Όλες οι ιστοσελίδες στην Χερσώνα της νότιας Ουκρανίας «έπεσαν» στις 2:43 μ.μ., την 30η του Μαΐου. Για τα επόμενα 59 λεπτά, οποιοσδήποτε προσπαθούσε να συνδεθεί στο διαδίκτυο, δεν κατάφερνε ούτε να καλέσει τους αγαπημένους του, ούτε να ενημερωθεί, ούτε να ποστάρει στα social media. Όταν μετά από λίγο αποκαταστάθηκε η σύνδεση, αν και τα πάντα έμοιαζαν φυσιολογικά, στην πραγματικότητα όλα είχαν αλλάξει. Και αυτό γιατί, όλη η... ροή του διαδικτύου περνούσε από έναν ρωσικό πάροχο υπό το άγρυπνο «βλέμμα» της πανίσχυρης μηχανής λογοκρισίας του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ του Wired, έκτοτε πολλές εταιρείες κλήθηκαν να αλλάξουν παρόχους υπό την πίεση των ρωσικών δυνάμεων κατοχής ή να κλείσουν εντελώς τις συνδέσεις τους. Παράλληλα, άρχισαν να κυκλοφορούν νέες κάρτες SIM με άγνωστους ρωσικούς αριθμούς, ωθώντας περαιτέρω τους Ουκρανούς προς τα ρωσικά δίκτυα. Ο έλεγχος των servers, των καλωδίων και των πύργων κινητής τηλεφωνίας αποτέλεσε ένα από τα πρώτα βήματα «ρωσοποίησης» των κατεχόμενων περιοχών.
«Είναι διαφορετικό να καταλαμβάνεις μια πόλη και να ελέγχεις τις γραμμές ανεφοδιασμού ή καυσίμων», εξηγεί ο David Belson, επικεφαλής του τμήματος πληροφοριών στο Cloudflare «και τελείως διαφορετικό να ελέγχεις την πρόσβαση στο Διαδίκτυο σε μια κατεχόμενη περιοχή. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα νέο 'μέτωπο' στον πόλεμο».
Εντωμεταξύ τις τελευταίες εβδομάδες, μια μυστηριώδης νέα εταιρεία κινητής τηλεφωνίας εμφανίστηκε στη Χερσώνα. Οι κάρτες SIM που πωλούνται είναι ολόλευκες χωρίς επωνυμία και χρησιμοποιούν το ρωσικό πρόθεμα +7 στην αρχή του αριθμού. Βίντεο που κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν πλήθη πολιτών να συγκεντρώνονται για να παραλάβουν τις κάρτες SIM.
Γιατί έχει σημασία ποιος ελέγχει το διαδίκτυο
Ενώ οι περισσότερες χώρες θέτουν ελάχιστους περιορισμούς στους ιστότοπους που μπορούν να έχουν πρόσβαση οι πολίτες, κράτη όπως αυτά της Κίνας, της Βόρειας Κορέας και της Ρωσίας, περιορίζουν σοβαρά την πρόσβαση των ατόμων.
Η Ρωσία διαθέτει ένα τεράστιο σύστημα λογοκρισίας και επιτήρησης στο Διαδίκτυο, το οποίο αυξάνεται τα τελευταία χρόνια καθώς η χώρα προσπαθεί να εφαρμόσει ένα σχέδιο «διαδικτυακής αποκοπής» από τον υπόλοιπο κόσμο, αναφέρει το Wired. Το σύστημα αυτό (γνωστό ως SORM) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάγνωση των email, την παρακολούθηση μηνυμάτων αλλά και κάθε μορφής επικοινωνίας.
Πώς ο Μασκ άλλαξε τα σχέδια
Εμπόδιο στην κατάληψη ολόκληρου του δικτύου επικοινωνίας μεταξύ των - υπο πολιορκία- Ουκρανών φαίνεται πως αποτέλεσε ο Ίλον Μάσκ αφού μέσω του δορυφορικού ίντερνετ της Starlink λειτουργεί ως «γραμμή ζωής» καλύπτοντας τόσο τις επικοινωνίες των Ουκρανών στρατιωτών όσο και των πολιτών που παραμένουν στη χώρα.
Δυο μόλις μέρες μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής, στις 26 Φεβρουαρίου, ο υπουργός ψηφιακού μετασχηματισμού και αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ουκρανίας Μιχάιλο Φεντόροφ έστειλε μήνυμα μέσω Twitter στον Μασκ λέγοντας του: "@elonmusk, ενώ προσπαθείς να αποικίσεις τον Άρη, η Ρωσία προσπαθεί να καταλάβει την Ουκρανία. Ενώ οι πύραυλοι σου με επιτυχία προσγειώνονται από το διάστημα, οι ρωσικοί πύραυλοι επιτίθενται στους Ουκρανούς πολίτες. Σου ζητούμε να παρέχεις στην Ουκρανία σταθμούς Starlink και να καλέσεις τους εχέφρονες Ρώσους να αντισταθούν".
@elonmusk, while you try to colonize Mars — Russia try to occupy Ukraine! While your rockets successfully land from space — Russian rockets attack Ukrainian civil people! We ask you to provide Ukraine with Starlink stations and to address sane Russians to stand.
— Mykhailo Fedorov (@FedorovMykhailo) February 26, 2022
Δύο ημέρες αργότερα τα πρώτα τερματικά της Starlink είχαν φθάσει στην Ουκρανία.
Starlink — here. Thanks, @elonmusk pic.twitter.com/dZbaYqWYCf
— Mykhailo Fedorov (@FedorovMykhailo) February 28, 2022
Starlink success story in Ukraine or how @SpaceX tech keeps us online. 10K Starlink terminals. One satellite can cover up to 5 villages with internet. Our new critical infrastructure, which is easy & mobile. Thank you, @elonmusk! pic.twitter.com/hW90F2acHT
— Mykhailo Fedorov (@FedorovMykhailo) May 25, 2022
Όπως χαρακτηριστικά περιγράφει το Politico, όταν ο ουκρανικός στρατός σχεδιάζει αντεπίθεση ή οποιοδήποτε χτύπημα, οι αρμόδιοι επικοινωνούν με τους ανωτέρους τους για εντολές μέσω τερματικών της Starlink. Τα συστήματα όμως αυτά - που έκανε δωρεά ο Μασκ στην Ουκρανία - επιτρέπουν και κλήσεις προς φίλους και συγγενείς, με τους αρμόδιους να χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση κρυπτογραφημένα μηνύματα, ώστε να ενημερώνουν τα κοντινά τους πρόσωπα ότι είναι ασφαλείς.
