Η ταχύτατη εξάπλωση του στελέχους Όμικρον στην Ευρώπη και εκτός Γηραιάς Ηπείρου, σε τουλάχιστον 38 χώρες, με την Ελλάδα, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία να είναι μεταξύ των τελευταίων προσθηκών στην μακριά λίστα των κρατών όπου έχει διασπαρθεί η νέα μετάλλαξη αποτελεί τη καλύτερη απόδειξη πως ο κορονοϊός δεν έχει…πει ακόμα την τελευταία του λέξη.
Ενώ το 4ο κύμα, της μετάλλαξης Δέλτα, φτάνει στην κορύφωσή του ήδη οι επιστήμονες προβλέπουν με βάση τα μαθηματικά μοντέλα του ECDC ότι θα ακολουθήσει ένα 5ο κύμα, που θα οφείλεται στην παγκόσμια διασπορά της «Ο», η οποία θα εκτοπίσει την Δέλτα λόγω της αυξημένης της μεταδοτικότητας, όπως η Δέλτα τους προγενέστερος μήνες είχε εκτοπίσει την Άλφα (το βρετανικό στέλεχος).
Η ένταση του κύματος θα εξαρτάται και το ποσοστό της εμβολιαστικής κάλυψης, καθώς όλα τα στελέχη μεταδίδονται πολύ πιο εύκολα στον ανεμβολίαστο πληθυσμό αλλά και από τα χαρακτηριστικά ανοσιακής διαφυγής της ίδιας της μετάλλαξης, τα οποία ακόμα δεν είναι γνωστά σε πλήρη έκταση. Αυτό που σίγουρα είναι γνωστό είναι πως η «Ο» προκαλεί επαναμολύνσεις, προσβάλλοντας ανθρώπους που είχαν φυσική ανοσία από νόσηση και μεταδίδεται και σε εμβολιασμένους-όπως έχει ήδη διαπιστωθεί και στο Ηνωμένο Βασίλειο και με τον ασθενή «μηδέν» στην Ελλάδα (τον ταξιδιώτη από το Γιοχάνεσμπουργκ), με τα περισσότερα περιστατικά να εμφανίζουν ήπια συμπτώματα.
Παρά το κλίμα γενικού συναγερμού που επικρατεί διεθνώς, υπάρχει κι ένα ενθαρρυντικό στοιχείο, καθώς σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, δεν έχει καταγραφεί κανένας θάνατος που να συνδέεται με τη συγκεκριμένη μετάλλαξη.
Όπως επισημαίνει ο αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής αυτό που έχει προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία όσον αφορά το στέλεχος «Ο» είναι ο μεγάλος αριθμός μεταλλάξεων που έχουν αναπτυχθεί, ειδικά στην εξωτερική πρωτεϊνη της ακίδας, που καθορίζει τις βασικές ιδιότητες του ιού.
Για την ώρα αναμένουμε τα αποτελέσματα μελετών (πειραματικών μοντέλων αλλά και κλινικών μελετών) σχετικά με την επίδραση των μεταλλάξεων του στελέχους «Ο» στη μολυσματικότητα, την ικανότητα διαφυγής από την υπάρχουσα ανοσία και τη λοιμωτοξικότητα (το αν προκαλεί βαρύτερη ή όχι νόσηση). Αν και το παγκόσμιο ενδιαφέρον είναι τώρα στραμμένο στην «Ο», η ερώτηση που τριβελίζει το μυαλό όλων είναι πόσα ακόμα μεταλλαγμένα στελέχη θα έρθουν να αλλάξουν τα δεδομένα και κυρίως αν η «Ο» ή κάποιο άλλο στέλεχος μετά από αυτή θα καταστήσει «άχρηστα» τα εμβόλια-κάτι που θα συνεπάγεται «γκρέμισμα» του υπάρχοντος τείχους ανοσίας. Αν συμβούν όλα αυτά θα αργήσουμε πολύ να ξεμπερδέψουμε με τον κορονοϊό και κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα πόση ακόμα πίεση μπορούν να δεχτούν τα Συστήματα Υγείας και η ίδια η κοινωνία.
Για το κατά πόσο η «Ο» μπορεί να καταστήσει αναποτελεσματικά τα υπάρχοντα εμβόλια, ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ, Γκίκας Μαγιορκίνης εκτιμά σε προσωπική του ανάρτηση στα social media πως κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο να συμβεί. Συγκεκριμένα ο Γκίκας Μαγιορκίνης αναφέρει: «Η καλύτερή μας ελπίδα είναι η τρίτη δόση καθώς αποδεδειγμένα διευρύνει το ρεπερτόριο της αντισωματικής απάντησης και οδηγεί σε πιο καλά εκπαιδευμένη μνήμη σε μία ευρεία γκάμα μεταλλαγμένων στελεχών. Με βάση αυτά τα δεδομένα θεωρώ εξαιρετικά απίθανο να μην την πιάνει η τρίτη δόση».
Για το πότε θα ξεμπερδέψουμε με τον κορονοϊό, ο αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής εκτιμά ότι η πανδημία θα καταστεί ενδημική νόσος με εποχικότητα ανάλογη με αυτήν της γρίπης όταν όλη η κοινότητα αποκτήσει ανοσία στον κορονοϊό. Αυτό έχει πραγματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό στις χώρες όπου η εμβολιαστική κάλυψη έχει ξεπεράσει το 80% - καθώς όταν σε αυτό το ποσοστό προστίθενται και οι νοσήσαντες - τότε το τείχος ανοσίας ορθώνεται υψηλότερα από το 90%. Ο Δημήτρης Παρασκευής πιθανολογεί ότι στα μέσα του 2022 ο κορονοϊός θα μετατραπεί σε ενδημική νόσο στις περισσότερες περιοχές του κόσμου.
Φυσικά όσο παραμένει η ανισότητα μεταξύ των κρατών σε ότι αφορά την πρόσβαση στα εμβόλια και όσο πολυπληθείς χώρες παραμένουν με τον πληθυσμό τους μη εμβολιασμένο ή εμβολιασμένο σε μονοψήφιο ποσοστό, ο κίνδυνος να βρεθούμε αντιμέτωποι με νέα στελέχη παραμένει ορατός και υπαρκτός. Ιδανικά θα έπρεπε όλος ο πληθυσμός της γης να εμβολιαστεί με παρόμοιο ρυθμό, ώστε να ξεμπερδέψουμε μια κι έξω.
Δυστυχώς όμως αυτό δεν συνέβη και δεν διαφαίνεται ότι μπορεί να συμβεί. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όσο πιο μεταδοτικά είναι τα νέα στελέχη τόσο πιο ψηλά πρέπει να σηκωθεί το τείχος ανοσίας (ήδη οι ειδικοί μιλούν για εμβολιαστική κάλυψη - μαζί με τους νοσήσαντες - άνω του 95% και πως μετά την 3η δόση το πιθανότερο είναι να χρειαζόμαστε ετήσια αναμνηστική δόση όπως γίνεται με την γρίπη. Επίσης οι επιστήμονες αφήνουν έναν αστερίσκο, μήπως μετά την 3η δόση, οι ανοσοκατεσταλμένοι χρειαστούν και μια 4η δόση, ώστε ο κορονοϊός να μην μας επιφυλάξει περισσότερες…παγίδες.
