Μετά από χρόνια προετοιμασίας και κατασκευής, το πρώτο συγκρότημα τροχιακής εκτόξευσης της ηπειρωτικής Ευρώπης, με την επωνυμία Spaceport Esrange, εγκαινιάστηκε επίσημα την περασμένη Παρασκευή από τον Σουηδό βασιλιά Κάρολο XVI Γουσταύο, την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν και τον Σουηδό πρωθυπουργό Ουλφ Κρίστερσον.
Αν και η είδηση δεν είχε κατά τη γνώμη μας την προβολή που της άξιζε, εντούτοις αποτελεί μια ιστορική στιγμή για την Ευρώπη.
Βλέπετε, με το Spaceport Esrange, η ΕΕ αποκτά ένα σημαντικό στρατηγικό πλεονέκτημα και θα εξασφαλίσει την ανεξάρτητη πρόσβαση της στο Διάστημα, ενώ η Σουηδία θα γίνει η πρώτη χώρα -εξαιρουμένης της Ρωσίας- που θα στείλει από ηπειρωτικό έδαφος δορυφόρους σε τροχιά από την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Το γεγονός αυτό με τη σειρά του θα είναι καθοριστικό για την επίτευξη των στόχων της αναστροφής της κλιματικής αλλαγής και της βιωσιμότητας της ΕΕ και των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και των στρατηγικών στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας.
Άλλωστε για όσους παρακολούθησαν τα εγκαίνια είναι εμφανές ότι η Ευρώπη έχει αποφασίσει να επιταχύνει το Ευρωπαϊκό Διαστημικό Πρόγραμμα προκειμένου να «προλάβει» τις πρωτοβουλίες του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν, να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της στη διαστημική βιομηχανία και να ενισχύσει την ικανότητα της να εκτοξεύει δορυφόρους.
Η τοποθεσία του νέου συγκροτήματος εκτόξευσης είναι μια επέκταση του Διαστημικού Κέντρου Esrange, του «διαστημικού» λιμανιού στην Αρκτική της Σουηδίας, περίπου 40 χιλιόμετρα από την πόλη Kiruna, η οποία είναι ήδη μια από τις στρατηγικές πύλες της Ευρώπης στο Διάστημα και έχει συμμετέχει σε πολλά από τα εμβληματικά έργα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, εφεξής ESA.
Στο σημείο αυτό να διευκρινήσουμε ότι αν και ο ESA έχει διαστημικό κόμβο στο Κourou στη Γαλλική Γουιάνα, εντούτοις δεν έχει ακόμη σταλεί δορυφόρος απευθείας από την ηπειρωτική Ευρώπη στο διάστημα. Το γεγονός ότι το Esrange βρίσκεται 200 χλμ πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο, με 5200 τετραγωνικά χλμ άνευ κατοικήσιμης ζώνης, κάνει το συγκεκριμένο διαστημικό κέντρο τον πιο δυνατό υποψήφιο.
Επί της ουσίας το Spaceport Esrange αναμένεται να χρησιμεύσει ως συμπλήρωμα του διαστημικού κόμβου της Ευρώπης στο Kourou στη Γαλλική Γουιάνα και η στρατηγική του σημασία είναι τεράστια, δεδομένου ότι θα παρέχει δυνατότητες εκτόξευσης σε μια εποχή που η συνεργασία με τη Ρωσία και την τοποθεσία εκτόξευσης του Μπαϊκονούρ στο Καζακστάν έχει περιοριστεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Μια από τις προτεραιότητες στο Spaceport Esrange θα είναι η υλοποίηση του προγράμματος Τhemis, που στην ουσία αποτελεί την πρωτοβουλία της Ευρώπης για επαναχρησιμοποιήσιμους πυραύλους, ήτοι πυραύλους που μπορούν να προσγειωθούν πίσω στη Γη, παρόμοιους με αυτούς που χρησιμοποιεί η SpaceX, μια από τις εταιρείες του Έλον Μασκ.
Ο κρατικός φορέας εκμετάλλευσης του Esrange, η Swedish Space Corporation, εφεξής SSC, σκοπεύει να εκτοξεύσει τον πρώτο δορυφόρο από την τοποθεσία το αργότερο το πρώτο τρίμηνο του 2024, ενώ το πρόγραμμα Themis που ανατέθηκε από τον ESA και τον επικεφαλή της Ariane Group θα ξεκινήσει τις δοκιμές του στο συγκρότημα το 2023/2024.
Η σημασία των «διαστημικών λιμανιών» της Ευρώπης
Τα «διαστημικά λιμάνια» είναι ένα κομβικός συντελεστής για τη διαστημική έρευνα, η οποία αν και μας ακούγεται σαν κάτι ...μακρινό, εντούτοις μας προσφέρει ήδη τεράστιες δυνατότητες για τη βελτίωση της καθημερινότητας μας, από τη μέτρηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, μέχρι την παρακολούθηση φυσικών καταστροφών, ή την παρακολούθηση της οδικής κυκλοφορίας σε πραγματικό χρόνο.
Οι μικροί δορυφόροι είναι επίσης ένα εξίσου σημαντικό κεφάλαιο, κυρίως στον χώρο της ασφάλειας, κάτι που έχει άλλωστε αναδειχθεί από τον ρωσοουκρανικό πόλεμο, κατά τον οποίο οι ουκρανικές δυνάμεις τους χρησιμοποιούν για να παρακολουθούν την κίνηση των ρωσικών στρατευμάτων. (σ.σ: Για την ακρίβεια, αν δεν υπήρχαν οι μικροί δορυφόροι, ο πόλεμος αυτός θα είχε τελειώσει πριν καν αρχίσει. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει εφικτό με σχετικά διαχειρίσιμο κόστος να στέλνονται μικροί δορυφόροι σε τροχιά- μικρότεροι από 600 κιλά- κάτι που η Ευρώπη προσπαθεί πλέον να το αξιοποιήσει. Στις 14 Οκτωβρίου του 2020 μάλιστα, η Matilda Ernkrans ανακοίνωσε την απόφαση της σουηδικής κυβέρνησης να δημιουργήσει τη δυνατότητα εκτόξευσης μικρών δορυφόρων από το Διαστημικό Κέντρο Esrange στη βόρεια Σουηδία.
Το 2023 θα είναι το έτος που επιτέλους το Esrange θα είναι έτοιμo να φιλοξενήσει δοκιμές επαναχρησιμοποιήσιμων πυραύλων, δοκιμές κινητήρων και καυσίμων, καθώς και εκτοξεύσεις δορυφόρων, αποτελώντας την πρώτη τοποθεσία στην επικράτεια της ΕΕ με δυνατότητα τροχιακής εκτόξευσης.
Το Spaceport Esrange όμως δεν θα είναι το μόνο ευρωπαϊκό διαστημικό λιμάνι, καθώς υλοποιούνται με εντατικό ρυθμό έργα στο αρχιπέλαγος των Αζορών της Πορτογαλίας, στο νησί Andoya της Νορβηγίας, στην ισπανική Ανδαλουσία και στη Βρετανία.
Μάλιστα η γερμανική Rocket Factory Augsburg -RFA- που ειδικεύεται σε μικρότερους εκτοξευτές που χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο από χώρες και εταιρείες, δήλωσε πρόσφατα ότι η πρώτη εκτόξευση θα πραγματοποιηθεί στο SaxaVord των Νήσων Σέτλαντ στα τέλη του 2023.
Στο σημείο αυτό να υπενθυμίσουμε ότι η βιομηχανία των δορυφόρων είναι ένας από τους κλάδους που περιμένουμε εξαιρετική ανάπτυξη, με τον αριθμό των δορυφόρων που θα είναι σε λειτουργία το 2040 να αναμένεται να φτάσει τους 100.000 από 5.000 που είναι τώρα.(σ.σ: Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Σύμφωνα με τη Morgan Stanley τα έσοδα από την παγκόσμια διαστημική βιομηχανία θα αυξηθούν σε περισσότερο από 1 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2040, ενώ η BofA είναι ακόμα πιο αισιόδοξη εκτιμώντας ότι ο συγκεκριμμένος τομέας θα αυξηθεί σε 3 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2040.
Το μερίδιο της δορυφορικής ευρυζωνικής σύνδεσης εκτιμάται ότι θα αντιπροσωπεύει το 50% έως το 70% της προβλεπόμενης ανάπτυξης της παγκόσμιας διαστημικής οικονομίας.
Οι υπολογισμοί αυτοί έχουν βάση, καθώς η εκτόξευση δορυφόρων που προσφέρουν ευρυζωνική υπηρεσία Διαδικτύου θα συμβάλει στη μείωση του κόστους των δεδομένων, των οποίων η ζήτηση ακολουθεί εκθετικούς ρυθμούς.
Υπάρχουν δύο κύριοι λόγοι για αυτήν την εκθετική ανάπτυξη. Πρώτον, ποτέ δεν ήταν ευκολότερο να μεταφερθεί ένας δορυφόρος στο διάστημα και δεύτερον, ποτέ δεν είχε τόσο χαμηλό κόστος, καθώς οι πύραυλοι μπορούν να μεταφέρουν πλέον περισσότερους δορυφόρους, μιας και είναι πολύ μικρότεροι χάρη στην ηλεκτρονική επανάσταση (σ.σ: Οι περισσότεροι μικροί δορυφόροι που χρησιμοποιούνται για την παρατήρηση της Γης ή για επικοινωνίες και διαδίκτυο ζυγίζουν πλέον λιγότερο από 600 κιλά).
Ποια είναι η Swedish Space Corporation
Ο σταθμός Esrange κατασκευάστηκε το 1964 από την ESRO, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστημικής Έρευνας, ο οποίος αργότερα μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκός Διαστημικός Οργανισμός και συγχωνεύτηκε με τον ELDO, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ανάπτυξης Εκτοξευτών.
Η πρώτη εκτόξευση πυραύλων από το Esrange έγινε στις 19 Νοεμβρίου 1966. Το 1972, μεταβιβάστηκε στη νεοσύστατη σουηδική κρατική εταιρεία με το όνομα Σουηδική Διαστημική Εταιρεία- Swedish Space Corporation- γνωστή με το ακρωνύμιο SSC.
Η SSC σήμερα παρέχει διαστημικές υπηρεσίες παγκόσμιας κλάσης σε εμπορικούς και θεσμικούς πελάτες σε όλο τον κόσμο και βρίσκεται σε συζητήσεις με αρκετούς κατασκευαστές πυραύλων και πελάτες που θέλουν να βάλουν τους δορυφόρους τους σε τροχιά.
Έχουν ήδη εκτοξευτεί περισσότεροι από 600 υποτροχιακοί πύραυλοι όπως για παράδειγμα ο Suborbital Express 3, ο οποίος εκτοξεύτηκε τον Νοέμβριο του 2022.
Η SSC λειτουργεί 10 επίγειους σταθμούς σε στρατηγικές τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο-Καναδά, Χιλή, Φλόριντα, Αλάσκα, Σουηδία, Ταϊλάνδη, Χαβάη, Αυστραλία- για βέλτιστη κάλυψη, συν 8 συμπληρωματικούς σταθμούς συνεργατών.
Για όσους ασχολούνται με τον κλάδο αρκεί να αναφέρουμε ότι οι δυνατότητες δικτύου SSC CONNECT ταιριάζουν σε όλους τους τύπους, τα μεγέθη και τις τροχιές αποστολών, από το LEO έως το Lunar και όχι μόνο!
Μέσω δε της καινοτόμου λύσης Kinuvik, που συνδυάζει τους επίγειους σταθμούς της SSC στον Καναδά και τη Σουηδία, προκειμένου να δημιουργήσει μια άνευ προηγουμένου πολική συνδεσιμότητα, οι πελάτες έχουν τη δυνατότητα για την καλύτερη αρκτική κάλυψη που είναι διαθέσιμη για τους δορυφόρους LEO, προσφέροντας ευκαιρία επαφής και μεγαλύτερο χρόνο επαφής σε κάθε τροχιά, βέλτιστη κάλυψη της Αρκτικής για μεγάλο όγκο δεδομένων και μειωμένο κίνδυνο παρεμβολής ραδιοσυχνοτήτων.
Η Σουηδία λοιπόν είναι μια χώρα που τις επόμενες δεκαετίες θα συγκεντρώσει τα φώτα πάνω της και το ειδικό της βάρος στην ΕΕ θα ανέβει αισθητά.
Βλέπετε δεν της προσδίδει ξεχωριστή στρατηγική σημασία μόνο το μεγαλύτερο κοίτασμα σπάνιων γαιών που βρέθηκε πρόσφατα στα εδάφη της και η μελλοντική απεξάρτηση της Ευρώπης από τις κινεζικές προμήθειες που αυτό συνεπάγεται, αλλά και η τεχνογνωσία της στη διαστημική τεχνολογία που μπορεί να προσφέρει στην Ευρώπη μια καλή θέση στην κούρσα του διαστήματος και των δορυφόρων. Για τον κόσμο των επενδύσεων, όλα αυτά έχουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες «προεκτάσεις».
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά,συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες
