Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις δύο ανεξάρτητων ερευνητών-εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, πρέπει να παραμείνει Μουσείο, ως ένας διαπολιτισμικός χώρος που αντανακλά την περιπλοκότητα και την ποικιλομορφία της Τουρκίας και της ιστορίας της.
Υπό τον τίτλο «Keep Turkey’s Hagia Sophia ‘a space for meeting of cultures’, UN rights experts urge», στην εν λόγω έκθεσή τους που έχει αναρτηθεί στο ειδησεογραφικό portal του ΟΗΕ (UN News) οι δύο ανεξάρτητοι ερευνητές (Karima Bennoune, Special Rapporteur for cultural rights, και Ahmed Shaheed, Special Rapporteur on freedomof religion or belief) που διόρισε το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αναφέρουν ότι οι Τουρκικές αρχές πρέπει να διατηρήσουν την εξαιρετική παγκόσμια αξία του ναού τονίζοντας ότι θα ήταν ιστορικό λάθος σε αυτήν τη δύσκολη συγκυρία παγκοσμίως, να λαμβάνουν χώρα ενέργειες που διχάζουν θρησκευτικές και πολιτισμικές ομάδες στην Τουρκία αλλά και πέραν αυτής.
Υποστηρίζοντας ότι ο τρούλος της Αγίας Σοφίας είναι αρκετά μεγάλος ώστε να τους περιλαμβάνει όλους, εκφράζουν μάλιστα την ανησυχία τους ότι η απόφαση της Τουρκικής κυβέρνησης της 10ης Ιουλίου, για την αλλαγή του status του Ναού και η βιαστική εφαρμογή της απόφασης αυτής, ενδεχομένως συνιστούν παραβίαση των υποχρεώσεων της Τουρκίας έναντι της Σύμβασης της UNESCO του 1972, για την προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς.
«Συμμεριζόμαστε τις ανησυχίες της UNESCO ότι για την μετατροπή ενός μνημείου εξαιρετικής παγκόσμιας αξίας απαιτείται προγενέστερη διαβούλευση με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη ώστε να διασφαλιστεί ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των πλευρών» επισημαίνουν μεταξύ άλλων οι δύο ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες, προσθέτοντας δεότι οι Τουρκικές αρχές θα πρέπει επιπροσθέτως, να διασφαλίζουν ότι οι ειδικοί για τα μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς θα συνεχίσουν να είναι οι αρμόδιοι για τη συντήρηση του Μνημείου καθώς και ότι θα τηρηθούν τα διεθνή τεχνικά πρότυπα για το σκοπό αυτό.
Να σημειωθεί ότι οι ανεξάρτητοι ειδικοί εμπειρογνώμονες (Special Rapporteurs), δεν είναι υπάλληλοι του ΟΗΕ ούτε λαμβάνουν αποζημίωση από αυτόν. Είναι ανεξάρτητοι από οποιαδήποτε κυβέρνηση ή οργανισμό και εργάζονται ως ιδιώτες στο πλαίσιο του συστήματος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών.
