Επίσημα γνωστό ως περίγειο, συζυγία του συστήματος Ηλίου - Γης - Σελήνης, η υπερ-Σελήνη είναι σεληνιακό φαινόμενο και σχετίζεται με το πώς εμείς βλέπουμε το φεγγάρι. Η τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη έχει ελλειπτικό σχήμα, με τον πλανήτη μας να βρίσκεται στη μία εκ των δύο εστιών.
Το σημείο που είναι εγγύτερα στη Γη ονομάζεται περίγειο και το πιο μακρινό απόγειο. Ανάλογα με τη θέση Ηλίου - Γης και Σελήνης βλέπουμε να φωτίζεται κάθε φορά διαφορετικό τμήμα του φεγγαριού, δημιουργώντας έτσι τις διάφορες φάσεις του, όπως είναι η πανσέληνος και η νέα Σελήνη.
Η πανσέληνος συμβαίνει όταν το φεγγάρι βρίσκεται πίσω από τη Γη και λόγω της κλίσης του επιπέδου περιφοράς του γύρω από αυτήν φωτίζεται πλήρως από τον Ήλιο, δημιουργώντας έτσι το πανέμορφο θέαμα της πανσελήνου. Νέα Σελήνη έχουμε όταν αυτή παρεμβάλλεται ανάμεσα στη Γη και τον Ήλιο και τότε «δεν έχουμε» φεγγάρι, αφού έχει την πλάτη του στραμμένη στο ηλιακό φως και η πλευρά που βλέπει τη Γη παραμένει σκοτεινή.
Όταν συμπίπτουν αυτές οι δύο συνθήκες -περίγειο και πανσέληνος ή νέα Σελήνη- τότε έχουμε την επονομαζόμενη σούπερ Σελήνη. Ο όρος αυτός δεν είναι επιστημονικός, αλλά επινοήθηκε πριν από 30 χρόνια από τον αστρολόγο Ρίτσαρντ Νόλε, για να περιγράψει μια πανσέληνο ή νέα Σελήνη, όταν αυτή βρίσκεται όσο το δυνατόν πιο κοντά στη Γη.
Αν και λιγότερο διαδεδομένος, υπάρχει επίσης ο αντίστοιχος όρος μικρο-Σελήνη, κάτι που συμβαίνει όταν η Σελήνη βρίσκεται στο απόγειο. Μ' αυτόν τον ορισμό τα supermoons δεν είναι σπάνια, αλλά συμβαίνουν 4 με 6 φορές τον χρόνο.
Σύμφωνα με τη NASA, τα supermoons μπορεί να φαίνονται ως 14% μεγαλύτερα και 30% φωτεινότερα στο ανθρώπινο μάτι από τις κανονικές πανσελήνους. Στην αστρονομία αυτά τα σεληνιακά θαύματα ονομάζονται «περίγεια φεγγάρια», όπου «περίγειο» σημαίνει απλά «κοντά στη Γη».
Το εντυπωσιακό θέαμα ενός supermoon, που γεμίζει τον νυχτερινό ουρανό, είναι στην πραγματικότητα μια ψευδαίσθηση που δημιουργείται όταν η Σελήνη είναι μόνο λίγο πιο κοντά στη Γη. Στο βόρειο ημισφαίριο, κατά τους χειμερινούς μήνες, τα supermoons φαίνονται μεγαλύτερα από ό,τι τον υπόλοιπο χρόνο, αφού τότε η Γη βρίσκεται πιο κοντά στον Ηλιο, ο οποίος έλκει το φεγγάρι πιο κοντά στη Γη.
Έτσι, μια χειμωνιάτικη υπερσελήνη είναι μεγαλύτερη και φωτεινότερη από μια καλοκαιρινή, αν και είναι δύσκολο να παρατηρηθεί λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Τα μάτια μας είναι δύσκολο να διακρίνουν αυτή τη μικρή διαφορά στο μέγεθος της Σελήνης, όταν εκείνη βρίσκεται ψηλά, στο μέσον της απεραντοσύνης του νυχτερινού ουρανού.
Όμως, κάθε φορά που πετυχαίνουμε την ανατολή ή τη δύση μιας πανσελήνου, ενώ βρίσκεται χαμηλά στον ορίζοντα, ακτινοβολώντας ανάμεσα στις σιλουέτες των δέντρων και των κτιρίων, το μέγεθός της που φαίνεται μοιάζει στα μάτια μας τεράστιο.
Πόσο μάλλον όταν έχουμε να κάνουμε με σούπερ Σελήνη…
* Κάθε μέρα οι συνεργάτες του μη κερδοσκοπικού οργανισμού επικοινωνίας επιστημονικών θεμάτων στο ευρύ κοινό SciCo παρουσιάζουν με απλά λόγια ένα θέμα που φέρνει την επιστήμη πιο κοντά μας.
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος», αρ. φύλλου 34.
