Η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος δεν έχει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον όσον αφορά τα μεγέθη τα οποία παρουσιάζει και τις προβλέψεις τις οποίες διατυπώνει. Το ενδιαφέρον έγκειται στον τρόπο που προσεγγίζει και ερμηνεύει τα γεγονότα καθώς και στις προτροπές στις οποίες προβαίνει. Διότι λέει τα πράγματα με το όνομα τους, δίχως δεσμεύεις και εξαρτήσεις.
Κατά τη γνώμη μας, δυο ήταν τα καίρια σημεία που φώτισε με εντελώς διαφορετικό τρόπο από τον συνηθισμένο, ο Διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας. Έξω και πέρα από την πεπατημένη που ακολουθείται στην κεντρική πολιτική σκηνή. Το πρώτο, είναι αυτό του ονομάζουμε «πληθωρισμό των κερδών», ή «πληθωρισμό της αισχροκέρδειας» ή «πληθωρισμό της απληστίας», από τον αγγλοσαξονικό όρο «greedflation». Και το δεύτερο είναι η απορρόφηση των πόρων από το Ταμείο Ανάπτυξης.
Η έννοια του «πληθωρισμού της απληστίας» (greedflation) είχε μπει για τα καλά και στην ελληνική ατζέντα, μέσα από την έκθεση Ιουνίου του 2023 του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, σύμφωνα με την οποία η συμμετοχή των εταιρικών κερδών στον πληθωρισμό υπολογίζεται στο 45%. Στην έκθεση αναφερόταν ότι παρά την αποκλιμάκωση του δείκτη τιμών καταναλωτή, παραμένουν ενεργές στη χώρα μας, μεγάλες πληθωριστικές εστίες, όπως είναι τα τρόφιμα και ο δομικός πληθωρισμός. Προειδοποιούσε δε, ότι αν δεν συγκρατηθούν τα επιχειρηματικά περιθώρια κέρδους, η αντιμετώπιση του πληθωρισμού θα τραβούσε σε βάθος χρόνου, κάτι που θα καθυστερούσε την απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για μείωση των επιτοκίων.
Στην έκθεση της, η Τράπεζα της Ελλάδας παραπέμπει σε μελέτη της ΕΚΤ σύμφωνα με την οποία η αύξηση των κερδών συνέβαλε περισσότερο από την αύξηση του κόστους εργασίας στον πληθωρισμό και αυτό ήταν ιδιαιτέρως έντονο στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων χωρών. Με βάση αυτά τα συμπεράσματα καλεί τις επιχειρήσεις να προσπαθήσουν να περιορίσουν όπου είναι εφικτό, τα περιθώρια κέρδους τους, ώστε να αποκλιμακωθεί το φαινόμενο του «πληθωρισμού των κερδών».
Παράλληλα τις καλεί να μην συμβάλουν στη εκτίναξη του σπιράλ αυξήσεων του ζεύγους «μισθών εργαζομένων – τιμών προϊόντων», αλλά να προσφέρουν μισθολογικές αυξήσεις που να καλύπτουν τις απώλειες της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων λόγω του πληθωρισμού. Κάτι που είναι δύσκολο, αφού στην αγορά παρατηρείται σημαντική ανισορροπία ανάμεσα στον αριθμό των ανοικτών θέσεων απασχόλησης και στην κάλυψη τους.
Σύμφωνα με τον Γιάννη Στουρνάρα, η Πολιτεία θα πρέπει να αντιμετωπίσει το φαινόμενο αυτό με δυο τρόπους.
Ο πρώτος είναι βραχυπρόθεσμος και εστιάζεται στην εντατικοποίηση των ελέγχων από την πλευρά της Επιτροπής Ανταγωνισμού και της Γενικής Διεύθυνσης Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή. Με σκοπό την αποφυγή κρουσμάτων αισχροκέρδειας και ολιγοπωλιακών πρακτικών.
Ο δεύτερος είναι μακροπρόθεσμος και αφορά την ενίσχυση των συνθηκών ανταγωνισμού στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών. Κάτι που προϋποθέτει την άρση κάθε είδους ρυθμιστικών και κανονιστικών εμποδίων, ώστε να διευκολυνθεί η είσοδος νεών επιχειρήσεων στο παιχνίδι με καθαρούς κανόνες και όρους. Διότι είναι χρήσιμοι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, αλλά τις λύσεις στις αγορές τις δίνει ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις επιχειρήσεις, μαζί με την ορθολογική συμπεριφορά των καταναλωτών.
Το δεύτερο καίριο σημείο της έκθεσης της ΤτΕ, αφορά την απορρόφηση και αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και των ΕΣΠΑ. Η ανάγκη της ελληνικής οικονομίας για επενδύσεις δεκάδων δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη δεκαετία είναι αδήριτη. Αυτές οι επενδύσεις είναι τα απαραίτητα καύσιμα για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Οι ευρωπαϊκοί πόροι είναι κάποιοι αριθμοί σε χαρτιά. Κάποια κονδύλια «εν αναμονή». Για να μετατραπούν σε χρήματα και σε συγκεκριμένες επενδύσεις, ώστε να κινητοποιήσουν ίδια κεφάλαια και τραπεζικές χρηματοδοτήσεις, πρέπει να ακολουθήσουν τις διαδικασίες έγκρισης και απορρόφησης. Και γι’ αυτές τις διαδικασίες, υπεύθυνη είναι η δημόσια διοίκηση.
Οπότε τι ζητά ο κεντρικός τραπεζίτης της χώρας; Την ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών και την αποτελεσματική διαχείριση των πόρων, που είναι αναγκαίοι για την κάλυψη των επενδυτικών αναγκών της χώρας.
Κάτι στο οποίο είχε αναφερθεί και ο υπουργός Νίκος Παπαθανάσης προ ημερών κατά τη διάρκεια του 6th Athens Investment Forum. Άλλωστε και ο πρόεδρος του ομίλου Quest, Θεόδωρος Φέσσας, μιλώντας για τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης σε πρόσφατο συνέδριο, ανέφερε ότι φοβάται ότι όλα αυτά τα έργα δεν θα προλάβουν να ολοκληρωθούν και θεωρεί ότι θα δοθούν παρατάσεις σε αυτά, τουλάχιστον δύο ετών, ώστε να καταφέρουν να υλοποιηθούν.
Είναι διάχυτη η αίσθηση στην αγορά ότι οι συμβάσεις σε πολλά έργα καθυστερούν υπερβολικά με αποτέλεσμα να είναι ορατός ο φόβος ότι πολλά έργα δεν θα προλάβουν καν να ολοκληρωθούν ή θα γίνουν άρον-άρον, κάτι που δεν θα ωφελήσει κανέναν. Ούτε την οικονομία φυσικά, ούτε τις εταιρείες που έχουν αναλάβει να τρέξουν όλα αυτά τα έργα. Η επιτυχία ή αποτυχία της απορρόφησης και εκμετάλλευσης των κονδυλίων είναι καθαρά ελληνική υπόθεση και αποτελεί ελληνική ευθύνη. Επομένως όλα θα κριθούν αποκλειστικά και μόνο από την διαχειριστική ικανότητα και την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών της δημόσιας διοίκησης.
