Λίγο πριν μας αποχαιρετήσει το 2024, η λήξη της συμφωνίας για το φυσικό αέριο μεταξύ Μόσχας και Κιέβου στις 31 Δεκεμβρίου «έρχεται» να φέρει μια σειρά από προκλήσεις σε μια αγορά που ήδη βρίσκεται σε στενότητα.
Στις 31 Δεκεμβρίου λήγει, λοιπόν, η συμφωνία διαμετακόμισης αερίου που είχε υπογράψει η ρωσική Gazprom με την ουκρανική Naftogaz στα τέλη του 2019 και ίσχυε για πέντε χρόνια. Η συμφωνία αυτή, όπως αναφέρουν οι δύο πλευρές δεν θα ανανεωθεί εξαιτίας της εξελισσόμενης πολεμικής σύγκρουσης.
Βάσει της εν λόγω συμφωνίας, στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας θα κατευθύνονταν 65 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) το 2020 και 40 δισ. bcm κάθε χρόνο από το 2021 έως το 2024. Έτσι, η Γηραιά Ήπειρος αναμένεται να χάσει ένα σημαντικό μέρος των προμηθειών της σε φυσικό αέριο.
Στο μεταξύ, το τέλος του ρωσικού αερίου στην Ευρώπη, έχει φέρει τις τελευταίες ημέρες ένα νέο ράλι στην τιμή του αερίου. Ταυτοχρόνως, οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση αδειάζουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα από την ενεργειακή κρίση, καθώς ο ψυχρότερος καιρός και η μείωση των θαλάσσιων εισαγωγών αυξάνουν τη ζήτηση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αναφορές του Bloomberg για μια «χρυσή τομή» κυριολεκτικά τελευταίας στιγμής, με τις συνομιλίες των χωρών να συνεχίζονται μέχρι και την τελευταία ημέρα του έτους, χωρίς να αποκλείει κανείς μια συμφωνία στο «παρά πέντε». Αν όμως δεν έχουμε ανανέωση συμφωνίας ή κάποια εναλλακτική ρύθμιση, όπως αναμένεται, τότε οι ανησυχίες γύρω από την αγορά εντείνονται σημαντικά.
Οι προκλήσεις
Το Bloomberg απαριθμεί τις πιο βασικές από αυτές:
Αποθήκευση ποσοτήτων φυσικού αερίου
Η μεγαλύτερη ανησυχία για τους traders είναι ο ρυθμός της απόσυρσης των ποσοτήτων που βρίσκονται σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης, καθώς τα αποθέματα της Ευρώπης εξαντλούνται γρήγορα. Η πληρότητα έχει συρρικνωθεί σε περίπου 75%, ένα επίπεδο στο οποίο φτάνει ένα μήνα νωρίτερα σε σχέση με τον περασμένο χειμώνα. Αυτό είναι ένα ανησυχητικό σημάδι, όχι μόνο για το υπόλοιπο της περιόδου θέρμανσης αλλά και για τις προσπάθειες αποθήκευσης αποθεμάτων το 2025.
Διαφορά τιμών ανάμεσα στη χειμερινή και τη θερινή περίοδο
Η αστάθεια είναι πιθανό να συνεχιστεί. Τα συμβόλαια για το επόμενο καλοκαίρι αυξήθηκαν πρόσφατα σε σχέση με αυτά για το χειμώνα 2025-26, γεγονός που θα καταστήσει πιο δαπανηρή την αναπλήρωση της αποθήκευσης, ενόψει της επόμενης περιόδου θέρμανσης.
«Η αγορά θα έχει δυσκολία να επιστρέψει σε άνετα επίπεδα αποθήκευσης τον χειμώνα του 2025-2026», δήλωσε νωρίτερα το Δεκέμβριο ο Anatol Feygin, επικεφαλής εμπορικός διευθυντής στην αμερικανική εταιρεία εξαγωγής αερίου Cheniere Energy Inc.
Οι προμήθειες από τη Ρωσία
Ακόμη και με την απώλεια των προμηθειών μέσω της Ουκρανίας, η Ρωσία μπορεί να παραδώσει φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, αν και η χωρητικότητα σε αυτή τη διαδρομή δεν μπορεί να αντισταθμίσει πλήρως το πιθανό έλλειμμα το επόμενο έτος.
Η Ρωσία στέλνει επίσης υγροποιημένο φυσικό αέριο. Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αγόρασε ποσότητες - ρεκόρ ρωσικού LNG φέτος, και ενώ ορισμένοι αξιωματούχοι της έχουν ζητήσει την επιβολή εμπάργκο, δεν υπάρχει ακόμη απαγόρευση σε ολόκληρη την Ένωση.
Από τον Μάρτιο, ωστόσο, τα ρωσικά πλοία LNG δεν θα επιτρέπεται πλέον να χρησιμοποιούν ευρωπαϊκά λιμάνια για να μεταφέρουν το φορτίο τους σε άλλα πλοία που ταξιδεύουν εκτός ΕΕ. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι περισσότερες ποσότητες ρωσικού LNG θα παραμείνουν στην Ευρώπη, σύμφωνα με το BloombergNEF.
Το LNG και η ασπίδα της Αλεξανδρούπολης και της Ρεβυθούσας
Ένα σημαντικό μέρος των προμηθειών φυσικού αερίου της Ευρώπης προέρχεται πλέον με τη μορφή LNG. Η Ευρώπη θα πρέπει ολοένα και περισσότερο να ανταγωνίζεται την Ασία για την εξασφάλιση φορτίων LNG από παραγωγούς από ολόκληρο τον κόσμο.
Κι εδώ έρχονται να καλύψουν το κενό οι ελληνικοί πλωτοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU Αλεξανδρούπολης και Ρεβυθούσας). Οι ελληνικοί τερματικοί σταθμοί LNG κεντρίζουν όλο και περισσότερο το ευρωπαϊκό ενδιαφέρον, μιας και «έρχονται» να δώσουν τη λύση στην ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη της Ευρώπης για εναλλακτικούς προμηθευτές στον τομέα του φυσικού αερίου.
Οι σταθμοί αυτοί θωρακίζουν την ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών υποδομών, παρέχουν την ευχέρεια για διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών εφοδιασμού, επιτρέποντας παράλληλα στην Κομισιόν να σχεδιάσει με άνεση τη στρατηγική της. Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη αναμένεται να λειτουργήσουν σε πολύ πιο έντονους ρυθμούς από αυτούς που είχαν συνηθίσει, καθώς, μέχρι στιγμής «δούλευαν» αρκετά πιο κάτω από την πλήρη δυναμικότητά τους.
Οι εξαγωγές LNG της Ελλάδας αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια, χάρη στην αναβάθμιση και την επέκταση των υποδομών φυσικού αερίου στη χώρα μέσα από έργα όπως ο αγωγός Καρπερή - Κομοτηνή, καθώς και οι Σταθμοί Συμπίεσης σε Αμπέλια, Κομοτηνή και Νέα Μεσημβρία (booster compression station), τα οποία θα ενισχύσουν περαιτέρω την εξαγωγική ικανότητα προς τις διεθνείς αγορές.
Βάσει πρόσφατης έκθεσης της Κομισιόν, «η Δια-Βαλκανική διαδρομή μπορεί να μεταφέρει φυσικό αέριο από την Ελλάδα, την Τουρκία και τη Ρουμανία προς τον Βορρά, τροφοδοτώντας τη Νότια και Κεντρική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, μέσω των υφιστάμενων σημείων διασύνδεσης υποδομών μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Ουγγαρίας, Μολδαβίας, Ουκρανίας και Σλοβακίας».
Η ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση για LNG και εναλλακτικές μορφές αερίου, καθιστά τις ελληνικές υποδομές σημείο «κλειδί» σε αυτό το νέο ενεργειακό σκηνικό.
