμέσως λόγω της έναρξης λειτουργίας αποθηκευτικών χώρων στα βόρεια της χώρας.
Όπως όμως δήλωσε στο Bloomberg ο Ricardo Carvalho, εμπορικός διευθυντής της BP Bunge Bioenergia, μεγάλης εταιρείας που ασχολείται με την καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου και την παραγωγή ζάχαρης και αιθανόλης, είναι η πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια που φθάνουν στα όριά της η βραζιλιάνικη βιομηχανία logistics.
Οι αποθηκευτικοί χώροι για τη φύλαξη καλαμποκιού, σόγιας, ζάχαρης και άλλων αγροτικών προϊόντων είναι σαφές πως δεν επαρκούν, κάτι που συμβαίνει και με τις υποδομές των λιμανιών. Βασική αιτία φαίνεται πως είναι η σημαντική και συνεχής αύξηση της αγροτικής παραγωγής της χώρας η οποία σημειώνει απανωτά ρεκόρ.
Όπως έγινε και πριν δέκα χρόνια, το πρόβλημα αυτό δεν πρόκειται να εξαφανιστεί αν δεν γίνουν γρήγορα πολλές και μεγάλες επενδύσεις. Στην περίπτωση της ζάχαρης η επένδυση που θα αλλάξει τα πράγματα προς το καλύτερο έχει ήδη ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2025 ή το 2026.
Αυτό τουλάχιστον αναφέρει η κινεζική εταιρεία Cofco International Ltd, η μεγαλύτερη εταιρεία εμπορίας τροφίμων της ασιατικής υπερδύναμης, για τον νέο τερματικό σταθμό της στο λιμάνι του Σάντος ο οποίος αναμένεται πως θα μπορεί να φορτώνει κάθε χρόνο σε πλοία περίπου 14 εκατ. ζάχαρης και δημητριακών.
Ο νέος τερματικός σταθμός θα είναι στεγασμένος, κάτι που σημαίνει πως θα μπορεί να γίνεται φόρτωση και τις βροχερές μέρες. Ο σταθμός όμως θα λειτουργήσει το νωρίτερο σε δύο χρόνια από τώρα και όπως δήλωσε προ ημερών στο Σάο Πάουλο ο Marcelo de Andrade, ανώτατος αξιωματούχος της Cofco, μέχρι τότε οι τιμές της ζάχαρης θα παραμένουν υψηλές.
Ο Andrade είπε συγκεκριμένα πως «ο κόσμος χρειάζεται ζάχαρη, η Βραζιλία έχει ζάχαρη αλλά δεν μπορεί να τη φορτώσει και να τη στείλει οπότε οι τιμές θα πρέπει να ανεβαίνουν» και πρόσθεσε πως «πόσο θα κρατήσει αυτό το πάρτι; Μέχρι να λειτουργήσει το τέρμιναλ της Cofco». Προφανώς, δεν είναι υποχρεωτικό να έχει δίκιο ο Andrade καθώς πολύ συχνά οι αγορές προεξοφλούν τις εξελίξεις και δεν αποκλείεται οι τιμές να περιλαμβάνουν μέσα τους και τις προσδοκίες για συνέχιση των προβλημάτων στα λιμάνια.
Όσο όμως η Ινδία και η Ταϊλάνδη αντιμετωπίζουν τα δικά τους προβλήματα και η παραγωγή τους υστερεί, η εξάρτηση της παγκόσμιας αγοράς από τη βραζιλιάνικη ζάχαρη θα εξακολουθεί να προκαλεί φόβο στους ειδικούς και δεν πρέπει να αποκλείσουμε την πιθανότητα να δούμε ακόμα υψηλότερες τιμές το επόμενο διάστημα.
