Μέχρι το μεσημέρι της Τρίτης που μόλις πέρασε, οι διεθνείς αγορές έδιναν την εντύπωση πως έχουν συνηθίσει στην ιδέα του πολέμου, τη θέα των ακριβών και δυσεύρετων εμπορευμάτων και την προοπτική του υψηλού πληθωρισμού και των αναγκαίων αυξήσεων των επιτοκίων. Φαίνεται όμως πως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι.
Αφορμή για αυτή τη διαπίστωση έδωσε η ομιλία της Λέιλ Μπρέιναρντ, η οποία είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) και περιμένει την έγκριση, από τη Γερουσία, του ορισμού της στη θέση της Αντιπροέδρου της σημαντικότερης κεντρικής τράπεζας του κόσμου. Η Μπρέιναρντ μίλησε σε μία εκδήλωση του παραρτήματος της Fed της Μιννεσότα, με θέμα τις πληθωριστικές προσδοκίες των νοικοκυριών.
Οι χρηματιστηριακές αγορές παρακολουθούν πάντα με μεγάλο ενδιαφέρον τις διάφορες ομιλίες των στελεχών της Fed, ειδικά των υψηλόβαθμων όπως η Μπρέιναρντ. Αυτή τη φορά όμως μάλλον αιφνιδιάστηκαν από τις δηλώσεις της σχετικά με τις μελλοντικές κινήσεις της κεντρικής τράπεζας για την καταπολέμηση του απειλητικού πληθωρισμού. Μόλις τελείωσε το κύριο μέρος της ομιλίας της και μπήκε στον επίλογο, ο οποίος είχε ως αποκλειστικό θέμα τη νομισματική πολιτική της κεντρικής τράπεζας, έκανε τις αγορές και τους επενδυτές να νοιώσουν εξαιρετικά άβολα.
Αφού δήλωσε πως η καταπολέμηση του πληθωρισμού είναι υψίστης σημασίας, συνέχισε αναφερόμενη στις αναμενόμενες αυξήσεις των επιτοκίων αναφοράς και έφθασε στο κρίσιμο θέμα της μείωσης του ενεργητικού της Fed, το οποίο ξεπερνά τα 8 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η μείωση του ενεργητικού αναμενόταν να γίνει με τον ίδιο τρόπο που είχε γίνει από το 2017 μέχρι το 2019, με τη Fed να μην ανανεώνει όλο το χαρτοφυλάκιο ομολόγων που έχει στην κατοχή της, αγοράζοντας ομόλογα μικρότερης αξίας από αυτά που θα λήγουν κάθε φορά στο μέλλον.
Όμως η Μπρέιναρντ τρόμαξε τους επενδυτές όταν δήλωσε πως η μείωση του ενεργητικού της Fed θα αρχίσει μέσα στον Μάιο με πολύ πιο επιθετικό ρυθμό από αυτόν που είχε ακολουθηθεί το 2017-2019, καθώς φοβήθηκαν πως το πρόγραμμα μπορεί τελικά να προβλέπει και απ’ ευθείας πωλήσεις ομολόγων στις αγορές. Πέρα από αυτό, πρόσθεσε πως η πρόσφατη άνοδος των επιτοκίων των μακροπρόθεσμων κρατικών αμερικανικών ομολόγων δείχνει πως η πολιτική σύσφιξης που ξεκίνησε η Fed έχει αρχίσει να πετυχαίνει τον σκοπό της.
Ο συνδυασμός της επιθετικής ρητορικής για τη μείωση του ενεργητικού με την έκφραση ικανοποίησης για την άνοδο των επιτοκίων μάλλον έπεισε τις αγορές πως η Μπρέιναρντ δεν είναι το «περιστέρι» που ήλπιζαν ορισμένοι και είναι και αυτή είναι αποφασισμένη να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό με πολλές αυξήσεις επιτοκίων και επιθετική μείωση του ενεργητικού της κεντρικής τράπεζας. Αναζητώντας την εξήγηση για την αρνητική αντίδραση των αγορών, ίσως να τη βρήκαμε στις εκτιμήσεις του John Authers, του πολύπειρου αρθρογράφου του Bloomberg, ο οποίος υποθέτει πως η επιθετική ρητορική της Μπρέιναρντ διέλυσε κάθε αμφιβολία για την αποφασιστικότητα των μελών του διοικητικού συμβουλίου της Fed στην καταπολέμηση του πληθωρισμού. Ανεξάρτητα από το αν ο Authers έχει δίκιο ή όχι, το αποτέλεσμα ήταν πως οι αγορές αντέδρασαν πολύ αρνητικά.
Τα επιτόκια των δεκαετών ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου, ανέβηκαν προς το 2,55%, το υψηλότερο σημείο από το 2019. Οι περισσότερες μετοχές σημείωσαν σημαντική πτώση, ειδικότερα αυτές των εταιρειών του κλάδου της τεχνολογίας και αυτές που χαρακτηρίζουμε μετοχές ανάπτυξης (growth stocks). Οι τεχνολογικές εταιρείες, όπως και οι εταιρείες που υπόσχονται ισχυρή ανάπτυξη είναι πάντα τα πρώτα θύματα των ανοδικών επιτοκίων, καθώς οι αποτιμήσεις τους είναι συνήθως πολύ «αισιόδοξες» και βασίζονται σε προεξόφληση της μελλοντικής καλής πορείας τους. Η κακή πορεία των χρηματιστηριακών δεικτών, και ειδικότερα του Nasdaq, συνεχίστηκε και στη χθεσινή συνεδρίαση, όπως και η άνοδος των αποδόσεων των δεκαετών ομολόγων.
Στη διατήρηση του αρνητικού κλίματος συντέλεσε και το γεγονός πως οι αγορές περίμεναν τη δημοσίευση των πρακτικών της τελευταίας συνεδρίασης του διοικητικού συμβουλίου της Fed, φοβούμενοι πως θα επιβεβαιώσει τις ανησυχίες που τους δημιούργησε η ομιλία της Μπρέιναρντ. Η δημοσίευση των πρακτικών, χθες στις 20:00, πραγματικά τις επιβεβαίωσε. Η μείωση του ενεργητικού θα αρχίσει όντως μέσα στον Μάιο, με αρχικό μηνιαίο όριο τα 95 δισεκατομμύρια δολάρια, 60 δις σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου και 35 δις σε στεγαστικά ομόλογα που εγγυημένα από κυβερνητικές υπηρεσίες (η μέγιστη μείωση στην περίοδο 2017-2019 ήταν της τάξης των 50 δις μηνιαίως).
Από τα πρακτικά μάθαμε επίσης πως η αύξηση των επιτοκίων, ύψους 0,25%, που έγινε τον Μάρτιο θα ήταν διπλάσια αν δεν είχε μεσολαβήσει η ρωσική εισβολή. Μία ώρα πριν το τέλος της χρηματιστηριακής συνεδρίασης, οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου είχαν ανέβει ακόμα περισσότερο και βρισκόντουσαν πάνω από το 2,6% ενώ η ταλαιπωρία του Nasdaq, των τεχνολογικών μετοχών και των μετοχών ανάπτυξης συνεχιζόταν, ανεβάζοντας τις απώλειες του δείκτη στο 5% περίπου, από τη στιγμή που μίλησε η Μπρέιναρντ. Οι απώλειες μεμονωμένων μετοχών ήταν σε πολλές περιπτώσεις πολύ μεγαλύτερες, έως και πάνω από 15% μέσα σε δύο χρηματιστηριακές συνεδριάσεις.
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί, καθ’ υπερβολήν ίσως, πως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η αναταραχή που επακολούθησε, έκαναν τις χρηματιστηριακές αγορές να ξεχάσουν το βασικό τους πρόβλημα που είναι η αλλαγή της πολύ χαλαρής μέχρι πρότινος νομισματικής πολιτικής, η οποία υποστήριξε την καλή πορεία των χρηματιστηριακών αγορών για πολλά χρόνια.
Οι παρεμβάσεις της Μπρέιναρντ και άλλων αξιωματούχων της Κεντρικής Αμερικανικής Τράπεζας φαίνεται πως γίνονται σκόπιμα και οργανωμένα, προκειμένου να υπενθυμίζουν στις αγορές πως οι αυξήσεις επιτοκίων και η μείωση του ενεργητικού της Τράπεζας είναι διαδικασίες που θα κρατήσουν για πολύ καιρό ακόμα, για την ακρίβεια μέχρι να αρχίσει η τιθάσευση του πληθωρισμού. Τα πρακτικά που δημοσιοποιήθηκαν χθες το απόγευμα δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για παρερμηνείες.
Το ερώτημα που γεννάται είναι πολύ απλό: τι προεξοφλούν αυτή τη στιγμή οι αγορές ομολόγων και μετοχών; Η απάντηση είναι αρκετά δύσκολη, αλλά έχουμε την υποψία πως προσβλέπουν στην απαλλαγή από τον πληθωριστικό εφιάλτη πιο γρήγορα απ’ ότι θα έπρεπε, με βάση τις κινήσεις της Fed και τα νέα από το μέτωπο της οικονομίας και του πληθωρισμού. Αν τα πράγματα είναι όντως έτσι, πτωτικά επεισόδια σαν αυτό του τελευταίου διήμερου είναι πολύ πιθανόν να επαναλαμβάνονται συχνά. Εκτός αν έρθει σαν από μηχανής θεός μία σημαντική μείωση στις τιμές των καυσίμων, πράγμα αρκετά δύσκολο παρά τη χθεσινή υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου κατά περίπου 5% μετά την ανακοίνωση της «απελευθέρωσης» εξήντα εκατομμυρίων βαρελιών από τα στρατηγικά αποθέματα μελών της διεθνούς ένωσης ενέργειας.
