Σε μια πιθανή ανακάλυψη-ορόσημο προχώρησαν επιστήμονες που χρησιμοποιούν το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, καθώς εντοπίστηκαν τα ισχυρότερα -μέχρι τώρα- σημάδια πιθανής ζωής πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, ανιχνεύοντας στην ατμόσφαιρα ενός ξένου πλανήτη τα χημικά αποτυπώματα αερίων που στη Γη παράγονται μόνο από βιολογικές διεργασίες.
Οι αστρονόμοι εντόπισαν στον εξωπλανήτη K2-18 b ίχνη δύο χημικών ενώσεων – διμεθυλοσουλφίδιο (DMS) και διμεθυλοδισουλφίδιο (DMDS) – τα οποία, στη Γη, παράγονται αποκλειστικά από μορφές ζωής όπως το θαλάσσιο φυτοπλαγκτόν, σύμφωνα με το Reuters.
Σημείο καμπής στην αναζήτηση ζωής
Αυτή η ανακάλυψη υποδηλώνει ότι ο πλανήτης μπορεί να βρίθει από μικροβιακή ζωή, δήλωσαν οι ερευνητές. Διευκρίνισαν ωστόσο, ότι δεν ανακοινώνουν την ανακάλυψη πραγματικών ζωντανών οργανισμών, αλλά μάλλον ένα πιθανό βιοσημάδι - δείκτη μιας βιολογικής διαδικασίας - και ότι τα ευρήματα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή, καθώς απαιτούνται περισσότερα στοιχεία.
Παρ' όλα αυτά, εξέφρασαν τον ενθουσιασμό τους, καθώς αυτές είναι οι πρώτες ενδείξεις για έναν εξωγήινο κόσμο που πιθανώς κατοικείται, δήλωσε ο αστροφυσικός Νίκου Μαντούσουντχαν, του Ινστιτούτου Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Astrophysical Journal Letters.
«Πρόκειται για μια μετασχηματιστική στιγμή στην έρευνα για ζωή πέρα από το ηλιακό σύστημα, όπου αποδείξαμε ότι είναι δυνατόν να ανιχνεύσουμε βιοσήματα σε δυνητικά κατοικήσιμους πλανήτες με τις σημερινές εγκαταστάσεις. Έχουμε εισέλθει στην εποχή της παρατηρησιακής αστροβιολογίας», τόνισε.
Ο ίδιος σημείωσε ότι γίνονται διάφορες προσπάθειες αναζήτησης ενδείξεων ζωής στο ηλιακό μας σύστημα, συμπεριλαμβανομένων διαφόρων ισχυρισμών για περιβάλλοντα που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τη ζωή σε μέρη όπως ο Άρης, η Αφροδίτη και διάφορα παγωμένα φεγγάρια.
Σύμφωνα με τον Μαντούσουντχαν, «ίσως στο μέλλον κοιτάξουμε πίσω σε αυτή τη στιγμή και αναγνωρίσουμε ότι ήταν το σημείο καμπής – εκεί όπου το ερώτημα "είμαστε μόνοι;" μπόρεσε να απαντηθεί».
Σημειώνεται ότι ο K2-18 b έχει μάζα 8,6 φορές μεγαλύτερη από τη Γη και διάμετρο περίπου 2,6 φορές μεγαλύτερη από τον πλανήτη μας.
Βρίσκεται σε τροχιά της «κατοικήσιμης ζώνης» - μια απόσταση όπου υγρό νερό, ένα βασικό συστατικό για τη ζωή, μπορεί να υπάρχει στην επιφάνεια ενός πλανήτη - γύρω από έναν ερυθρό νάνο αστέρα μικρότερο και λιγότερο φωτεινό από τον ήλιο μας, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 124 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Λέοντα.
Ένα έτος φωτός είναι η απόσταση που διανύει το φως σε ένα έτος, 5,9 τρισεκατομμύρια μίλια (9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα). Ένας άλλος πλανήτης έχει επίσης εντοπιστεί να περιφέρεται γύρω από αυτό το άστρο.
Ένας άλλος κόσμος
Περίπου 5.800 πλανήτες πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, που ονομάζονται εξωπλανήτες, έχουν ανακαλυφθεί από τη δεκαετία του 1990. Οι επιστήμονες έχουν υποθέσει την ύπαρξη εξωπλανητών που ονομάζονται υδρόγειοι κόσμοι, οι οποίοι καλύπτονται από ωκεανό υγρού νερού κατοικήσιμο από μικροοργανισμούς και έχουν ατμόσφαιρα πλούσια σε υδρογόνο.
Προηγούμενες παρατηρήσεις από τον Webb, ο οποίος εκτοξεύθηκε το 2021 και τέθηκε σε λειτουργία το 2022, είχαν εντοπίσει μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα του K2-18 b, την πρώτη φορά που ανακαλύφθηκαν μόρια με βάση τον άνθρακα στην ατμόσφαιρα ενός εξωπλανήτη στην κατοικήσιμη ζώνη ενός άστρου.
«Το μόνο σενάριο που εξηγεί προς το παρόν όλα τα δεδομένα που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής από το JWST (James Webb Space Telescope), συμπεριλαμβανομένων των προηγούμενων και των σημερινών παρατηρήσεων, είναι αυτό όπου ο K2-18 b είναι ένας υδρόγειος κόσμος που βρίθει ζωής», δήλωσε ο Μαντούσουντχαν. «Ωστόσο, πρέπει να είμαστε ανοιχτοί και να συνεχίσουμε να διερευνούμε άλλα σενάρια».
Το DMS και το DMDS, και τα δύο από την ίδια χημική οικογένεια, έχουν προβλεφθεί ως σημαντικά βιοσήματα εξωπλανητών. Ο Webb διαπίστωσε ότι το ένα ή το άλλο, ή πιθανώς και τα δύο, ήταν παρόντα στην ατμόσφαιρα του πλανήτη σε επίπεδο εμπιστοσύνης 99,7%, που σημαίνει ότι υπάρχει ακόμα 0,3% πιθανότητα η παρατήρηση να είναι στατιστική σύμπτωση.
Τα αέρια ανιχνεύθηκαν σε ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις άνω των 10 μερών ανά εκατομμύριο κατ' όγκο.
«Τα πλούσια δεδομένα από τον K2-18 b τον καθιστούν έναν βασανιστικό κόσμο», δήλωσε ο Κρίστοφερ Γκλάιν, επικεφαλής επιστήμονας στο Τμήμα Διαστημικής Επιστήμης του Νοτιοδυτικού Ερευνητικού Ινστιτούτου στο Τέξας.
Μέθοδος Transit
Ο K2-18 b ανήκει στην κατηγορία των πλανητών «υπο-Ποσειδώνα», με διάμετρο μεγαλύτερη από τη Γη αλλά μικρότερη από εκείνη του Ποσειδώνα, του μικρότερου αέριου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος.
Για να εξακριβώσουν τη χημική σύσταση της ατμόσφαιρας ενός εξωπλανήτη, οι αστρονόμοι αναλύουν το φως από το άστρο που τον φιλοξενεί καθώς ο πλανήτης περνάει μπροστά του από την οπτική γωνία της Γης, που ονομάζεται μέθοδος διέλευσης.
Καθώς ο πλανήτης διέρχεται, ο Webb μπορεί να ανιχνεύσει μια μείωση της αστρικής φωτεινότητας και ένα μικρό μέρος του αστρικού φωτός περνά μέσα από την πλανητική ατμόσφαιρα πριν ανιχνευθεί από το τηλεσκόπιο. Αυτό επιτρέπει στους επιστήμονες να προσδιορίσουν τα συστατικά αέρια της ατμόσφαιρας του πλανήτη.
Οι προηγούμενες παρατηρήσεις του Webb σε αυτόν τον πλανήτη έδωσαν μια πρόχειρη ένδειξη DMS. Οι νέες παρατηρήσεις του χρησιμοποίησαν ένα διαφορετικό όργανο και ένα διαφορετικό εύρος μήκους κύματος του φωτός.
Το «Άγιο Δισκοπότηρο» της επιστήμης των εξωπλανητών, είπε ο Μαντούσουντχαν, είναι να βρεθούν αποδείξεις ζωής σε έναν πλανήτη που μοιάζει με τη Γη, πέρα από το ηλιακό μας σύστημα.
Ο ίδιος δήλωσε ότι το είδος μας για χιλιάδες χρόνια αναρωτιόταν «είμαστε μόνοι» στο σύμπαν και τώρα μπορεί να είναι μόλις λίγα χρόνια πριν από την ανίχνευση πιθανής εξωγήινης ζωής σε έναν υδρόγειο κόσμο.
Οι αμφισβητίες και τα ανοιχτά ενδεχόμενα
Παρότι η ανίχνευση των ενώσεων είναι στατιστικά σημαντική (με πιθανότητα μόλις 0,3% να πρόκειται για τυχαίο συμβάν), δεν επαρκεί από μόνη της για να αποδείξει την ύπαρξη ζωής.
Η δρ Nora Hänni, χημικός στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης, τόνισε ότι DMS έχει εντοπιστεί και σε κομήτες χωρίς ίχνη ζωής, ενώ άλλοι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι οι συνθήκες στον K2-18 b παραμένουν αμφιλεγόμενες: μπορεί να είναι ένας πλανήτης με ωκεανούς, αλλά και ένας αέριος πλανήτης, ή ακόμα και ένας κόσμος από μάγμα.
