Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Σε φιάσκο κινδυνεύει να εξελιχθεί το… πολυδιαφημισμένο τριετές πλάνο μείωσης των «κόκκινων» δανείων, σύμφωνα με όσα εκτιμούν παράγοντες της αγοράς. Οι εταιρείες διαχείρισης παίρνουν - έστω καθυστερημένα – άδεια λειτουργίας, όμως πολύ δύσκολα θα φέρουν αποτελέσματα μέσα στο επόμενο εξάμηνο, λόγω του πολυσύνθετου μηχανισμού εξωδικαστικού συμβιβασμού, ενώ θα μπορούσαν να βρεθούν... χωρίς αντικείμενο αν δεν κλείσει η αξιολόγηση.
Ταυτόχρονα, οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες δεν επιτρέπουν τη βέλτιστη διαχείριση και την ομαλή αναβίωση δανείων, ενώ η αποτελεσματικότητά του πλαισίου θα εξαρτηθεί κατά κύριο λόγο από την πορεία της οικονομίας, κάτι που επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο «εγχειρίδιο» για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων που έδωσε χθες στη δημοσιότητα. Αν για παράδειγμα, η αβεβαιότητα λόγω της παρατεταμένης αξιολόγησης συνεχιστεί και η ανάπτυξη περιοριστεί φέτος στο 1% ή ακόμη χαμηλότερα, έναντι 2,7% που προβλέπεται στον προϋπολογισμό, τότε θα είναι σχεδόν αδύνατο να μειωθούν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) κατά 10 δισ. ευρώ μέσα στο 2017.
Σε αυτή την περίπτωση θα απειληθεί το πλάνο με εκτροχιασμό και οι τράπεζες θα έρθουν αντιμέτωπες με τον κίνδυνο μίας νέας ανακεφαλαιοποίησης μετά τα stress tests του 2018, σε περιβάλλον bail-in. Η κατάσταση είναι σοβαρή, πόσο μάλλον, από τη στιγμή που έχει ήδη χαθεί το πρώτο τρίμηνο και ο εξωδικαστικός συμβιβασμός δεν αναμένεται να είναι πλήρως λειτουργικός πριν από τα τέλη του καλοκαιριού. Για τον μηχανισμό διευθέτησης επιχειρηματικών οφειλών, μάλιστα, ο ΣΕΒ χτύπησε... καμπανάκι, εκτιμώντας ότι το σχέδιο που παρουσιάστηκε είναι κατώτερο των περιστάσεων και ότι θα πληρώσουν πάλι τα συνήθη «κορόιδα» και όχι οι «μπαταχτσήδες».
«Για να μειωθούν με βιώσιμο τρόπο τα προβληματικά δάνεια θα πρέπει πρωτίστως να βρεθεί σε τροχιά ανάκαμψης η οικονομία και να είναι διαθέσιμα όλα τα εργαλεία», εξηγεί κορυφαίο τραπεζικό στέλεχος. «Σήμερα δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά, αφού ακόμη και η ανάκαμψη κινδυνεύει. Όσο για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό και τα υπόλοιπα εργαλεία, θα πρέπει να αποφευχθούν οι πρόχειρες λύσεις για να υπάρξουν αποτελέσματα», προσθέτει.
Μετά από πολύμηνες καθυστερήσεις, οι δραματικές εκκλήσεις τραπεζικών παραγόντων και θεσμικών φορέων και τα αυστηρά «μηνύματα» της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αναγκάζουν, όπως όλα δείχνουν την κυβέρνηση να κινηθεί εσπευσμένα για το κλείσιμο των… τραπεζικών εκκρεμοτήτων.
Σήμερα, ωστόσο, ίσως είναι αργά. Το μέλλον των τραπεζών δεν εξαρτάται μόνο από τις ίδιες τις τράπεζες, καθώς όσο επιθετικά και αν κινηθούν για την αντιμετώπιση των προβληματικών δανείων, αν δεν κλείσει η αξιολόγηση, όλα θα τιναχτούν στον αέρα, καθώς όσο συνεχίζεται η αβεβαιότητα τα ρυθμισμένα δάνεια θα επιστρέφουν στο «κόκκινο».
Υπό το βάρος των οριακών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί για τις ελληνικές τράπεζες και του κινδύνου εξαιρετικά αρνητικών επιπτώσεων, όπως η άρση του waiver, ή η αυστηροποίηση των capital controls, είναι πιθανό μέσα στο μήνα να έχουν κλείσει όλα τα ανοιχτά ζητήματα.
Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση έγινε με τη ρύθμιση για τον αναβαλλόμενο φόρο, μέσω της οποίας οι τράπεζες αποκτούν ένα πολύτιμο εργαλείο, αφού θα μπορούν να διαγράφουν δάνεια χωρίς να φθείρουν άμεσα τα κεφάλαιά τους, όμως δεν αρκεί. Οι τράπεζες έχουν με πολλούς τρόπους διαμηνύσει ότι αν περάσει ο Απρίλιος χωρίς να υπάρξει κάποια ουσιαστική εξέλιξη στη διαπραγμάτευση, τότε υπάρχει ο κίνδυνος όχι μόνο να χαθεί η πρόοδος των προηγούμενων μηνών αλλά να τιναχτούν όλα στον αέρα.
Οι συνεχιζόμενες εκροές καταθέσεων και εισροές νέων «κόκκινων» δανείων, σε συνδυασμό με τη διαφαινόμενη παράταση των διαπραγματεύσεων πέρα από τον Απρίλιο, επιβαρύνουν το σύστημα και πλέον ζητούνται λύσεις άμεσης εφαρμογής. Με δεδομένο ότι έχουν ήδη σημειωθεί εκροές άνω των 3,5 δισ. ευρώ από τις αρχές του έτους, θεωρείται βέβαιο ότι αν αυτές συνεχιστούν με τον ίδιο ρυθμό τους επόμενους μήνες, ο ELA θα... χτυπήσει κόκκινο.
Στην πλειονότητά τους οι αναλυτές δεν βλέπουν οριστικό ναυάγιο στις διαπραγματεύσεις, όμως προβλέπουν ότι η κυβέρνηση θα εξαντλήσει όλα τα περιθώρια της... ρευστότητας. Ενδεικτική είναι η εκτίμηση της Citi, βάσει της οποίας, η αξιολόγηση δύσκολα θα κλείσει πριν τον Ιούνιο, δεδομένου ότι η Ελλάδα δεν απειλείται με άμεση κρίση ρευστότητας. Από τη στιγμή, λοιπόν, που ο χρονικός ορίζοντας ολοκλήρωσης της αξιολόγησης ξεπερνά κατά πολύ το τέλος Απριλίου, τα πράγματα αρχίζουν και γίνονται οριακά.
Στην ουσία, τα θέματα που απασχολούν τις τράπεζες διαχωρίζονται από τις διαπραγματεύσεις για το συνολικό πακέτο μέτρων που θα οδηγήσουν στο κλείσιμο της αξιολόγησης, αφήνοντας τα υπόλοιπα ζητήματα για... αργότερα. Σύμφωνα με πηγές με γνώση των διαπραγματεύσεων, η εσπευσμένη επίλυση των ανοιχτών ζητημάτων για τις τράπεζες θεωρείται επιβεβλημένη για να μην επιβεβαιωθούν οι ανησυχίες των τραπεζιτών.
Οι επόμενες κινήσεις
Επόμενο βήμα είναι το νομοσχέδιο για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό και την ποινική ασυλία των τραπεζικών στελεχών που θα υπογράφουν τις διαγραφές και αναδιαρθρώσεις δανείων. Παρ'' όλα αυτά, το χθεσινό «καμπανάκι» του ΣΕΒ για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό δείχνει ότι χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά για να εφαρμοστεί ένα αποτελεσματικό πλαίσιο που δεν θα «καταρρεύσει» από τις πρώτες εβδομάδες, αλλά θα δώσει βιώσιμες λύσεις.
Παράγοντες της αγοράς σημειώνουν με νόημα ότι αν η κυβέρνηση ήθελε πραγματικά να διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξει καμία αρνητική συνέπεια για τις τράπεζες θα κινούνταν πολύ πιο αποφασιστικά για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και όχι μόνο για την... πρόχειρη νομοθέτηση των εργαλείων διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων.
Ο βασικότερος λόγος που θεωρείται πλέον επιτακτική η ανάγκη ολοκλήρωσης της αξιολόγησης ακούει στο όνομα «ποσοτική χαλάρωση». Μπορεί τα οφέλη από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα αγορά ομολόγων της ΕΚΤ να έχουν περιοριστεί σημαντικά, όμως και μόνο η ανακοίνωση της ένταξης της Ελλάδας στο QE θα είχε σημαντικό αντίκτυπο σε επίπεδο κλίματος.
Την εβδομάδα που μας πέρασε οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών είχαν σειρά επαφών με Ευρωπαίους αξιωματούχους, σε συνέχεια των προσπαθειών της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών να παρουσιάσει τις θέσεις της και να κάνει το απαραίτητο... lobbying για τα θέματα που απασχολούν τον εγχώριο κλάδο.
Χθες, έγινε γνωστό ότι η πλατφόρμα διαχείρισης «κόκκινων» δανείων λιανικής (στεγαστικά, καταναλωτικά, μικρών επιχειρήσεων) της Eurobank, FPS, θα αναλάβει περί τα 14 δισ. ευρώ, ενώ πληροφορίες θέλουν την σύμπραξη των Eurobank, Alpha Bank, KKR και EBRD να παίρνει την επόμενη άδεια. Κυρίως για την πλατφόρμα της KKR, Pillarstone, η νομοθέτηση των απαραίτητων εργαλείων είναι καθοριστικής σημασίας καθώς θα αναλάβει την αναδιάρθρωση πολύ μεγάλων επιχειρηματικών υποθέσεων.
