Ο πολυαγαπημένος αδερφός της Μελίνας Μερκούρη, το στήριγμά της σε ολόκληρη τη ζωή της, ο Σπύρος Μερκούρης δεν ζει πια. Η κατάσταση της κλονισμένης έτσι κι αλλιώς υγείας του χειροτέρεψε. Χθες δεν αισθανόταν καθόλου καλά και μεταφέρθηκε εσπευσμένα από το πρωί της Πέμπτης στο νοσοκομείο Νίμιτς. Δυστυχώς τα ξημερώματα σήμερα, Παρασκευή 24 Αυγούστου άφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο.
Είχε γεννηθεί το 1925. Γονείς του ήταν ο πολιτικός, βουλευτής και υπουργός Σταμάτης Μερκούρης και η Ειρήνη Λάπππα, αδελφή του η Μελίνα Μερκούρη και παππούς του ο Σπύρος Μερκούρης, για πολλά χρόνια Δήμαρχος Αθηναίων.
Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μέλος της νεολαίας της ΕΠΕΚ, μέλος της Δημοκρατικής Άμυνας στη διάρκεια της απριλιανής δικτατορίας, ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ. Οργάνωσε περιοδεία της αδελφής του Μελίνας Μερκούρη σε 14 χώρες της Ευρώπης κατά την περίοδο του αντιδικτατορικού αγώνα (Μάρτης -Απρίλης 1968). Χρημάτισε Σύμβουλος του Υπουργείου Πολιτισμού (1981-1989), συντονιστής της πρώτης πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης (Αθήνα 1985), μέλος της Επιτροπής των Συντονιστών του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Δικτύου για τις πόλεις της Ευρώπης. Με πρωτοβουλία του πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό από το Υπουργείο Πολιτισμού Εκθέσεις που πρόβαλαν τον Ελληνικό πολιτισμό στην ενιαία πορεία του από την αρχαιότητα ως σήμερα, όπως η Ελλάδα και η θάλασσα, η Δημοκρατία και η κλασική παιδεία, η προβυζαντινή και βυζαντινή τέχνη, η εκδοτική δραστηριότητα των Ελλήνων στην Αναγέννηση, η Ανθρώπινη μορφή στην πρώιμη ελληνική τέχνη, Μυκηναϊκή Έκθεση, το Πνεύμα και το Σώμα κ.ά. σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη, με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, με το Βυζαντινό Μουσείο κλπ.
Συμμετείχε σε ελληνικές και ξένες παραγωγές, όπως στις ταινίες “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται”, “Ποτέ την Κυριακή” (σκηνοθεσία του γαμπρού του Ζυλ Ντασέν) κ.ά. Γύρισε τις τηλεοπτικές ταινίες “Οι ποιητές τραγουδούν την Ελλάδα”, “Ταξιδεύοντας στο μύθο και στο χρόνο”, “Η πολιτιστική κληρονομιά του Ωνάση” και σειρά τηλεοπτικών ταινιών για το Βυζάντιο. Δεν σταμάτησε ποτέ να οργανώνει εκθέσεις με σκοπό να δείξει τον πολιτισμό της Ελλάδας (κυρίως τον αρχαίο) στα πέρατα της γης.
Σε συνέντευξη που είχε δώσει στον Κ. Τσικορδάνο για το greekaffair.gr έλεγε για την θητεία της αδερφής του στο υπουργείο:
«Η Μελίνα ως υπουργός Πολιτισμού άφησε σημαντικό πολιτιστικό έργο πίσω της. Το κυριότερο ήταν ότι αναβάθμισε το υπουργείο Πολιτισμού, έφερε τον Πολιτισμό στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων και συνέβαλε στην διάδοσή του σ' όλον τον κόσμο. Η Μελίνα έβαλε στα χείλη των Ελλήνων την λέξη «Πολιτισμός» και στα χείλη των ξένων την λέξη «Ελλάδα»! Αυτό για μένα είναι το σημαντικότερο της έργο.»
Επίσης, σε ερώτηση για το επάγγελμά του, είχε πει:
«Το επάγγελμά μου δεν είναι παραγωγός ταινιών, ούτε σκηνοθέτης. Ασχολήθηκα όμως πολύ με αυτά γιατί μου άρεσαν. Αν θέλετε η κλίση μου ήταν η αρχιτεκτονική και για αυτό στην εξέλιξή μου ασχολήθηκα πραγματικά και επαγγελματικά με εκθέσεις. Έχω κάνει 85 εκθέσεις, οι 38 από αυτές ήταν με το υπουργείο Πολιτισμού και τις 47 τις έκανα μόνος μου με ενίσχυση χορηγών. Πολλές από αυτές ήταν εξαιρετικά σημαντικές και έχουν παρουσιαστεί στην Ελλάδα στο Αρχαιολογικό Μουσείο «Δημοκρατία και Κλασική Παιδεία», στην Εθνική Πινακοθήκη «Πνεύμα και Σώμα», στο Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη «Τέχνη στην Τέχνη», στο Ζάππειο Μέγαρο «Μία Σκηνή για το Διόνυσο, Θεατρικός Χώρος και Αρχαίο Δράμα» και άλλες πολλές. Στο εξωτερικό στο Μουσείο Θεάτρου του Λονδίνου «Αρχαίο Δράμα», στην National Gallery της Washington «Η μορφή στην Πρώιμη Ελληνική Τέχνη, στο Royal Academy του Λονδίνου «Από το Βυζάντιο στον Ελ Γκρέκο», στο Petit Palais στο Παρίσι «Ο Έρως Θεών και Ανθρώπων», στην όπερα του Πεκίνου «Η επιρροή του Αρχαίου Ελληνικού Δράματος στην όπερα» και σε πολλές άλλες πόλεις και πολιτιστικούς χώρους.
Μία έκθεση για να πραγματοποιηθεί πρέπει να μεταχειριστείς όλες τις τέχνες και να ξέρεις Ιστορία, για να μπορείς να γνωρίζεις την πορεία του πολιτισμού, να έχεις σενάριο. Να σκηνοθετήσεις την έκθεση ώστε να βγει το νόημα της ευκολότερα στον θεατή. Να συνεργαστείς με σχεδιαστές, με ενδυματολόγους, με κατασκευαστές, και με πάρα πολλά επαγγέλματα και ανθρώπους. Συνεργάστηκα με τρεις αρχιτέκτονες και σχεδιαστές που συνδεθήκαμε πολύ, την Μαίρη Κουμανταροπούλου, τον Γιώργο Πασίση και τον Σταμάτη Ζάννο.
Μία από τις σημαντικότερες δουλειές που έχω κάνει είναι ένας χάρτης πεντέμισι μέτρα επί τρεισήμισι που έχει όλα τα αρχαία θέατρα και ωδεία της αρχαιότητας. Από την Αγγλία έως το Αφγανιστάν, και από τον ποταμό Ρήνο έως το Ασουάν. Για αυτόν τον χάρτη συνεργάστηκα με δύο σημαντικούς επιστήμονες, αρχιτέκτονες – αρχαιολόγους, τον Κωνσταντίνο Μπολέτη και Μιχάλη Πιτένη. Η εξάπλωση των ελληνικών αρχαίων θεάτρων και ωδείων, είναι σαν ένας γαλαξίας πολιτισμού.»
Αγγελική Κώττη
