Εξαιρετικά βαρύ αποτύπωμα στην ψυχική υγεία των Κινέζων είχαν τα απανωτά lockdown που επέβαλε το Πεκίνο σε μία στρατηγική μηδενικής ανοχής ώστε να μηδενιστούν τα κρούσματα από την Covid.
Η Ζανγκ Μενγκ (Zhang Meng) είναι μία μόνο από τις νεαρές Κινέζες οι οποίες κατέρρευσαν τους τελευταίους μήνες κάτω από το βαρύ ψυχικό αντίκτυπο των σκληρών περιοριστικών μέτρων. Η 20χρονη κοπέλα, φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνο, βρέθηκε να κλαίει με αναφιλητά στις σκάλες του κοιτώνα της, σε κατάσταση βαθιάς απελπισίας. Τα lockdown που επιβλήθηκαν όσο η ίδια ήταν φοιτήτρια, την περιόρισαν μέσα στο δωμάτιό της, στερώντας της κάθε ανθρώπινη επαφή με φίλους και συμφοιτητές, ενώ υπήρξαν και αυστηροί περιορισμοί στο πότε μπορούσε να πάει στην καντίνα για να προμηθευτεί φαγητό ή να χρησιμοποιήσει τα ντους.
Περιγράφοντας η ίδια τον εαυτό της σαν άνθρωπο που αναζητά με πάθος την κοινωνική επαφή, η Ζανγκ Μενγκ εξηγεί ότι τα απάνθρωπα περιοριστικά μέτρα αφαίρεσαν το δίχτυ ασφαλείας το οποίο τη συγκρατούσε κι ένιωσε ολόκληρη την ύπαρξη της να διαλύεται. Μετά την κατάρρευσή της στις σκάλες του πανεπιστημιακού κοιτώνα, η 20χρονη φοιτήτρια διαγνώστηκε με βαριά κατάθλιψη και άγχος.
Παρόμοια είναι η ιστορία του επίσης 20χρονου εικοσάχρονο Γιάο (Yao) που κατέρρευσε για πρώτη φορά όντας μαθητής λυκείου. Ποτέ δεν κατάλαβε γιατί χρειάστηκε να επιβληθούν τόσο αυστηρά μέτρα στην Κίνα και ο ίδιος σε μια συγκεκριμένη περίπτωση χρειάστηκε να βρει καταφύγιο σε μια σχολική τουαλέτα, όπου βρέθηκε να κλαίει με αναφιλητά αδυνατώντας να σταματήσει. «Νιώθω σαν να σπάραζαν τα σωθικά μου», λέει ο Γιάο περιγράφοντας τα όσα βίωσε.
Στις αρχές του 2021, είχε ήδη ξεκινήσει να σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνο αδυνατώντας να ξεφύγει από τα δίχτυα της κατάθλιψης και καθώς δεν κατάφερε να γραφτεί σε όλα τα μαθήματα που ήθελε να παρακολουθήσει, η μελαγχολία του, οι τύψεις και το άγχος του τον οδήγησαν στο να επιχειρήσει να αυτοκτονήσει.
Στη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού, η Κίνα εφάρμοσε τα πιο σκληρά μέτρα περιορισμού, συχνά παρατεταμένης διάρκειας, απάνθρωπα lockdown, σε μία στρατηγική μηδενικής αγωγή ανοχής ώστε να μηδενιστούν τα κρούσματα. Το επιχείρημα της κυβέρνησης ήταν ότι με αυτό τον τρόπο θα σώζονταν ζωές αλλά όταν επικράτησαν οι υπερμεταδοτικές μεταλλάξεις του κορονοϊού και κυρίως οι υποπαραλλαγές της Όμικρον, η στρατηγική αυτή αποδείχτηκε ανίκανη να συγκρατήσει τη διασπορά και δημιούργησε τεράστια ερωτηματικά στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα για το κατά πόσο οι Κινέζοι γνώριζαν κάτι που όλοι εμείς οι υπόλοιποι αγνοούσαμε. Τελικά αποδείχτηκε ότι ήταν όλα απόρροια της πολιτικής της μηδενικής ανοχής, δηλαδή δεν ήθελαν ούτε ένα κρούσμα να καταγραφεί - πράγμα που ωστόσο δεν ήταν δυνατόν πλέον να επιτευχθεί.
Αυτού του είδους η στρατηγική έχει εξαιρετικά βαρύ αποτύπωμα στην ψυχική υγεία των Κινέζων με τις υγειονομικές αρχές να ανησυχούν για τις επιπτώσεις που έχουν ήδη προκληθεί σε εκατομμύρια ανθρώπους. Σύμφωνα με μία μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal του Lancet, τα επαναλαμβανόμενα lockdown της Κίνας θα έχουν μακροπρόθεσμα ανυπολόγιστο κόστος στην ψυχική υγεία των Κινέζων, κι αναμένεται να επηρεάσουν δυσμενώς την πολιτιστική και οικονομική της ανάπτυξη τα προσεχή χρόνια.
Ειδικότερα οι επιστήμονες ανησυχούν για την ψυχική υγεία των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων που είναι ακόμα πιο ευάλωτοι λόγω της ηλικίας τους, επειδή δεν έχουν ακόμα πάρει τον έλεγχο της ζωής τους στα χέρια τους. Το υπουργείο Παιδείας της Κίνας εκτιμά ότι μόνο το 2020, τουλάχιστον 220 εκατομμύρια παιδιά, έφηβοι και νεαροί ενήλικες περιορίστηκαν σε απάνθρωπο σημείο στις παρατεταμένες περιόδους των covid lockdown, χωρίς να υπάρχει επικαιροποιημένη εκτίμηση για το που μπορεί να έχει ανέλθει έως σήμερα ο σχετικός αριθμός.
Σύμφωνα με μαρτυρίες οι σκληροί περιορισμοί, που επιβλήθηκαν για τον κορονοϊό στην Κίνα ώθησαν πολλούς νεαρούς ανθρώπους στο να βιώσουν ακραίες καταστάσεις. Ενδεικτικά, στο δίμηνης διάρκειας lockdown της Σαγκάης τον περασμένο Απρίλιο, πολλοί έφηβοι ηλικίας 15 έως 18 ετών χρειάστηκε να απομονωθούν σε ξενοδοχεία καθώς δεν τους επιτράπηκε να γυρίσουν στο σπίτι τους. Όπως αναφέρει ο Frank Feng, διευθυντής ενός διεθνούς σχολείου στην Σαγκάη, τα παιδιά αυτά σε πολύ νεαρή ηλικία βρέθηκαν ολομόναχα, μακριά από την οικογένειά τους, να πρέπει να μαγειρέψουν να μην έχουν κανένα να συμβουλευτούν, να είναι ολομόναχα λες και πρωταγωνιστούσαν σε μια δυστοπική ταινία επιστημονικής φαντασίας.
Στην Κίνα δεν υπάρχουν διαθέσιμα πολλά στοιχεία για τον αντίκτυπο των lockdown στην ψυχική υγεία, αλλά έστω και τα λίγα ευρήματα που συλλέγονται από μαρτυρίες ανθρώπων, αρκούν για να χρωματίσουν με τα πιο μελανά χρώματα μια εφιαλτική εικόνα. Εκτιμάται ότι το 20% των μαθητών γυμνασίου και λυκείου βίωσαν αυτοκτονικό ιδεασμό, σύμφωνα με μελέτη που συμπεριέλαβε 40.000 μαθητές και διενεργήθηκε τον Απρίλιο του 2020.
Οι ειδικοί εξηγούν ότι ο αυτοκτονικός ιδεασμός είναι μία κατάσταση στην οποία το άτομο θεωρεί ότι είναι καλύτερα να πεθάνει παρότι στη συγκεκριμένη συγκυρία δε σκέφτεται να κάνει το απονενοημένο διάβημα. Στις Κινεζικές ιντερνετικές μηχανές αναζήτησης το 2022 τριπλασιάστηκε το ποσοστό των ανθρώπων που πληκτρολόγησαν τις λέξεις «ψυχολογική υποστήριξη» σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου χρόνου. Για πολλούς εφήβους και νεαρούς ενήλικες οι περίοδοι των lockdown συνέπεσαν με κρίσιμες περιόδους εξετάσεων στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο, γεγονός που εκτόξευσε στα ύψη την ψυχική πίεση την οποία δέχτηκαν.
Όπως αναφέρουν πολλοί καθηγητές, στο στίγμα της μόλυνσης με τον κορονοϊό προστέθηκε η απελπισία του να χάνεις την εξεταστική περίοδο επειδή κόλλησες κορονοϊό ή επειδή είσαι στενή επαφή ενός κρούσματος. Τα περισσότερα παιδιά που επωμίσθηκαν όλο αυτό το ψυχικό φορτίο είναι μοναχοπαίδια -εξαιτίας της πολιτικής της Κίνας για τη συγκράτηση των γεννήσεων από το 1980 μέχρι το 2015- με αποτέλεσμα να ξέρουν ότι θα πρέπει να επωμισθούν και τη φροντίδα των ηλικιωμένων γονιών τους.
Όλη αυτή η ψυχική πίεση μπορεί να «σπάσει» τον πιο δυνατό άνθρωπο. Πλέον οι ειδικοί εξηγούν ότι η πανδημία με τα lockdown τροφοδοτούν μία αφύσικη κατάσταση η οποία αντιτίθεται στη φυσιολογική επιθυμία των νέων για πρόοδο στη ζωή. Πρόκειται για μία κατάσταση η οποία περιγράφεται με τον όρο «μένοντας στάσιμος», που εξελίχθηκε σε ένα τεράστιο κίνημα μέσα από τα Κινεζικά Social Media, ωθώντας πολλούς νέους ανθρώπους αντί να έχουν όνειρα, να κάνουν κάτι μεγάλο, να δημιουργήσουν, να χτίσουν έναν καλύτερο κόσμο, να θέλουν να λουφάξουν και να κάνουν όσο το δυνατόν λιγότερα απλά για να επιβιώσουν!
Το Υπουργείο Παιδείας της Κίνας από την πλευρά του προσπαθεί έστω και τώρα να ενισχύσει την ψυχική υγεία των μαθητών και των φοιτητών κάνοντας υποχρεωτική την παρακολούθηση σε μαθήματα ψυχικής υγείας στα κολέγια και στέλνοντας συμβουλευτικούς ψυχολόγους σε σχολεία και πανεπιστήμια. Ωστόσο, η ψυχική υγεία είναι ένας απίστευτα παραμελημένος τομέας στην Κίνα και μόλις τα 20 τελευταία χρόνια γίνεται ανοιχτά λόγος για την αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών οπότε τα περισσότερα σχολεία ακόμα δεν έχουν ψυχολόγους και αντιστοιχεί ένας ψυχολογικός σύμβουλος για κάθε 4000 μαθητές!
Σύμφωνα με το 6ο νοσοκομείο του Πανεπιστημίου του Πεκίνο, η επίδραση της πανδημίας στην ψυχική υγεία των Κινέζων θα διαρκέσει τουλάχιστον δύο δεκαετίες. Οι πρώτες μελέτες που εκπονήθηκαν το 2020 έδειξαν ότι οι άνθρωποι που χρειάστηκε να απομονωθούν στα σπίτια τους βίωσαν καταστάσεις όπως βαριά κατάθλιψη, άγχος και διαταραχές του ύπνου, με τον πρόεδρο του 6ου νοσοκομείου του Πανεπιστημίου του Πεκίνο Λου Λιν (Lu Lin) να αναφέρει ότι οι περισσότεροι θα μπορέσουν να επανέλθουν όταν υποχωρήσουν τα πανδημικά κύματα.
Ωστόσο υπάρχει ένα 10% το οποίο δεν θα μπορέσει ποτέ να ξαναγυρίσει σε αυτό που αποκαλούμε «φυσιολογική κατάσταση». Ένας τους δέκα Κινέζους που βίωσαν σκληρά περιοριστικά μέτρα θα εξακολουθήσει για χρόνια να έχει πρόβλημα με τον ύπνο, να μην μπορεί να κοινωνικοποιηθεί, να αποφεύγει την ανθρώπινη επαφή. Για τους Κινέζους φοιτητές σαν την 20χρονη Ζανγκ Μενγκ, μετά τα όσα βίωσαν, βλέπουν τον πατριωτισμό τους να φθίνει και την αγάπη τους για την πατρίδα τους να εξανεμίζεται καθώς η μυρωδιά από τις μάσκες και τα αντισηπτικά τους διαποτίζουν και τους κάνουν να νιώθουν πως έχουν γίνει άλλοι άνθρωποι…
