Αν και όλοι συμφωνούν πως τα Δυτικά Βαλκάνια πρέπει να πάψουν να αποτελούν την «μαύρη τρύπα» της γηραιάς ηπείρου και να ξεκινήσουν επιτέλους την πορεία τους με τελικό σταθμό την ένταξή τους στην ΕΕ, τα νέα από το μέτωπο Σόφιας - Σκοπίων παραμένουν αρνητικά. Και η σύγκρουση ανάμεσα στις χώρες πηγαίνει από περιπλοκή σε περιπλοκή. Αποδεικνύοντας ότι η Συμφωνία των Πρεσπών κάθε άλλο παρά ήταν η «ιδανική λύση», όπως υποστηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Μόλις πρόσφατα, από την Σύνοδο της Θεσσαλονίκης, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κάλεσε σε δέσμευση, προκειμένου σε μια δεκαετία οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων να αποτελούν τμήμα της ενωμένης Ευρώπης.
Με αυτήν τη δέσμευση στις αποσκευές του έφυγε αμέσως μετά για μια περιοδεία στην περιοχή ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς. Πλην όμως βρέθηκε ενώπιον του πλήρους αδιεξόδου. Με αποτέλεσμα οι δηλώσεις του στις δύο πρωτεύουσες να αλληλοαναιρούνται.
Στα Σκόπια, ο κ. Σολτς είπε πως όλα είναι έτοιμα για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Αλλά στη Σόφια, σύμφωνα με το βουλγαρικό ειδησεογραφικό πρακτορείο BGNES, είπε πως «η Μακεδονία πρέπει να εκπληρώσει όλες τις προϋποθέσεις»…
Την ίδια ώρα στα Σκόπια έχει προκληθεί μεγάλη οργή από βίντεο όπου ο πρωθυπουργός Κοβατσέφσκι γελά ακούγοντας, στη Θεσσαλονίκη, τον Αλβανό πρωθυπουργό Έντι Ράμα να του λέει αστειευόμενος πως είναι ο πρωθυπουργός της… «μελλοντικής Δυτικής Βουλγαρίας»! Από την πλευρά του, ο Ράμα με ανάρτησή του απάντησε πως απλώς σάρκασε για την συμπεριφορά της Βουλγαρίας και όλα τα υπόλοιπα δεν είναι παρά «υστερία».
Μια «υστερία», όμως, που δείχνει το κλίμα…
Είχε προηγηθεί η επίσκεψη στα Σκόπια της υπουργού των Εξωτερικών της Βουλγαρίας Τεοντόρα Τζένκοφσκα, η οποία, όπως επιβεβαίωσε και ο ομόλογός της Οσμάνι, έθεσε ως προϋπόθεση για άρση του βουλγαρικού βέτο την συμπερίληψη στο Σύνταγμα της γειτονικής χώρας παραγράφου που αναγνωρίζει βουλγαρική μειονότητα και τα δικαιώματά της. Ο Οσμάνι δήλωσε πως διαφώνησε.
Κυβερνητική κρίση στη Βουλγαρία
Από την πλευρά του, ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Κίριλ Πέτκοφ επίσης επιβεβαίωσε την απαίτηση της χώρας του, προσθέτοντας ωστόσο ότι αποτελεί μια πρόταση.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Πέτκοφ επιθυμεί να βρεθεί μια λύση, ωστόσο δεν μπορεί να απομακρυνθεί από τη συμφωνία με τα άλλα κόμματα που μετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό. Γνωρίζει άλλωστε πως μια ενδοκυβερνητική κρίση θα οδηγούσε σε πτώση της κυβέρνησής του. Στις 8 Ιουνίου η κυβέρνησή του έχασε την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, όταν ένα κόμμα του τετρακομματικού συνασπισμού αποχώρησε κατηγορώντας τον πως είναι έτοιμος να άρει το βέτο, «αγνοώντας τα εθνικά συμφέροντα».
Ο λόγος για το λαϊκιστικό κόμμα «Υπάρχει τέτοιος λαός» που στις 8 Ιουνίου απέσυρε τους τέσσερις υπουργούς του, με τον ηγέτη του Σλάβι Τριφόνοφ, πρώην τραγουδιστή, να καταγγέλλει τον πρωθυπουργό Πέτκοφ ότι ακολουθεί διαφορετική πολιτική από αυτήν του υπουργείου Εξωτερικών, των αποφάσεων του Κοινοβουλίου και της πολιτικής που συμφωνήθηκε στο Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Ρούμεν Ράντεφ. Οι υπουργοί του Τριφόνοφ αποχώρησαν από το υπουργικό συμβούλιο – ανάμεσά τους και η υπουργός των Εξωτερικών!
Μάλιστα, η υπουργός των Εξωτερικών ήδη από τις 17 Μαΐου είχε προειδοποιήσει τον πρωθυπουργό να σταματήσει να ασκεί δική του εξωτερική πολιτική, καθώς ακόμη και αν τα Σκόπια δέχονταν την αναγνώριση της βουλγαρικής μειονότητας αυτό δεν θα ήταν αρκετό για να αρθεί το βέτο.
Πλέον η κυβέρνηση συνεχίζει ως κυβέρνηση μειοψηφίας, με 109 βουλευτές επί συνόλου 240. Ωστόσο, οκτώ βουλευτές του κόμματος «Υπάρχει τέτοιος λαός» έσπευσαν να ανεξαρτητοποιηθούν, δηλώνοντας ότι θα ψηφίζουν κατά συνείδηση – γεγονός που δείχνει ότι θα συνεχίσουν να στηρίζουν την κυβέρνηση.
Την επομένη, 9 Ιουνίου, στη συνάντησή του με τον Επίτροπο για την Διεύρυνση Όλιβερ Βαρχέλι, ο Πέτκοφ ξεκαθάριζε πως η χώρα του έχει θέσει όρους για την άρση του βέτο και εργάζεται για να δει εάν οι Βρυξέλλες μπορούν να εγγυηθούν την τήρηση αυτών των όρων.
Κλυδωνισμοί στην κυβέρνηση εν μέσω κρίσης
Στο μεταξύ η κρίση έγινε ακόμη πιο βαθιά στο κυβερνητικό στρατόπεδο, όταν, την περασμένη Πέμπτη, αποπέμφθηκε ο ίδιος ο Πρόεδρος της Βουλής Νίκολα Μίντσεφ, με τις ψήφους των κομμάτων της αντιπολίτευσης και του κόμματος «Υπάρχει τέτοιος λαός» που αποσκίρτησε από το κυβερνητικό στρατόπεδο.
Αν και ως λόγος για την πρόταση μομφής εναντίον του Προέδρου της Βουλής προβλήθηκε η «παραβίαση των κανόνων του Σώματος», η πραγματικότητα κατά τον πρωθυπουργό Πέτκοφ είναι ότι απλά σχηματίζεται ένα νέο αντικυβερνητικό στρατόπεδο.
Την επόμενη εβδομάδα η κυβέρνηση θα υποβληθεί στην δοκιμασία της ψήφου εμπιστοσύνης. Αν η κυβέρνηση χάσει την Δεδηλωμένη, τότε η χώρα θα πάει σε νέες πρόωρες εκλογές τον Σεπτέμβριο και θα μπει σε νέο κύκλο αστάθειας εν μέσω πολέμου, ενεργειακής κρίσης και ακρίβειας, με τον πληθωρισμό σε υψηλό 24 χρόνων.
Με λίγα λόγια, ζούμε ξανά το θαύμα της απλής αναλογικής…
Οι διαφορές για γλώσσα και Ίλιντεν παραμένουν
Ως γνωστόν, η Βουλγαρία αρνήθηκε το 2020 να εγκρίνει το πλαίσιο διαπραγματεύσεων για ένταξη της γειτονικής χώρας στην ΕΕ εξαιτίας διαφωνιών σχετικά με την γλώσσα και τις ιστορικές προσωπικότητες. Η Σόφια υποστηρίζει πως τα «μακεδονικά» αποτελούν βουλγαρική διάλεκτο, πως οι εθνικοί ήρωες των Σκοπίων είχαν βουλγαρική εθνική συνείδηση και πως η περίφημη «επανάσταση του Ίλιντεν» της ανήκει.
Από την πλευρά του ο Βαρχέλι δήλωσε πως δοθείσης της κατάστασης, δεν μπορεί να υπάρξει καμιά πρόοδος.
Διότι δεν υπάρχει πρόοδος στις εργασίες της μικτής επιτροπής για την Ιστορία ως το 1944, συμπεριλαμβανομένης και μιας συμφωνίας για τον κομιτατζή Γκότσε Ντέλτσεφ και το Ίλιντεν.
Η Βουλγαρία ζητά επίσης τα κείμενα στα ιστορικά βιβλία για τα γεγονότα του 19ου και του 20ού αιώνα να εμφανίζονται στην αρχική γλώσσα συγγραφής τους.
Η Βουλγαρία απαιτεί ακόμη να μην υπάρχει σε ευρωπαϊκό κείμενο η αναφορά σε «μακεδονική γλώσσα» ως διαφορετική από την βουλγαρική. Σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει πάντα να υπάρχει η παραπομπή ότι πρόκειται για εξέλιξη βουλγαρικής διαλέκτου.
Μια άλλη απαίτηση είναι η παραίτηση των Σκοπίων από τον ισχυρισμό ότι στη Βουλγαρία υπάρχει «μακεδονική μειονότητα».
Και μια σημαντική λεπτομέρεια με την οποία δεν έχει ασχοληθεί κανείς: Η Σόφια απαιτεί από τα Σκόπια να ενημερώσουν τις χώρες-μέλη του ΟΗΕ ότι οι τροπολογίες στο Σύνταγμα με τις προβλέψεις της Συμφωνίας των Πρεσπών θα εφαρμοστούν παράλληλα με τη Συμφωνία Καλής Γειτονίας με την Βουλγαρία του 2017.
Στις 7 Ιουνίου μάλιστα, η εφημερίδα «Νόβα Ματσεντόνια», επικαλούμενη πηγές στον ΟΗΕ, ανέφερε πως ήδη η Γραμματεία του Οργανισμού έλαβε οδηγίες να αποφεύγει τον όρο «μακεδονική γλώσσα» στα έγγραφά της, αλλά τον όρο «γλώσσα της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας».
Η ίδια πηγή ανέφερε ότι ο όρος «μακεδονική γλώσσα» θα χρησιμοποιείται για να περιγράφει την «αρχαία μακεδονική γλώσσα», κάτι που επιδιώκει και η Ελλάδα.
Ο εμπρησμός δυναμίτισε το κλίμα
Σε όλα αυτά ήλθε να προστεθεί και ο εμπρησμός, στις 4 Ιουνίου, του βουλγαρικού Πολιτιστικού Κέντρου «Βάνκο (Ιβάν) Μιχαήλοφ» στη Μπίτολα (Μοναστήρι), για τον οποίο συνελήφθη ο 34χρονος πολύ γνωστός Σκοπιανός τραγουδιστής Λάμπε Αλαμπάκοφσκι, ο οποίος ομολόγησε υποστηρίζοντας πως τα κίνητρά του ήταν «πατριωτικά».
Το βουλγαρικό πολιτιστικό κέντρο είχε ιδρυθεί τον Μάρτιο του 2019 και εγκαινιαστεί τον περασμένο Απρίλιο, παρουσία του πρωθυπουργού της Βουλγαρίας, της αντιπροέδρου της Βουλγαρίας και πολυάριθμης διακομματικής βουλγαρικής αντιπροσωπείας και είχε προκαλέσει τις έντονες αντιδράσεις, καθώς ο Ιβάν Μιχαήλοφ υπήρξε αμφιλεγόμενος Βούλγαρος πολιτικός με φασιστικές καταβολές, που είχε συνεργαστεί με τους Ναζί.
Ο Μιχαήλοφ αμφισβητούσε την ύπαρξη «μακεδονικού έθνους» και υποστήριζε ότι οι σλαβικής καταγωγής κάτοικοι της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας είναι Βούλγαροι.
Επιπλέον, ιδρυτικός σκοπός του κέντρου ήταν η υπεράσπιση των πολιτών που αυτοπροσδιορίζονται ως Βούλγαροι.
Και οι δύο χώρες προσπάθησαν, βέβαια, να κατεβάσουν τους τόνους, υποστηρίζοντας πως ο εμπρησμός αποσκοπούσε στην διακοπή των συνομιλιών και την εξεύρεση λύσης.
Αλλά το μήνυμα από την Σόφια ήταν σαφές και εκφράστηκε από τον αναπληρωτή πρωθυπουργό και υπουργό των Οικονομικών Άσεν Βασίλεφ, ο οποίος σχολίασε σε τηλεοπτική συνέντευξη πως «δεν είναι η Βουλγαρία που πρέπει να τα βρει με την Βόρεια Μακεδονία, αλλά η ΕΕ»!
Καταγγελίες για εκβιασμό
Άλλωστε, στις 22 του περασμένου Μαΐου, ο (αποπεμφθείς) πρόεδρος της βουλγαρικής Βουλής Νίκολα Μίντσεφ επιβεβαίωσε ότι «δεν υπάρχει ρεαλιστικός λόγος να άρει η βουλγαρική κυβέρνηση το βέτο».
Από την πλευρά του ο Σκοπιανός πρωθυπουργός Κοβατσέφσκι κατηγορεί ευθέως την Βουλγαρία ότι κρατά ομήρους την χώρα του και την Αλβανία. Όπως είπε, «μιλώντας για γεγονότα που συνέβησαν πριν από 150 χρόνια είναι κλασσικός εκβιασμός που δεν ωφελεί κανέναν».
Και όλα αυτά οδηγούν σε νέα γεγονότα: Τον περασμένο Μάιο ένας Βούλγαρος εθνικιστής, ο Βικτόρ Κανζούροφ, πέταξε από τον τάφο του Γιάνε Σαντάνσκι ένα στεφάνι που είχε τοποθετήσει στην επέτειο του θανάτου του ένας σκοπιανός σύλλογος.
Ακόμη και όταν, τον περασμένο Φεβρουάριο, Σκόπια και Σόφια αποφάσισαν κοινούς εορτασμούς για τα 150 χρόνια από την γέννηση του κομιτατζή Γκότσε Ντέλτσεφ ((Κιλκίς, 4 Φεβρουαρίου 1872 - Μπάνιτσα (Καρυές) Σερρών 4 Μαΐου 1903), ηγετικού στελέχους της «Εσωτερικής Μακεδονικής Επαναστατικής Οργάνωσης-ΕΜΕΟ», δεν έλειψαν τα παρατράγουδα.
Εθνικιστές ανεμίζοντας σημαίες με τον Ήλιο της Βεργίνας αποδοκίμασαν τον προερχόμενο από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα πρόεδρο Πενταρόφσκι, ενώ ο Κρίστιαν Μίτσκοφσκι, αρχηγός του κόμματος της αντιπολίτευσης VMRO ανακοίνωσε πως θα συμφωνούσε με τον κοινό εορτασμό αν η Σόφια αναγνώριζε ότι ο Ντέλτσεφ ήταν «Μακεδόνας».
Προφανώς η Σόφια δεν έχει τέτοια πρόθεση. Είναι χαρακτηριστικές οι φράσεις από την ομιλία του προέδρου Ράντεφ, τον περασμένο Ιανουάριο, κατά την ημέρα της ορκωμοσίας του για μια δεύτερη θητεία:
«Συγκαταλέγομαι μεταξύ των πολιτικών που θέλουν η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση το συντομότερο δυνατό. Γι' αυτό ακριβώς πρέπει να βοηθήσουμε τα αδέρφια μας να ξεπεράσουν γρήγορα τα ιδεολογήματα από το παρελθόν ολοκληρωτισμού και να επιτύχουν τα κριτήρια για ένταξη. Ως ένα υπεύθυνο κράτος-μέλος της ΕΕ, η Βουλγαρία θα πρέπει να ενσωματώσει εταίρους και όχι προβλήματα στην Ένωση. Θα επιβεβαιώσω το πόστο μου ως πρόεδρος όλων των Βουλγάρων ότι τα ίσα δικαιώματα των Βουλγάρων στη Βόρεια Μακεδονία, πολλοί από τους οποίους είναι επίσης Βούλγαροι πολίτες, θα πρέπει να διασφαλίζονται με την ενσωμάτωσή τους στο Σύνταγμα της χώρας μαζί με τα άλλα μέρη των λαών. Αυτή η πράξη, μαζί με την υιοθέτηση αξιόπιστων μηχανισμών για την εξάλειψη της ρητορικής μίσους και τη διατήρηση της βουλγαρικής πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς, θα πρέπει να αποτελέσουν προκαταρκτική προϋπόθεση για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων».
Στο μεταξύ, η πολυσυζητημένη πρόταση του Γάλλου Προέδρου Μακρόν σύμφωνα με την οποία η Βουλγαρία να άρει το βέτο και η ΕΕ να εγγυηθεί ότι τα Σκόπια θα ανταποκριθούν στους όρους της Σόφιας δημιούργησε νέο κύκλος αντιδράσεων με τον αρχηγό της αντιπολίτευσης Μίτσκοτσκι να δηλώνει πως «αν ο όρος είναι να βουλγαροποιηθούμε, τότε δεν επιθυμώ την είσοδό μας στην ΕΕ»!
Καυγάς για μειονότητες και στη μέση η Τουρκία
Όλα αυτά δημιουργούν εκνευρισμό στους Αλβανούς των Σκοπίων, που δεν ενδιαφέρονται για τέτοιου είδους διενέξεις και που ενισχύουν συνεχώς την θέση τους στην κυβέρνηση συνεργασίας, γιορτάζοντας φέτος και τα είκοσι χρόνια από την ίδρυση του κόμματός τους DUI.
Ο αρχηγός τους, Αλή Αχμέτι, θεωρεί ότι δεν πρόκειται να συμβεί τίποτε αν η ύπαρξη βουλγαρικής μειονότητας περιληφθεί στο Σύνταγμα της χώρας, δεδομένου ότι το σημαντικό είναι να αρχίσουν το συντομότερο οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Ένα πρόβλημα που θα μπορούσε να ξεπεραστεί αν οι Βούλγαροι αποδέχονταν πως και στη δική τους χώρα υπάρχει «μακεδονική μειονότητα» - κάτι που ο Πέτκοφ έχει αρνηθεί κατηγορηματικά.
Σε όλα αυτά, προστίθεται και η πρόσφατη επίσκεψη του κ. Κοβατσέφσκι στην Κωνσταντινούπολη και η συνάντησή του με τον κ. Ερντογάν, τον οποίο ευχαρίστησε για την υποστήριξή του κατά την διαδικασία της ένταξης της χώρας του στο ΝΑΤΟ.
Και όχι μόνο αυτό: Όπως επίσημα ανακοινώθηκε, «οι κ.κ. Ερντογάν και Κοβάτσεφσκι, επισήμαναν ότι η Βόρεια Μακεδονία και η Τουρκία συνεχίζουν την εξαιρετικά καλή συνεργασία μεταξύ των υπουργείων Άμυνας των δύο χωρών για τον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεων της Βόρειας Μακεδονίας, καθώς και στον τομέα της στρατιωτικής εκπαίδευσης, όπως και με την κοινή συμμετοχή σε ειρηνευτικές επιχειρήσεις και στρατιωτικές ασκήσεις».
Όλα αυτά, την ώρα που η Τουρκία αρνείται σε Σουηδία και Φινλανδία την ένταξη στη Συμμαχία.
Απλά για να ξέρουμε πού βρισκόμαστε…
* Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
