Ο Νταν Πάγκις (1930-1986) γεννήθηκε στο Ρανταούτς της Ρουμανίας. Σε ηλικία έντεκα ετών, εκτοπίστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Η εμπειρία του Ολοκαυτώματος διατρέχει το έργο του «ποιητή του ανείπωτου». Το εμβληματικό του ποίημα «Γραμμένο με μολύβι σε σφραγισμένο τρένο» είναι χαραγμένο μπροστά σε ένα από βαγόνια τρένου που μετέφεραν Εβραίους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και το οποίο εκτίθεται στο Μουσείο του Ολοκαυτώματος Γιάντ Βασέμ στην Ιερουσαλήμ.
Ευρώπη, αργά
Βιολιά ανθίζουν στον ουρανό,
Κι ένα ψάθινο καπέλο. Με συγχωρείτε, τι χρονιά είναι;
Τριάντα εννέα και μισό περίπου, είναι ακόμα πολύ νωρίς,
μπορείτε να κλείσετε το ραδιόφωνο.
Θα ήθελα να σας συστήσω:
η θαλάσσια αύρα, η ψυχή της προκυμαίας, πόσο παιχνιδιάρικη,
φορέματα που στροβιλίζονται,
ελαφρά χτυπήματα στις ανήσυχες εφημερίδες: τανγκό! τανγκό!
Και το πάρκο της σιγοτραγουδάει:
Φιλώ το χέρι σας, μαντάμ,
το χέρι σας το μαλακό και κομψό
σαν λευκό καστόρινο γάντι. Θα δείτε, μαντάμ,
ότι όλα θα έρθουν στη θέση τους,
σαν όνειρο – μην ανησυχείτε τόσο πολύ, μαντάμ,
εδώ ποτέ δεν θα συμβεί,
θα δείτε, εδώ ποτέ
Γραμμένο με μολύβι σε σφραγισμένο τρένο
Εδώ σε αυτό το βαγόνι
είμαι η Εύα
με τον Άβελ τον γιο μου
αν δείτε τον μεγάλο γιο μου
τον Κάιν τον γιο του ανθρώπου
πείτε του πως εγώ
Προσχέδιο συμφωνητικού για τις αποζημιώσεις
Εντάξει, κύριοι που διαμαρτύρεστε κραυγαλέα ως συνήθως,
ενοχλητικοί θαυματοποιοί, ησυχία!
Όλα θα επανέλθουν στη θέση τους,
στη μια παράγραφο μετά την άλλη.
Η κραυγή στο λαρύγγι.
Τα χρυσά δόντια στα ούλα.
Ο τρόμος.
Ο καπνός στην τσίγκινη καμινάδα και ακόμα πιο βαθιά,
στο βαθούλωμα των οστών,
και αμέσως θα καλυφθείτε με δέρμα και τένοντες και θα ζήσετε,
κοιτάξτε, ξαναβρήκατε τη ζωή σας,
κάθεστε στο σαλόνι, διαβάζετε εφημερίδα.
Είστε εδώ. Όλα έγιναν εγκαίρως.
Όσον αφορά το κίτρινο αστέρι: αμέσως θα ξεριζωθεί
από το στήθος σας
και θα μεταναστεύσει
στον ουρανό.
Ο Νταν Πάγκις (1930-1986) γεννήθηκε στο Ρανταούτς της Ρουμανίας. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε ηλικία έντεκα ετών, εκτοπίστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης την Ουκρανία, από όπου απέδρασε τρία χρόνια αργότερα.
Το 1946 μετανάστευσε στο Ισραήλ και σπούδασε στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, όπου αργότερα θα διδάξει μεσαιωνική εβραϊκή λογοτεχνία.
Η πρώτη του ποιητική συλλογή δημοσιεύεται το 1959 με τίτλο Το ρολόι της σκιάς. Το σημαντικότερο έργο του, Γκιλγκούλ (πολύσημη λέξη που αποδίδεται ως κύκλος, μεταμόρφωση ή μετεμψύχωση) εκδόθηκε το 1970.
Συνολικά εξέδωσε οκτώ ποιητικές συλλογές. Πολλά ποιήματά του μεταφράστηκαν σε διάφορες γλώσσες. Ο ίδιος ήταν πολύγλωσσος και μετάφρασε λογοτεχνικά κείμενα στα εβραϊκά.
Η εμπειρία του Ολοκαυτώματος διατρέχει το έργο του Νταν Πάγκις, «ποιητή του ανείπωτου». Το εμβληματικό του ποίημα Γραμμένο με μολύβι σε σφραγισμένο τρένο είναι χαραγμένο μπροστά σε ένα από βαγόνια τρένου που μετέφεραν Εβραίους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και το οποίο εκτίθεται στο Μουσείο του Ολοκαυτώματος Γιάντ Βασέμ στην Ιερουσαλήμ.
Μετάφραση, σχόλια: Ίων Βασιλειάδης
Τα ποιήματα πρωτοδημοσιεύθηκαν στη Νέα Εστία, τεύχος 186, Μάρτιος 2018.
