H έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη δεν συνιστά ευχολόγιο. Καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις για να γίνει η ελληνική οικονομία πιο ανταγωνιστική. Για να πιάσουν τόπο τα 72 δισ. ευρώ των ευρωπαϊκών πόρων. Για να ξεπεράσει η χώρα τα σημερινά χαμηλά επίπεδα ανάπτυξής σε σχέση με την υπόλοιπη Ενωμένη αλλά και τη Νότια Ευρώπη.
Είναι στην ουσία μια επανάσταση του αυτονόητου σε 120 και πλέον σελίδες. Και για να συμβεί αυτό, εκτός από μέτρα για να θεραπευθούν οι παλιές παθογένειες, η έκθεση εισηγείται φυγή προς τα εμπρός, να επενδύσει η χώρα στην «πράσινη» και «έξυπνη» ανάπτυξη.
Η έκθεση προσδιορίζει ως βασικό όραμα κατά την επόμενη δεκαετία τη συστηματική αύξηση του κατά κεφαλήν πραγματικού εισοδήματος
Πρέπει πάση θυσία αυτό να συγκλίνει σταδιακά με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Χωρίς αποκλεισμούς, δηλαδή με ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και προσφέροντας περισσότερες ευκαιρίες στα περισσότερο αδύναμα νοικοκυριά.
Το άνοιγμα της οικονομίας
Προϋπόθεση για όλα τα παραπάνω, να αυξηθεί η παραγωγικότητα και η εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας. Να αυξηθούν οι συνολικές επενδύσεις και εξαγωγές από 12% και 37% του ΑΕΠ σήμερα σε 24% και 68% αντίστοιχα, δηλαδή στον μέσο όρο των άλλων μικρών ανοικτών οικονομιών της Ευρωζώνης (Πορτογαλία, Αυστρία, Τσεχία, Ολλανδία κ.λπ.). Γιατί η ελληνική οικονομία δεν είναι όσο ανοικτή νομίζουν κάποιοι ότι είναι.
Η διαδικασία αυτή, της αύξησης των εξαγωγών και της παραγωγικότητας, απαιτεί πρωτίστως ένα περισσότερο αποτελεσματικό δημόσιο τομέα. Πιο μεγάλες σε μέγεθος επιχειρήσεις, πιο «έξυπνες», καλύτερα καταρτισμένο προσωπικό και πολίτες. Ένα νέο μοντέλο της έρευνας & ανάπτυξης χωρίς τις αγκυλώσεις του παρελθόντος. Την μείωση της παραοικονομίας, την αύξηση του ελέγχου των αγορών, την απλούστευση του νομικού και θεσμικού πλαισίου. Τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις.
Η έκθεση Πισσαρίδη που παρουσιάσθηκε χθες, παρόλο που δεν έχει λάβει την τελική της μορφή, δεν συνιστά ευχολόγιο. Προτείνει συγκεκριμένα μέτρα που κατά την γνώμη των "σοφών" που την συνέταξαν, μπορούν να άρουν τα εμπόδια που κρατούν τη χώρα καθηλωμένο. Να δράσουν ως καταλύτες, προσδίδοντας στην ελληνική οικονομία ένα πιο παραγωγικό και εξωστρεφές μοντέλο λειτουργίας.
Τα αυτονοόητα
Μεταξύ των μέτρων που προτείνονται περιλαμβάνονται τα πλέον αυτονόητα. Η παροχή φορολογικών κινήτρων σε όσες επιχειρήσεις εισάγονται στο ΧΑ. Η ένταξη σε ειδικές δομές βρεφών από την ηλικία των τριών μηνών. Η εμπλοκή των ΑΕΙ της χώρας στην δια βίου κατάρτιση, η άμεση ενίσχυση των ερευνητικών δομών της χώρας από τον ιδιωτικό τομέα, η δημιουργία οργανισμού παροχής χρηματοπιστωτικής προστασίας καταναλωτών.
Επίσης η δημιουργία του Εθνικού Οργανισμού Επιστημών με αρμοδιότητα το συντονισμό και την αξιολόγηση της έρευνας στην Ελλάδα, η δημιουργία ειδικών δικαστηρίου οικονομικού αντικειμένου κ.ά.
Δημόσιος Τομέας
Η έκθεση Πισσαρίδη, εντοπίζει τις σημαντικότερες αδυναμίες στον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας, στο ίδιο το δημόσιο τομέα. Και προκειμένου να ξεπεραστούν αυτές προκρίνει, τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Δημοσίου, την δημιουργία υπηρεσιακών Γενικών Γραμματέων 5ετούς θητείας και περιορισμό των πολιτικών θέσεων στο επίπεδο των υπουργών και των υφυπουργών.
Επίσης προτείνει την αναβάθμιση του ΑΣΕΠ, ώστε να καταστεί ο διαχειριστής ανθρώπινου δυναμικού στον δημόσιο τομέα. «Το ΑΣΕΠ θα μπορούσε να αναβαθμιστεί σε διεύθυνση διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού (Human Resources) για όλη τη δημόσια διοίκηση, παρακολουθώντας και συντονίζοντας όλες τις σχετικές διαδικασίες», αναφέρει η έκθεση, σημειώνοντας ότι με το υπάρχον σύστημα, οι διαδικασίες είναι διεσπαρμένες μεταξύ του ΑΣΕΠ, του Υπουργείου Εσωτερικών, και άλλων υπηρεσιών.
Μείωση πολυνομίας
Για την αντιμετώπιση της πολυνομίας και των συγκρουόμενων ρυθμίσεων, η έκθεση Πισσαρίδη προτείνει τη επέκταση και αναβάθμιση του ρόλου της Επιτροπής Αξιολόγησης Νομοπαρασκευαστικού Έργου της Βουλής.
Το έργο της αφορά στην εξέταση νόμων που πρόκειται να εισαχθούν προς ψήφιση στη Βουλή και το οποίο θα πρέπει σταδιακά να επεκταθεί και στην αναδρομική εξέταση νόμων που έχουν ήδη ψηφιστεί. Επίσης η εξέταση των οικονομικών επιπτώσεων των νόμων δεν θα πρέπει να καλύπτει μόνο τις λογιστικές επιπτώσεις στον προϋπολογισμό αλλά και τις επιπτώσεις στην ευρύτερη οικονομία και στην παραγωγικότητα της δημόσιας διοίκησης.
Αποτελεσματική διοίκηση
Επίσης η πολιτεία θα πρέπει να εξετάσει, μεταξύ άλλων, το θέμα των αλληλοεπικαλύψεων αρμοδιοτήτων μεταξύ κεντρικής και τοπικής διοίκησης. Στην έκθεση προτείνεται ο έλεγχος της διοίκησης ενός σχολείου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ή ακόμη και ενός νοσοκομείου, να φύγει από την κεντρική διοίκηση και να ανατεθεί στην τοπική αυτοδιοίκηση. Η απόφαση αυτή φυσικά θα πρέπει να συνοδευθεί με την κατάλληλη δημοσιονομική αποκέντρωση, ενώ η κεντρική διοίκηση θα μπορεί να ορίζει μόνον το γενικό πλαίσιο λειτουργίας.
Δικαιοσύνη
Προτείνεται η άμεση δημιουργία εξειδικευμένων τμημάτων στα δικαστήρια για υποθέσεις σημαντικού οικονομικού ενδιαφέροντος, με ανώτατο όριο 12 μηνών έως την απόφαση.
Στα τμήματα αυτά, στο πρότυπο και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, θα προεδρεύουν ειδικά καταρτισμένοι δικαστές και θα μπορούν ενδεχομένως να λαμβάνουν αποφάσεις κατόπιν γνωμοδότησης εξειδικευμένων τεχνικών συμβούλων με διακριτό ρόλο που να δρουν επικουρικά προς τους δικαστές.
Eπίσης προτείνεται η ενίσχυση των εξωδικαστικών μηχανισμών που αποτρέπουν την επιβάρυνση του δικαστικού συστήματος. Ως παράδειγμα μιας καλής τέτοιας πρακτικής Δημόσιας Υπηρεσίας που επιλαμβάνεται υποχρεωτικά των διαφορών προτού αυτές εισαχθούν στα Διοικητικά Δικαστήρια αποτελεί η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), η οποία κατά την πενταετία 2015-2019, μεταξύ 40.570 φορολογικών υποθέσεων οι 32.112 δεν κατέληξαν στα Δικαστήρια.
Παράλληλα συστήνεται η πρόσληψη περισσότερων δικαστικών υπαλλήλων που θα άρουν την δυσμενή αναλογία δικαστών προς δικαστικούς υπαλλήλους.
Χρηματοπιστωτική εποπτεία
Σύμφωνα με την έκθεση Πισσαρίδη, το σύστημα χρηματοπιστωτικής εποπτείας θα πρέπει να επανασχεδιαστεί στη βάση του δίπολου της φερεγγυότητας των πιστωτικών ιδρυμάτων και της προστασίας των νοικοκυριών. Οι δύο αυτοί πόλοι πρέπει να είναι είτε ξεχωριστοί οργανισμοί, είτε ξεχωριστά τμήματα μέσα στον ίδιο οργανισμό.
Το μοντέλο των δύο ξεχωριστών οργανισμών ακολουθείται μεταξύ άλλων στο Ην. Βασίλειο, όπου ή φερεγγυότητα ελέγχεται από την Τράπεζα της Αγγλίας και η προστασία από το Financial Conduct Authority.
Η έκθεση προτείνει το μέρος της προστασίας των νοικοκυριών, να ανατεθεί στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Έτσι ο ρόλος της θα αναβαθμιζόταν καθώς αυτή θα επόπτευε μεγαλύτερο φάσμα χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (αμοιβαία κεφάλαια κ.λπ.) και όλες τις εισηγμένες εταιρείες στο ΧΑ. Πάντως η έκθεση σημειώνει ότι ΕΚ θα μπορούσε να γίνει και ένα ανεξάρτητο τμήμα της ΤτΕ.
Αγορές Κεφαλαίων
To ΧΑ θα πρέπει να αναβαθμιστεί ώστε το κόστος άντλησης μετοχικού κεφαλαίου για τις επιχειρήσεις να μειωθεί.
Ένα μέτρο είναι η θέσπιση φορολογικών κινήτρων για την εισαγωγή στο ΧΑ, καθώς και η άρση των υφισταμένων αντικινήτρων. Με το υφιστάμενο φορολογικό πλαίσιο, οι εταιρείες που θέλουν να αντλήσουν μετοχικά κεφάλαια υποχρεούνται να πληρώσουν φόρο 1% επί των κεφαλαίων που αντλούν. Ο φόρος αυτός θα πρέπει να καταργηθεί.
Αντίθετα, θα μπορούσε να δοθεί ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση προς μια εταιρεία που εισάγεται στο ΧΑ, π.χ. χαμηλότερος φορολογικός συντελεστής στα κέρδη για τα πρώτα πέντε χρόνια μετά την εισαγωγή.
Η διαδικασία εισαγωγής θα μπορούσε επίσης να διευκολυνθεί, π.χ. με την επιδότηση του κόστους προετοιμασίας του φακέλου εισαγωγής.
Βασικός μοχλός πίσω από τα προτεινόμενα μέτρα, είναι το ότι οι δημόσιες αγορές ενισχύουν την διαφάνεια και το μέγεθος των επιχειρήσεων.
Επίσης φορολογικά κίνητρα θα μπορούσαν εναλλακτικά να δοθούν σε νοικοκυριά τα οποία επενδύουν σε ελληνικές εταιρείες που εισάγονται στο ΧΑ. Τέτοιας μορφής κίνητρα υπάρχουν σε χώρες όπως το Ην. Βασίλειο, η Γαλλία και η Ιταλία, και θα μπορούσαν να δίνονται μόνο για μακροπρόθεσμες επενδύσεις.
Ένα άλλο μέτρο που θα συνέβαλε στην αναβάθμιση του ΧΑ είναι η μετατροπή του ασφαλιστικού συστήματος από καθαρά διανεμητικό σε μείγμα διανεμητικού και κεφαλαιοποιητικού.
Τέλος, η έκθεση προτείνει την ενίσχυση των επενδυτικών κεφαλαίων για τις μικρές και καινοτόμες επιχειρήσεις, μέσω venture capital funds. Προς την κατεύθυνση αυτή συστήνεται η Δημόσια συμμετοχή σε Venture Capital funds και Growth Equity funds (κατά το μοντέλο του Equifund), με τρόπο που δεν θα αφήνει χρονικά κενά.
Στην πρώτη περίπτωση, αρχής γενομένης από το 2021 που δημιουργείται το κενό της χρηματοδότησης, θα μπορούσαν να διατεθούν 400 εκ. ευρώ σε τριετή βάση (που θα συνδυάζεται με 100 ως 200 εκ. ιδιωτικά). Στα Growth Equity funds θα μπορούσαν να διατεθούν πάνω από 500 εκ. ευρώ δημόσιας συμμετοχής (που θα συνδυάζεται με 500 εκατ. ευρώ), αρχίζοντας από το 2021. Από το 2025 και μετά, τα κεφάλαια αυτά θα αρχίσει εν μέρει να ανακυκλώνονται και να δημιουργούν νέες επενδυτικές ευκαιρίες.
Η επιτροπή Πισσαρίδη προτείνει επίσης σειρά άλλων μέτρων που άπτονται κάθε πτυχή της οικονομίας. Κατάρτιση και παραγωγή ικανού ανθρώπινου δυναμικού, με μεγάλες ικανότητες στους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά και η ισότητα των δύο φύλων στις εργασιακές σχέσεις, μεταβολές που μπορούν να δράσουν ως καταλύτες στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας.
Η τελική έκθεση προγραμματίζεται να έχει επίσης ανάλυση και προτάσεις σε σειρά τομέων, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών και μεταφορών, του αγροδιατροφικού συμπλέγματος, της μεταποιητικής βιομηχανίας, του τουρισμού, του συστήματος κοινωνικής προστασίας, της αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας και δημόσιων οργανισμών και επιχειρήσεων, της ενίσχυσης των εξαγωγών, όπως και άλλων που δεν αναπτύσσονται επαρκώς στο παρόν ενδιάμεσο κείμενο.
